Zbiorniki wodne Puszczy Noteckiej

Zbiorniki wodne Puszczy Noteckiej – zespół akwenów naturalnego i sztucznego pochodzenia, zlokalizowanych w obrębie Puszczy Noteckiej.

Jezioro Główki w grupie jezior mialskich

Długie Jezioro w grupie jezior nowokwiejeckich

Jezioro Kłosowskie w grupie jezior sierakowskich

Jeziora Solecko i Lubiatówko w grupie jezior soleckich

Jezioro Pustelnik – akwen międzywydmowy

Jezioro Rzecińskie – akwen pochodzenia bagiennego

Staw Goszczanowski – akwen sztuczny (staw rybny)

Ogólna charakterystyka

Na terenie Puszczy Noteckiej znajduje się około 90 zbiorników wodnych, z czego około 50 ma charakter naturalny. W większości są one pochodzenia wytopiskowego, stanowiąc pozostałości po stopionych bryłach lądolodu.

W większości puszczańskich zbiorników, zwłaszcza płytszych, woda jest mało przejrzysta, zanieczyszczona spływającymi licznie szczątkami organicznymi. W niektórych akwenach (głównie mialskich) warstwa mułu jest bardzo gruba, dochodząc do sześciu metrów. Obfite są zakwity sinic. Powyższy stan powoduje, że tylko nieliczne z jezior Puszczy Noteckiej nadają się do uprawiania turystyki wodnej, czy tworzenia kąpielisk.

Jeziora w Puszczy Noteckiej, według Pawła Andersa i Władysława Kusiaka, dzielą się na cztery zasadnicze grupy:

• jeziora mialskie,
• jeziora nowokwiejeckie,
• jeziora sierakowskie,
• jeziora soleckie.

Jeziora mialskie

Grupa jezior o charakterze rynnowym, położona w dolinie Miały (dawniej były to trzy równoległe rynny). Poziom wody w ośmiu jeziorach na Miale utrzymywany jest wyłącznie dzięki urządzeniom spiętrzającym - bez nich akweny te bardzo szybko uległyby zanikowi. Połączenie z Miałą utraciły jeziora: Główki, Święte i Zdręczno, które z tego powodu ulegają wypłycaniu i zarastaniu.

Jeziora nowokwiejeckie

Grupa ma charakter rozproszony i składają się nań niewielkie akweny. Dominują kształty zaokrąglone lub owalne. Całość położona jest wyżej względem poziomu morza niż pozostałe grupy.

Jeziora sierakowskie

Największa grupa zbiorników wodnych na terenie puszczy. Rozciągają się pomiędzy Chojnem i Mierzynem, na północ od Warty, w większości około pięćset metrów od rzeki. Stosunkowo płytkie jeziora posiadają kształt wydłużony na osi północ-południe, ale nie mają charakteru rynnowego - powstały jako wytopiska z brył martwego lodu. Ich poziom utrzymywany jest przez wody gruntowe związane z Wartą. Od północy wcinają się w pas wysokich wydm śródlądowych. Część z nich wymaga sztucznego piętrzenia, celem utrzymania wody. Akweny na zachód od jeziora Barlin (najczęściej owalne) znajdują się niżej od pozostałych, na wysokości tylko nieco przewyższającej poziom Warty w tym rejonie (do 30 cm w przypadku jeziora Radgoskiego). Powyższy stan wpływa na powstawanie wiosennej cofki na niektórych z nich. Różnica w poziomie lustra wody sięga nawet kilku metrów.

Niecki jeziorne jezior sierakowskich utworzyły się pod koniec epoki lodowcowej na osi północny zachód - południowy wschód. Nastąpiło potem obniżenie terenu i jego pochylenie ku zachodowi. Ciąg wypiętrzeń i obniżeń terenu, a także działalność Warty, stopniowo wyrzeźbiły obecny krajobraz z wydmami z piasków lotnych na północy i szerokimi tarasami na południu. Z czasem utworzyły się niecki jeziorne poprzez wywiewanie piasku. Jednocześnie Warta wcinała się i tworzyła progi. Z czasem niecki obniżyły się i uległy zalaniu wodą, tworząc jeziora.

Jeziora soleckie

Grupa zlokalizowana na południe od Gościmia i na północ od Lubiatowa, będąca najbardziej zróżnicowaną pod względem kształtu (od owalów do bardzo rozwiniętej linii brzegowej) i wysokości nad poziomem morza (28–48 m n.p.m.). Część z nich wrzyna się w wysokie wydmy występujące w tym rejonie. Wśród jezior z tej kategorii można wymienić Piersko, Solecko, Sołczyk, Lubiatówko, Gostomie, Lubowo, Zdroje, Kliczyna i Łąkie.

Pozostałe akweny

Poza powyższymi grupami znajduje się zaledwie kilka akwenów pochodzenia bagiennego lub międzywydmowego. Jeziora bagienne powstały w obniżeniach terenu podczas istnienia wysokiego poziomu wód gruntowych. Charakteryzowały się niewielką głębokością i w większości zmieniły się w torfowiska i łąki. Największym pozostałym akwenem tego typu jest jezioro Rzecińskie. W ostatniej fazie zarastania są natomiast jeziora w Jeziercach i Kozie (oba w gminie Skwierzyna). Dwa zbiorniki - Pustelnik (Ósemka) i Pokraczyn to jeziora typu międzywydmowego, pozbawione odpływu, zasilane wodami opadowymi. Jedne w swoim rodzaju jest jezioro Lubaskie (Duże) w Lubaszu - jest to akwen moreny dennej typu przyozowego.

Stawy rybne

Puszcza Notecka była terenem intensywnie wykorzystywanym w procesie tworzenia stawów rybnych. Sprzyjały temu niewielkie doliny cieków płynących ku Warcie i Noteci. Największe kompleksy powstały w Borowym Młynie, koło Drawskiego Młyna (m.in. Staw Przy Szosie), Goszczanowa (Staw Goszczanowski), Hamrzyska, Sierakowa oraz Wronek.

Przypisy

Mapa Puszczy Noteckiej