Wójtowa
Wójtowa – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Lipinki.
| wieś | |
 Kościoły Wójtowej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2010) |
1600 |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
38-305[2] |
| Tablice rejestracyjne |
KGR |
| SIMC |
0356056 |
Położenie na mapie gminy Lipinki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gorlickiego  | |
 49°41′46″N 21°17′40″E/49,696111 21,294444[1]
| |
We wsi ma swoją siedzibę parafia św. Bartłomieja Apostoła, należąca do dekanatu Biecz, diecezji rzeszowskiej z zabytkowym drewnianym kościołem z XVI wieku i nowym murowanym z końca XX wieku.
Wieś królewska starostwa bieckiego w powiecie bieckim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku[3].
Położenie geograficzne
edytujWójtowa leży na pograniczu Obniżenia Gorlickiego i Pogórza Jasielskiego na Pogórzu Karpackim.
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0356062 | Bochnia | część wsi |
| 0356079 | Borówki | część wsi |
| 0356085 | Dół | część wsi |
| 0356091 | Gawrony | część wsi |
| 0356100 | Góra | część wsi |
| 0356116 | Sośniny | część wsi |
Historia
edytujPierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1363 r. Należała wówczas do starosty bieckiego[6]. Granice wsi zostały ostatecznie wytyczone w 1595 roku. Według rejestru podatkowego z 1629 r. we wsi żyło 13 kmieci, 6 komorników i jedna rodzina rzemieślnicza.
W okresie międzywojennym działała tu komórka KPP. W czasie okupacji hitlerowskiej mieszkańcy Wójtowej i sąsiednich wsi, Pagorzyny i Lipinek, utworzyli pierwszy w okolicy oddział partyzancki GL. W sierpniu 1944 r. w domu Anny Dudy odbyło się zebranie organizacyjne nowo powołanej gorlickiej Powiatowej Rady Narodowej.
W 1972 r. wieś została odznaczona Krzyżem Grunwaldu III klasy.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
W latach 2009–2010 w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007–2013 (dofinansowanego ze środków Unii Europejskiej) kosztem blisko 3,6 mln zł odnowione i uporządkowane zostało ścisłe centrum wsi Wójtowa, w którym skupia się życie społeczno–gospodarcze miejscowości[7].
Urodził się tu Józef Wanat (1894–1940) – podpułkownik łączności Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
W Wójtowej urodziła się Eleonora Goleń[8], odznaczona pośmiertnie wraz z mężem Stanisławem Goleniem Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[9][10] za ratowanie Żydów w czasie II wojny światowej[11][12]. Jej imię i nazwisko wymienione jest na pomniku w Wójtowej, poświęconym ofiarom terroru okupanta niemieckiego[13].
Kopalnictwo naftowe
edytujW drugiej połowie XIX w. na terenie Wójtowej odkryto złoża ropy naftowej. W 1864 wykonano pierwszy szyb. W następnych latach powstało szereg studni o głębokości 50–100 m z produkcją kilkadziesiąt do kilkuset kg dziennie. W 1872 zaczęła działać kopalnia. W 1874 było czynnych 112 otworów z produkcją ponad stu wagonów rocznie. Podobną produkcję, 113 cystern, kopalnia osiągnęła w 1884. Dane z 1907 świadczą o wyczerpywaniu się złoża, z 38 czynnych otworów uzyskano 10 wagonów ropy. Obecnie wszystkie otwory są zlikwidowane[14].
Zabytki
edytujObiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[15]
- kościół pw. św. Bartłomieja Apostoła – drewniany, późnogotycki, zbudowany na początku XVI wieku, parafialny do 1994 roku[6].
- Cmentarz wojenny nr 102 – Wójtowa z I wojny światowej;
- studnia kamienno–drewniana w zagrodzie nr 247, przeniesiona do skansenu w Szymbarku.
Dzieje parafii
edytujParafia w Wójtowej pw. Świętego Bartłomieja Apostoła powstała prawdopodobnie w 1513 r. w oparciu o świeżo wybudowany kościół[16]. Od 1595 r. istniała przy niej szkoła parafialna. W 1650 r. biskup Piotr Gembicki wcielił parafię wójtowską do parafii Lipinki. W latach 1853–1873 zarząd nad parafią sprawował proboszcz w Lipinkach ks. Antoni Dobrzański. Parafię reerygował 17 października 1911 r. biskup przemyski Józef Sebastian Pelczar, obecny święty Kościoła katolickiego.
Nowy kościół parafialny pw. Miłosierdzia Bożego został zbudowany w latach 1990–1994 według projektu inż. Witolda Drzymalskiego. Wmurowania kamienia węgielnego, poświęconego w Rzeszowie przez Jana Pawła II w dniu 2 czerwca 1991 r., dokonał 28 czerwca następnego roku biskup Kazimierz Górny. Kościół został poświęcony przez biskupa Edwarda Białogłowskiego 21 sierpnia 1994 r.
Obecnym proboszczem parafii pw. św. Bartłomieja Apostoła w Wójtowej jest ks. Władysław Uchman.
Sport i rekreacja
edytujNa terenie Wójtowej od 1948 roku działa nieprzerwanie Ludowy Klub Sportowy Wójtowa. Sezon 2012/2013 był najlepszym w historii klubu – zakończył się zdobyciem pierwszego miejsca w klasie A nowosądecko–gorlickiej i awansem do ligi okręgowej. W sezonie 2023/24 klub gra w klasie A w grupie Nowy Sącz-Gorlice[17].
Galeria
edytuj-
Zabytkowy kościół drewniany -
Zabytkowy cmentarz wojenny nr 102 -
Nowy kościół parafialny
.jpg)
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 151025
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1483 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Henryk Rutkowski, Stanisław Trawkowski, Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Historii PAN, Wydawnictwo Neriton, 2008, s. 94, ISBN 978-83-7543-071-4, OCLC 643333540 [dostęp 2019-04-27] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b Tadeusz Ślawski, Biecz i okolice, wyd. III poprawione i uzupełnione, Warszawa: "Sport i Turystyka", 1974, ss. 67-68, OCLC 830708082 [dostęp 2019-04-27] (pol.).
- ↑ GPortal gminy Lipinki [online], Portal gminy Lipinki [dostęp 2019-04-27] (pol.).
- ↑ Krzysztof Przybyłowicz: Goleń Eleonora. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2024-10-20].
- ↑ Eleonora Goleń. tvp.pl, 2024-02-28. [dostęp 2024-10-20].
- ↑ W hołdzie Eleonorze Goleń i osobom, które niosły pomoc Żydom w czasie II wojny światowej. zsuisjaslo.pl, 2018-01-07. [dostęp 2024-10-20].
- ↑ Goleń Eleonora. kaplica-pamieci.pl. [dostęp 2024-10-20].
- ↑ Elżbieta Rączy: Historia pomocy - Goleń Eleonora. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2024-10-20].
- ↑ Krzysztof Przybyłowicz: Goleń Eleonora. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2024-10-20].
- ↑ Kazimierz Madej, Adam Nowak, Kopalnia ropy naftowej Harklowa, Wiek Nafty 2006, R.16, nr 4, ss. 23-34
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
- ↑ Parafia w Wójtowej – Parafia Rzymskokatolicka pw. Świętego Bartłomieja Apostoła w Wójtowej [online], Parafia w Wójtowej [dostęp 2018-01-03] (pol.).
- ↑ Portal 90minut.pl
Linki zewnętrzne
edytuj- Wójtowa 2, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 768.