Zauropodomorfy (Sauropodomorpha) – grupa długoszyjnych, roślinożernych dinozaurów z rzędu gadziomiednicznych wśród których były największe zwierzęta, jakie kiedykolwiek chodziły po Ziemi.

Zauropodomorfy
Sauropodomorpha
von Huene, 1932
Okres istnienia: trias późnykreda późna
237/66
237/66
Ilustracja
Diplodok
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Infragromada

archozauromorfy

Nadrząd

dinozaury

Rząd

dinozaury gadziomiedniczne

Podrząd

zauropodomorfy

Morfologia

edytuj

Ich długa szyja, zakończona małą głową, masywny tułów i długi ogon dla zrównoważenia, wskazują, że przystosowane były do pobierania pokarmu wysoko wśród drzew. Poruszały się na wszystkich czterech kończynach, chociaż pierwsze zauropodomorfy potrafiły chodzić na dwóch nogach i były wszystkożerne. Zęby miały kształt łyżkowaty lub kołkowaty. Ich szczęki pracowały jak nożyce odcinając roślinność. Nie żuły pokarmu zębami, tylko – podobnie jak to robią ptaki i krokodyle – połykały kamienie (kamienie żołądkowe czyli gastrolity), które działają jak żarna, miażdżąc twarde włókna roślinne na miał. Przód górnej szczęki zaginał się tworząc coś na kształt dzioba.

Najstarsze znane zauropodomorfy, takie jak Panphagia i Saturnalia, były małe i smukłe (do 1,5 m długości), ale pod koniec triasu przedstawiciele tej grupy byli już największymi dinozaurami swoich czasów i dalej zwiększali rozmiary. Ostatecznie największe zauropody, jak superzaur, diplodok i argentynozaur, osiągnęły 30–40 m długości i 65–110 t wagi.

Pierwsze zauropodomorfy były dwunożne, ale z czasem, kiedy ich rozmiar powiększał się, dość szybko przyjęły pozycję czworonożną, a na tylnych nogach stawały tylko aby dosięgnąć wysokich gałęzi drzew. Niektóre wczesne zauropodomorfy mogły być zwierzętami wszystkożernymi – co wydaje się prawie pewne – a ich wspólny przodek z innymi Saurischia był mięsożercą.

Miały duże nozdrza (nares) i zachowały kciuk (pollux) z dużym pazurem, który mógł służyć do obrony – chociaż ich podstawową adaptacją obronną był zwykle rozmiar.

Filogeneza

edytuj

Uproszczony kladogram według The Dinosauria[1]:


Sauropodomorpha

?Saturnalia



?Thecodontosauridae


Prozauropody
?Anchisauria

?Anchisauridae



?Melanorosauridae



Plateosauria

Massospondylidae



Yunnanosauridae



Plateosauridae




Zauropody

Blikanasauridae



Wulkanodony


Neozauropody

Diplodokokształtne


Macronaria

Brachiozaury



Titanosauria






Fragment kladogramu według Pisaniego i współpracowników z 2002[2] (zmodyfikowano):



Prosauropoda

Thecodontosaurus




Anchisaurus





Blikanasaurus




Melanorosaurus



Camelotia, Riojasaurus






Yunnanosaurus



Massospondylus




Gyposaurus, Lufengosaurus




Coloradisaurus




Sellosaurus



Euskelosaurus, Plateosaurus











Vulcanodon




Barapasaurus




Shunosaurus




Cetiosaurus



Haplocantosaurus



Phuwiangosaurus



Nemegtosaurus


diplodokokształtne

Antarctosaurus



Rayososaurus



Nigersaurus




Amargasaurus, Dicraeosaurus




Apatosaurus



Barosaurus, Diplodocus






Chubutisaurus



Euhelopus



Quaesitosaurus



Jobaria



Patagosaurus



Mamenchisaurus



Omeisaurus



Camarasaurus



Brachiosaurus, Lapparentosaurus, Sauroposeidon


Titanosauria

Andesaurus




Epachthosaurus



Malawisaurus





Argentinosaurus



Opisthocoelicaudia, Lirainosaurus





Argyrosaurus




Aeolosaurus




Alamosaurus



Nequensaurus, Saltasaurus














Saturnalia


Przypisy

edytuj
  1. David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 2004, s. 861. ISBN 0-520-24209-2.
  2. D. Pisani, A.M. Yates, M.C. Langer, M.J. Benton. A genus-level supertree of the Dinosauria. „Proceedings of the Royal Society B”. 269, s. 915-921, 2002-05. DOI: 10.1098/rspb.2001.1942. (ang.). 

Bibliografia

edytuj
  • David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska: The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 2004. ISBN 0-520-24209-2.

Linki zewnętrzne

edytuj