Warzęcha czerwonolica

Warzęcha czerwonolica
	Platalea alba
	Scopoli, 1786
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	pelikanowe
Podrząd	ibisowce
Rodzina	ibisy
Rodzaj	Platalea
Gatunek	warzęcha czerwonolica
Synonimy
	Platalea Tenuirostris Temminck, 1820;
	Platalea Tenuirostris Temminck, 1820;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Warzęcha czerwonolica^[4], łyżkodziób^[5] (Platalea alba) – gatunek dużego ptaka z rodziny ibisów (Threskiornithidae). Występuje w Afryce Subsaharyjskiej i na Madagaskarze. Jej środowiskiem są błotniste tereny podmokłe z otwartą, płytką wodą, gdzie ptaki gnieżdżą się w koloniach na drzewach, krzewach albo w trzcinie. Nie jest zagrożona wyginięciem.

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1786 roku Giovanni Antonio Scopoli w oparciu o wcześniejszy opis i ilustrację autorstwa Pierre’a Sonnerata, który błędnie przyjął, że ptak ten pochodzi z filipińskiej wyspy Luzon^[2]^[6]^[7]. Później miejsce typowe zostało skorygowane na Przylądek Dobrej Nadziei^[2]^[8]. Scopoli nadał gatunkowi nazwę Platalea alba^[2]^[6], która obowiązuje do tej pory^[4]^[8]^[9]. Nie wyróżnia się podgatunków^[8]^[9].

Morfologia

Warzęchy czerwonolice sfotografowane w Kazinga Channel, Uganda

Warzęcha czerwonolica w locie

Wygląd

Warzęcha czerwonolica jest najbardziej charakterystycznym ptakiem dla swojego siedliska. Upierzenie czysto białe, czerwona twarz z białym okiem. Długi szary dziób rozszerzony na kształt łyżki na końcu – spłaszczenie widoczne patrząc na ptaka od frontu. Czerwone nogi. Młode^[10] mają żółty dziób i czarne nogi, nie mają czerwonej twarzy.

Gatunek nie posiada wyraźnego grzebienia w odróżnieniu od warzęchy zwyczajnej. W odróżnieniu od czapli, warzęchy lecą z wyciągniętymi szyjami.

Wymiary średnie

Długość ciała: 90–91 cm^[8]
Masa ciała: 2 kg^[5]
Rozpiętość skrzydeł: 120 cm^[5]

Zasięg występowania

Warzęcha czerwonolica jest szeroko rozprzestrzeniona w Afryce Subsaharyjskiej – występuje od Senegalu na wschód po Etiopię i Erytreę oraz na południe po RPA, także na Madagaskarze^[8]. Zabłąkane osobniki notowane na południu Jemenu i Omanu (Półwysep Arabski)^[11] oraz w Europie^[11]^[12]. W Jemenie od 1996 roku odnotowano kilka stwierdzeń i podejrzewa się, że mogło dojść do lęgów na bagnach w okolicach Adenu^[11].

Ekologia i zachowanie

Jaja z kolekcji muzealnej

Biotop

Głównie płytkie brzegi jezior słodkowodnych. Czasami laguny na wybrzeżach^[10].

Rozród

Gniazdo w formie owalnej platformy na drzewie lub krzewie albo w trzcinie. Gniazdują w dużych koloniach do 250 par, często z innymi ptakami^[10]. Zazwyczaj nie dzielą kolonii z bocianami albo czaplami. Samica składa zwykle od dwóch do trzech jaj (czasem cztery)^[11]. Wysiadywanie trwa 25–29 dni^[11].

Pożywienie

Gatunek żywi się rybami, żabami i innymi małymi zwierzętami żyjącymi nad wodą.

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje warzęchę czerwonolicą za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Globalny trend liczebności oceniany jest jako stabilny, choć u niektórych populacji nie jest on znany^[3].

Warzęcha czerwonolica jest jednym z gatunków, które obejmuje Agreement on the Conservation of African-Eurasian Migratory Waterbirds (AEWA)^[13].

Przypisy

↑ Platalea alba, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d D. Lepage: African Spoonbill Platalea alba. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-04]. (ang.).
↑ ^a ^b Platalea alba, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Threskiornithidae Poche, 1904 - ibisy - Ibises. Wersja: 2019-10-12. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-09].
↑ ^a ^b ^c Beata Pawlikowska: Blondynka na safari. Warszawa: National Geographic, 2009, s. 122. ISBN 978-83-7596-040-2.
↑ ^a ^b G.A.G.A. Scopoli G.A.G.A., Deliciae florae faunae insubricae..., t. 2, 1786, s. 92 (łac.).
↑ P.P. Sonnerat P.P., Voyage à la Nouvelle Guinée, Paryż 1776, s. 89 pl. 51 (fr.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Matheu, E., del Hoyo, J., Garcia, E.F.J. & Boesman, P.: African Spoonbill (Platalea alba). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-09)].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-04]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Peter C. Alden, Richard D. Estes, Duane Schlitter, Bunny McBride: National Audobon Society Field Guide to African Wildlife. Wyd. 12. New York: Alfred A. Knopf, 2014, s. 670. ISBN 978-0-679-43234-0.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e E. Matheu, J. del Hoyo, E.F.J. Garcia & P.F.D. Boesman: African Spoonbill (Platalea alba), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-01-04]. (ang.).
↑ wynik wyszukiwania: Platalea alba. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2023-01-04]. (ang.).
↑ Platalea alba. [w:] AEWA Agreement on the Conservation of African-Eurasian Migratory Waterbirds [on-line]. [dostęp 2023-01-04]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagranie głosu i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Platalea alba, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[avibase-2] D. Lepage: African Spoonbill Platalea alba. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-04]. (ang.).

[iucn-3] Platalea alba, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Threskiornithidae Poche, 1904 - ibisy - Ibises. Wersja: 2019-10-12. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-09].

[pawlikowska-5] Beata Pawlikowska: Blondynka na safari. Warszawa: National Geographic, 2009, s. 122. ISBN 978-83-7596-040-2.

[oryg-6] G.A.G.A. Scopoli G.A.G.A., Deliciae florae faunae insubricae..., t. 2, 1786, s. 92 (łac.).

[sonnerat-7] P.P. Sonnerat P.P., Voyage à la Nouvelle Guinée, Paryż 1776, s. 89 pl. 51 (fr.).

[hbwa-8] Matheu, E., del Hoyo, J., Garcia, E.F.J. & Boesman, P.: African Spoonbill (Platalea alba). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-09)].

[ioc-9] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-04]. (ang.).

[Audubon-10] Peter C. Alden, Richard D. Estes, Duane Schlitter, Bunny McBride: National Audobon Society Field Guide to African Wildlife. Wyd. 12. New York: Alfred A. Knopf, 2014, s. 670. ISBN 978-0-679-43234-0.

[botw-11] E. Matheu, J. del Hoyo, E.F.J. Garcia & P.F.D. Boesman: African Spoonbill (Platalea alba), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-01-04]. (ang.).

[tarsiger-12] wynik wyszukiwania: Platalea alba. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2023-01-04]. (ang.).

[aewa-13] Platalea alba. [w:] AEWA Agreement on the Conservation of African-Eurasian Migratory Waterbirds [on-line]. [dostęp 2023-01-04]. (ang.).

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]