Zespół Szkół Zawodowych im. Jana Liszewskiego w Braniewie
Zespół Szkół Zawodowych im. Jana Liszewskiego – placówka oświatowa w Braniewie utworzona w 1962 roku na bazie obiektów przedwojennego gimnazjum, kształcąca na poziomie szkoły zawodowej i średniej.
| zawodowa, średnia | |
 Dziedziniec szkoły | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Gdańska 19 |
| Data założenia |
1 września 1962 |
| Patron | |
| Dyrektor |
Joanna Sokół |
Położenie na mapie Braniewa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu braniewskiego  | |
 54°22′54,9″N 19°49′18,9″E/54,381917 19,821917
| |
| Strona internetowa | |
Powstanie i historia szkoły
edytujTradycje szkoły
edytuj
Szkoła nawiązuje tradycjami do uczelni jezuickiej, pierwszej tego typu na ziemiach polskich, założonej w Braniewie w 1565 przez biskupa Hozjusza. W 1780, po kasacie jezuitów, kolegium zostało przekształcone przez władze pruskie w Gymnasium Academikum, a od 1818 w Królewskie Liceum Hosianum. W 1936 roku, w okresie rządów narodowego socjalizmu, szkoła otrzymała za patrona wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego oraz twórcę potęgi zakonu krzyżackiego – Hermanna von Salzę. Szkoła nazywała się odtąd Hermann-von-Salza-Schule. W 1938 do szkoły została przyłączona ponadto Szkoła Zamkowa. Przez cały okres pozostawała szkołą średnią wyłącznie dla chłopców[1][2].
Prowadzenie nauki w gimnazjum zakończono 21 stycznia 1945, pozostałych jeszcze uczniów powołano do oddziałów obrony terytorialnej (Volkssturmu). W wyniku prowadzonych działań wojennych w okresie luty-marzec 1945 obiekty szkolne znacznie ucierpiały[3][4].
Architektura obiektów szkoły
edytujPierwsza szkoła jezuicka wraz z konwiktem mieściła się w budynku klasztornym jezuitów. W latach 1743–1771 został wzniesiony nowy reprezentacyjny obiekt kolegium jezuickiego w miejscu budynków gospodarczych przylegających do murów obronnych i jest to środkowe skrzydło współczesnej szkoły. Duże zmiany architektoniczne otoczenia szkoły nastąpiły po kasacie zakonu jezuitów. Przystąpiono do prac rozbiórkowych obiektów jezuickich. W 1792[5] rozebrano budynek drukarni jezuickiej. W latach 1805–1806 zburzono stary klasztor. W 1809 rozebrano stary średniowieczny kościół pofranciszkański, znajdujący się przed budynkiem szkoły. Dopiero po pół wieku zaczęto rozwijać infrastrukturę szkolną. W latach 1861–1863 przy szkole wybudowany został kościół gimnazjalny. W latach 1867–1869 pomiędzy kościołem a szkołą dobudowano aulę. Budynek gimnazjum do 1904 był nieco krótszy, wówczas dobudowano łącznik spajający gimnazjum z Wieżą Kleszą, gdyż wieżę tę miasto już w 1858 przekazało szkole i wieża była użytkowana przez szkołę m.in. jako obserwatorium astronomiczne. Kolejna wielka przebudowa kompleksu gimnazjum, obejmująca również aulę i kościół, miała miejsce w latach 1931–1934. Wymusiła ją stale rosnąca liczna uczniów – w rekordowym roku 1930 było ich aż 459 w gimnazjum. W 1931 wyburzono najpierw dom nauczycielski i starą salę gimnastyczną, a w ich miejscu dobudowano następnie prawe skrzydło szkoły z nową salą gimnastyczną. Bryła szkolna otrzymała wówczas kształt podkowy, który obecny jest do dziś. W ramach tego remontu kościół wraz z aulą oraz szkołą został między innymi nakryty jednolitym dachem dwuspadowym[6].
W wyniku działań wojennych kompleks bardzo ucierpiał. Do odbudowy szkoły przystąpiono dopiero na początku lat 60. Odremontowano jednak jedynie XVIII-wieczną środkową część szkoły z arkadami i prawe jej skrzydło z salą gimnastyczną. Odbudowa trwała do roku 1973, lecz nie zachowała wiernie przedwojennej architektury. Zniekształcony został m.in. kształt okien, uproszczona została elewacja budynku, zaś klatka schodowa, pierwotnie znajdująca się pośrodku budynku, została przesunięta do zachodniej części szkoły. Prawe skrzydło straciło też dach dwuspadowy na rzecz płaskiego, a także zamurowano znajdujące się w nim przejście pomiędzy dziedzińcem gimnazjum a dawną ulicą pocztową. Remont i odbudowę szkoły prowadzono pod kierunkiem Apolinarego Skrodzkiego[6].
Mury kościoła w lewym skrzydle stały w ruinie aż do roku 1968[7], dopiero wówczas je rozebrano, jako najpewniej niepasujące do nowej socjalistycznej rzeczywistości. Następnie na jego gruzach wzniesiono typowy dla socjalistycznej zabudowy blok mieszkalny, nieprzystający architekturą ani do XVIII-wiecznego skrzydła z krużgankami, ani do Wieży Kleszej. Budynek ten będzie pełnić przez wiele lat funkcję internatu przyszkolnego. Remont szkoły został ostatecznie zakończony w roku 1971 i nadany jej kształt architektoniczny utrzymał się do współczesności[8].
Do terenu szkoły należy boisko, na którym przez wiele stuleci stał budynek semnarium papieskiego, a później seminarium diecezjalnego – słynny Kamienny Dom. Budynek został zniszczony w czasie działań wojennych II wojny światowej. Pozostałości okazałego 4-kondygnacyjnego gmachu rozebrano w 1960 roku[9]. W jego miejscu pozostał pusty, później wyasfaltowany plac, służący jako boisko szkolne. W 2023 szkoła zrealizowała inwestycję pn. Przebudowa/modernizacja istniejącego boiska szkolnego w ramach zadania „modernizacja infrastruktury sportowej” na kwotę 1,2 mln zł[10].
Działalność Zespołu Szkół Zawodowych
edytuj
Zasadnicza Szkoła Zawodowa została otwarta 1 września 1962 roku, jednak ze względu na zniszczenia budynku lekcje przez pierwsze 2 lata odbywały się popołudniami w budynku Liceum Ogólnokształcącego przy ul. Sikorskiego. Pierwszym dyrektorem szkoły został Edward Imiołczyk. Początkowo szkoła funkcjonowała jako ZSZ dla Pracujących.
W 1964 prawe skrzydło budynku przy ul. Gdańskiej został już na tyle wyremontowany, że szkoła mogła się tu przenieść i realizować zajęcia szkolne. W tym czasie otwarto technikum ekonomiczne. Dyrektorem szkoły został mianowany Apolinary Skrodzki. Wkrótce zostały otwarte następne kierunki w szkole: klasa mechaniczna i wielozawodowa. W następnych latach uruchomione zostały też kierunki: murarz, mechanik maszyn rolniczych, blacharz, tokarz, krawiec, kucharz, kelner i wiele innych specjalności[11].
W szkole w kolejnych latach utworzono klasy szkoły średniej – technikum i liceum ekonomiczne, liceum medyczne, liceum zawodowe, liceum ogólnokształcące i technikum żywienia i gospodarstwa domowego. W 1971 otwarto przy szkole Ośrodek Doskonalenia Zawodowego, a także oddano do użytku internat. W 1972 utworzono liceum zawodowe o profilu kelner-bufetowy, a następnie o profilu sprzedawca-magazynier. W latach 70. otworzone zostało również Średnie Studium Zawodowe[11][12].
Charakterystyczną placówką dydaktyczną było otwarte w 1975 roku (był to rok otwarcia w Braniewie nowego szpitala) Liceum Medyczne, które funkcjonowało przez następne 20 lat, do roku 1995[11].
10 listopada 1987 szkoła na XXV-lecie powstania otrzymała imię i sztandar. Patronem szkoły został Jan Liszewski – założyciel „Gazety Olsztyńskiej”, nauczyciel, poeta, etnograf, warmiński działacz polityczny i społeczny[12].
9 listopada 2012, podczas obchodów 50-lecia utworzenia szkoły, na ścianie pod arkadami odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą prof. Władysławowi Świtalskiemu, kanonikowi warmińskiemu, polskiemu przedwojennemu wykładowcy, autorowi licznych rozpraw naukowych[12][13].
Od roku szkolnego 2007/2008 do budynku ZSZ został przeniesiony Zespół Szkół Ekonomicznych, znany przez lata pod nazwą Szkoła Rolnicza[14].
Internat
edytujZostał otwarty w 1971 roku[11] w nowo dobudowanym bloku w miejscu rozebranych pozostałości kościoła gimnazjalnego i auli. Mieszkali w nim uczniowie nie tylko ZSZ, lecz również z Zespołu Szkół Budowlanych i Szkoły Rolniczej przy ul. Szkolnej. Internat był przeznaczony dla młodzieży męskiej i żeńskiej. Posiadał 150 miejsc, z czego wykorzystywanych na stałe było około 80 (rok 1995). Liczba wynajmowanych miejsc wzrastała w okresach organizowanych przez Wojewódzki Ośrodek Doskonalenia Zawodowego kursów. Pokoje w internacie były 2- lub 4-osobowe. Na każdym z trzech pięter znajdował się pokój do cichej nauki, pokój gospodarczy oraz świetlica[15]. W drugiej dekadzie XXI w. internat został zamknięty. Lewe skrzydło kompleksu ZSZ, czyli były internat, pozostaje współcześnie (rok 2024) nieużytkowane.
Biblioteka pedagogiczna
edytujW murach szkoły przez wiele lat funkcjonowała biblioteka pedagogiczna. Biblioteka ta została utworzona w Braniewie w 1952 roku z inicjatywy Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Olsztynie. Pierwszą kierowniczką była Maria Struzińska. Pierwszą siedzibą był korytarz – łącznik pomiędzy SP nr 1 oraz SP nr 2. Następnie bibliotekę przeniesiono nado na ul. Gdańską, do Zespołu Szkół Zawodowych. Gdy zbiory przestały się mieścić w udostępnionym jej lokum, biblioteka przeniosła się do Urzędu Gminy w sierpniu 1974, następnie zaś do Biblioteki Miejskiej i Sądu Rejonowego. Od listopada 1994 biblioteka pedagogiczna powróciła do Zespołu Szkół Zawodowych na ulicę Gdańską, na parter pod arkadami, tam działała do ok. 2014 roku, to jest do czasu jej ostatecznej likwidacji w Braniewie. W ostatnim okresie funkcjonowała pod nazwą Warmińsko-Mazurska Biblioteka w Elblągu. Filia w Braniewie. W jej księgozbiorach znajdowało się blisko 30 tysięcy pozycji, przeważała literatura psychologiczno-pedagogiczna. Ponadto biblioteka prenumerowała 40 tytułów czasopism i posiadała w swych zbiorach 130 kaset wideo do wykorzystania w szkołach[16][17].
Od 2016 w pomieszczeniach po zlikwidowanej bibliotece pedagogicznej na parterze funkcjonuje Muzeum Ziemi Braniewskiej, które od 2020 użytkuje również Wieżę Kleszą[18][19].
- Edward Imiołczyk 1962–1963
- Apolinary Skrodzki 1963–1973
- Bazyli Sokół 1973–1974
- Jan Żabiński 1974–1985
- Edward imiołczyk 1985–1992
- Teresa Wieczorkiewicz 1992–1999
- Maria Drozdowska 1999–2011
- Joanna Sokół od 2011
Galeria zdjęć
edytuj-
Widok ogólny -
Sala gimnastyczna -
Internat -
Kierunki kształcenia (2024) -
Pod arkadami -
Korytarz szkolny 1. piętro, 1997 -
Sala gimnastyczna, 1997 -
Widok od strony fosy
Absolwenci
edytuj- Henryk Mroziński – burmistrz Braniewa w latach 2002–2014
Przypisy
edytuj- ↑ 700 Jahre Braunsberg/Ostpr. [online], www.braunsberg-ostpreussen.de [dostęp 2022-09-22].
- ↑ elisabeth [online], www.braunsberg-ostpreussen.de [dostęp 2022-09-22].
- ↑ Rudolf Bultmann, Günther Bornkamm, Briefwechsel 1926-1976, str. 114
- ↑ Gymnasium Braunsberg. Des Gymnasiums letzter Akt 1933– 1945 von Michael Bludau, w: ZGAE 29 1966
- ↑ Braunsberg im Wandel der Jahrhunderte [online], www.braunsberg-ostpreussen.de [dostęp 2021-03-17].
- ↑ a b Piotr Gursztyn Liceum Hosianum w Atenach Północy, IKAT. Gazet Braniewska, 25 lipca 2003 r., s. 6–7
- ↑ Andrzej Kopiczko Kościół warmiński a polityka wyznaniowa po II wojnie światowej, Olsztyn 1996, s. 73
- ↑ Stanisław Achremczyk, Alojzy Szorc, Braniewo, Olsztyn 1995, s. 301
- ↑ Andrzej Kopiczko Kościół warmiński a polityka wyznaniowa po II wojnie światowej, Olsztyn 1996, s. 73
- ↑ Raport o stanie Powiatu Braniewskiego za rok 2023, Braniewo, maj 2024 roku
- ↑ a b c d Braniewo. 45-lecie Zespołu Szkół Zawodowych. Od „handlówki” po współczesność, IKAT. Gazeta Braniewska, 30 listopada 2007
- ↑ a b c 50 urodziny Zespołu Szkół Zawodowych. Były gratulacje, życzenia i podziękowania [w:] IKAT. Gazeta Braniewska, 16 listopada 2012, s. 4
- ↑ 50 urodziny Zespołu Szkół Zawodowych. Z kart historii [w:] IKAT. Gazeta Braniewska, 9 listopada 2012, s. 4
- ↑ Braniewo. Zespół Szkół Ekonomicznych przeniesiony na ul. Gdańską. Dwie szkoły w jednym budynku, IKAT. Gazeta Braniewska 27 lipca 2007
- ↑ Agnieszka Zalewska Życie w internacie, Nasz Tygodnik. Gazeta Braniewska, 27 października 1995, s. 23
- ↑ Ilustrowany Kurier Terenowy. IKAT nr 46 (145) 6 grudnia 1994 r., s. 2
- ↑ Braniewo. Biblioteka Pedagogiczna. Zaczynali na korytarzu, IKAT. Gazeta Braniewska 27 grudnia 2002, s. 2
- ↑ Uroczyste otwarcie Muzeum Ziemi Braniewskiej [online], gazetaolsztynska.pl [dostęp 2024-11-02] (pol.).
- ↑ Historia Braniewa - nieznane wydarzenia - WIEŻA KLESZA [online], www.historiabraniewa.hekko.pl [dostęp 2024-11-02].
- ↑ Super User, Historia szkoły [online], ZSZ Braniewo, 23 marca 2021 [dostęp 2024-10-22] (pol.).