Wikipedia

Ulica Jagiellońska w Bydgoszczy

ulica w Bydgoszczy

Ulica Jagiellońska – ulica położona na terenie centrum i Śródmieścia w Bydgoszczy.

ulica Jagiellońska
Śródmieście, Skrzetusko
Ilustracja
Początkowy odcinek ulicy Jagiellońskiej
Państwo

 Polska

Miejscowość

Bydgoszcz

Długość

2,2 km

Plan
Plan przebiegu ulicy
Przebieg
światła 0m ← Plac Teatralny, ↑ ul. marsz. Focha, ul. Gdańska →
70m ul. Pocztowa
światła 104m ul. 19 Marca 1981 r.
155m ul. Franciszka Druckiego-Lubeckiego
229m ul. ks. Stanisława Konarskiego
377m ← ul. Bernardyńska, ul. 3 Maja →
562m ul. Urocza
671m ul. Bolesława Rumińskiego
885m ul. Maksymiliana Piotrowskiego
światła 993m Dworzec PKS
światła 1063m Dworzec PKS
Trasa Uniwersytecka
światła 1146m ← Dworzec PKS, ul. Michała Kleofasa Ogińskiego →
1245m ul. Fryderyka Chopina
1325m ul. Krakowska
1411m ul. Leona Wyczółkowskiego
1713m ul. Oskara Kolberga
1812m ul. Łużycka
1912m ul. Jana Pestalozziego
światła 2206m ↓ ul. Fordońska 80, ↔ al. kard. Stefana Wyszyńskiego 580E261
Położenie na mapie Bydgoszczy
Mapa konturowa Bydgoszczy, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Jagiellońska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „ulica Jagiellońska”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „ulica Jagiellońska”
Ziemia53°07′22,4″N 18°01′07,3″E/53,122900 18,018700
Multimedia w Wikimedia Commons

Położenie

edytuj

Ulica znajduje się w centrum Bydgoszczy. Rozciąga się na kierunku wschód-zachód, od Ronda Fordońskiego do skrzyżowania z ul. Gdańską. Jej długość wynosi ok. 2,2 km. Ulica łączy Stare Miasto i Śródmieście z os. Skrzetusko.

Historia

edytuj
 
W 1907 roku
 
Ulica Jagiellońska (Rondo Jagiellonów) w 1990 roku
 
Dawne budynki rzeźni miejskiej

Ulica Jagiellońska stanowi średniowieczny trakt komunikacyjny wiodący od przeprawy na Brdzie (od połowy XIII w. stałego mostu, gdzie pobierano opłaty celne) w rejonie grodu bydgoskiego do Wyszogrodu (od XIV w. Fordonu). Po lokacji Bydgoszczy w XIV w. i budowie mostu Miejskiego, trakt ten rozpoczynał się przy Bramie Gdańskiej i wiódł na wschód na terenie położonym na północ od Brdy. W Fordonie można było przeprawić się przez Wisłę w kierunku Ziemi Chełmińskiej lub też podążyć na północny wschód wzdłuż doliny Wisły w kierunku Świecia i Gdańska.

Przebieg drogi, pokrywający się z obecną ulicą widoczny jest na najstarszym planie Bydgoszczy, sporządzonym przez szwedzkiego kwatermistrza Erika Dahlbergha w 1657 r.[1]. W XVII–XVIII w. droga łączyła z miastem folwarki i wsie położone na wschodzie: Grodztwo, Bartodzieje Wielkie, Zimna Woda, Bartodzieje Małe i Fordonek.

Na swoim początkowym odcinku droga wiodła wzdłuż przedmieścia Gdańskiego dochodząc do wschodniej granicy miasta, w rejonie dzisiejszej ul. Bernardyńskiej. W 1867 r. do miasta włączono przedmieście Grodztwo. Odtąd wschodnia granica miasta przebiegała w rejonie dzisiejszej ul. Ogińskiego. Kolejne poszerzenie granic miało miejsce w 1920 r. i wówczas ulica w całym dzisiejszym przebiegu znajdowała się w granicach miasta Bydgoszczy[2]. W okresie międzywojennym ulica Jagiellońska kończyła się na ul. Piotrowskiego, a dalszy odcinek, aż do ul. Szerokiej nosił nazwę ul. Promenada.

Kształtowanie się ulicy Jagiellońskiej jako ważnej, reprezentacyjnej ulicy miasta zapoczątkowało wzniesienie w latach 1834–1834 r. budynku administracyjnego dla władz rejencji bydgoskiej. W późniejszych dziesięcioleciach na przedmieściu Grodztwo ukształtowało się stopniowo oficjalne centrum miasta: administracyjne, oświatowe i kulturalne. W 1840 r. ulicę nazwano Wilhelmstraße na cześć króla pruskiego Fryderyka Wilhelma IV. W latach 1870–1872 wybudowano ul. Bernardyńską, która przez most żelazny na Brdzie połączyła Grodztwo z przedmieściem Kujawskim.

W II połowie XIX wieku wzdłuż ulicy wybudowano szereg budynków municypalnych, administracyjnych i oświatowych. Były to kolejno: szpital wojskowy (1850–1852) w narożniku ul. 3 Maja i Jagiellońskiej, budynek Banku Królewskiego (1863–1864), Szkoła Obywatelska dla Chłopców (1872), Szkoła Obywatelska dla Dziewcząt (1875–1878), gmach Poczty Głównej (1896–1899) i inne.

W tym czasie na wschodnich rubieżach miasta w rejonie ul. Jagiellońskiej powstały miejskie jednostki komunalne: gazownia miejska (1860) i rzeźnia miejska (1893). Do dzisiaj zachowały się zabytkowe budynki administracyjne tych przedsiębiorstw, odrestaurowane po 2000 r. W końcu XIX i na początku XX w. wzdłuż ulicy powstały również pierzeje kamienic, z których kilka ma charakter wielkomiejski. Dwie realizacje pozostawił przy ulicy Józef Święcicki, a jedną Heinrich Seeling z Berlina.

Po II wojnie światowej wzrastający ruch samochodowy stworzył konieczność rozbudowy ulicy. W latach 1969–1973 r. trwała budowa trasy W-Z, która miała poprawić warunki ruchu drogowego w Bydgoszczy na kierunku wschód-zachód. Prowadziła ona ul. Fordońską, Toruńską, Wałami Jagiellońskimi, Poznańską i Szubińską. W latach 1972–1974 w ramach tego przedsięwzięcia zmodernizowano również ul. Jagiellońską i Focha na arterie dwujezdniowe z usytuowanym pośrodku torowiskiem tramwajowym. Przy realizacji trasy powstały m.in. Rondo Jagiellonów z podziemnym przejściem dla pieszych oraz Rondo Fordońskie z Mostem Pomorskim[3]. W latach 70. XX w. zlikwidowano również bocznice kolejowe istniejące w rejonie rzeźni i gazowni miejskiej i w miejscu tym zbudowano ul. Ogińskiego łączącą ul. Jagiellońską z ul. Sułkowskiego na os. Leśnym[4].

W 2023 przygotowano koncepcję przebudowy Ronda Jagiellonów, w ramach której zainstalowane mają zostać windy dla niepełnosprawnych (8 szt), umożliwiające im korzystanie z przejścia podziemnego. Pojawić się mają również wyjścia z przejścia podziemnego na tymczasowe przystanki po wschodniej stronie ronda, a także kolejne buspasy na ul. Bernardyńskiej i 3 Maja[5].

Nazwy

edytuj

Ulica w przekroju historycznym posiadała następujące nazwy[6]:

  • 1797 – Weg von Pohl[nische] Vordon
  • 1800 – Der Weg von Vordon
  • 1840–1920 – Wilhelmstraße
  • 1920–1939 – Jagiellońska
  • 1939–1945 – Hermann Göring Straße
  • 1945–1949 – Jagiellońska
  • 1950–1956 – Generalissimusa Stalina
  • od 1956 – Jagiellońska

Komunikacja

edytuj

Ruch tramwajowy

edytuj

Torowisko na ulicy Jagiellońskiej zostało wybudowane w 1901 r., kiedy uruchomiono trzecią w kolejności linię tramwaju elektrycznego (linia „C” niebieska), z Wilczaka do Szreterów. W latach 1903–1904 przedłużono ją do Bartodziejów, tak że stanowiła najdłuższą linię tramwajową w mieście o długości 5,4 km (od ul. Słonecznej do Gajowej)[7]. Była to linia jednotorowa z mijankami, przecinająca w rejonie dzisiejszej ul. Ogińskiego bocznicę kolejową wiodącą do Gazowni Miejskiej. W 1948 r. zmieniono oznaczenie linii tramwajowej kursującej ulicą Jagiellońską na „3”. W latach 1972–1974 w związku z poszerzeniem ul. Jagiellońskiej, linię w ciągu ulicy przebudowano na dwutorową[8].

Obecnie na ul. Jagiellońskiej kursują tramwaje:

  • od ul. Focha do Ronda Jagiellońskiego - nr 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10 i 11:
  • od ul. Jagiellońskiej do ul. Fordońskiej - nr 3, 4, 5, 8 i 10.

Obciążenie ruchem

edytuj

Ulica Jagiellońska należy do najbardziej obciążonych ruchem drogowym arterii komunikacyjnych w Bydgoszczy. Pomiar ruchu w 2006 r. wykazał, że w szczycie komunikacyjnym przejeżdża przezeń do ok. 1400 pojazdów na godzinę. W godzinach porannych i popołudniowych na ulicy często notuje się zatory pojazdów[9]. Obecnie na ul. Jagiellońskiej kursuje autobus nr 80.

Zabudowa

edytuj
Ulica Jagiellońska w Bydgoszczy
 
Ulica na wysokości Trasy Uniwersyteckiej
 
W oddali Focus Mall
 
Poczta Główna
 
Tramwaj na ulicy Jagiellońskiej
 
Słońce nad ulicą
 
Ulica nocą
 
Jagiellońska 2
 
Kościół Klarysek
 
Dom Mody „Drukarnia”
 
Kujawsko-Pomorski oddział NBP
 
Jagiellońska 36a
 
Focus Mall
 
Media Markt
 
Hotel Słoneczny Młyn
 
Widok z lotu ptaka

Ulica Jagiellońska zalicza się do najważniejszych i bardziej reprezentacyjnych ulic Bydgoszczy. Zabudowa, zwłaszcza na staromiejskim odcinku od ul. Gdańskiej do Ronda Jagiellonów ukształtowała się podczas pruskiego okresu historii miasta. Znajduje się tam kilka okazałych, a jednocześnie zabytkowych budynków administracyjnych i municypalnych, m.in. gmach Urzędu Wojewódzkiego, Poczty Głównej, kujawsko-pomorskiego oddziału NBP, dawne budynki oświatowe, gotycko-renesansowy kościół Klarysek. Powiew nowoczesności stwarza budynek Galerii Handlowej „Drukarnia”, wybudowany na miejscu najstarszej miejskiej drukarni z początku XIX w.

Na dalszym odcinku (od Ronda Jagiellonów do Ronda Fordońskiego) zabudowa ma charakter bardziej rozproszony, mniej jest budynków zabytkowych, a więcej obiektów funkcjonalistycznych zbudowanych po 1945 r. Do ważniejszych budynków historycznych zaliczają się m.in. dawne budynki administracyjne Gazowni Miejskiej, Rzeźni Miejskiej, hotel „Słoneczny Młyn” oraz kamienice z końca XIX i przełomu XIX/XX w., zaś do nowoczesnych: biurowiec Banku Pocztowego, Citibanku, Pałac Młodzieży, Centrum Handlowo-Usługowe „Focus Mall” i inne.

W sierpniu 2021 na szczytowej ścianie budynku przy ul. Jagiellońskiej 38 powstał mural „Protest” nawiązujący do wydarzeń z 19 marca 1981, tzw. „prowokacji bydgoskiej”[10][11]. Autorami projektu są Tomasz Smieszkoł i Dawid Celek. Według pierwotnego planu na ścianie kamienicy widnieć miała „pękająca”, kamienna głowa milicjanta, złamana milicyjna pałka i wyciągnięte w geście protestu zaciśnięte pięści[12].

Miejsca i obiekty

edytuj
Obiekt Adres Lata budowy Styl architektoniczny Uwagi Zdjęcie
Kościół Klarysek Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Gdańska 2 – róg Jagiellońskiej 1582–1645 gotyk-renesans Pierwotnie znajdował się tu kościół Św. Ducha, który zaadaptowano jako prezbiterium kościoła konwentualnego klarysek (1615–1835). Po kasacji zakonu przez władze pruskie świątynię wykorzystywano jako magazyn, zakład oczyszczania miasta (1863), remizę straży pożarnej (1875), pogotowie ratunkowe, a w części zachodniej jako wagę miejską. W 1920 r. kościół przeznaczono z powrotem na cele sakralne, jako filię fary. Od 1951 r. jest kościołem rektorskim, od 1972 r. akademickim, a od 1993 r. zakonnym Kapucynów. Od strony ul. Jagiellońskiej znajduje się kaplica kapłańska ufundowana w 1646 r. przez burmistrza Wojciecha Łochowskiego[13].
 
Galeria „Drukarnia” Jagiellońska 1 2006–2007 funkcjonalizm Centrum handlowe wybudowane na miejscu pierwszej bydgoskiej drukarni z 1806 r. Galeria mieści 50 sklepów – głównie z branży odzieżowej, biżuterii, wyposażenia wnętrz i usługowej; restauracje i kawiarnie oraz klub fitness. Najniższą kondygnację zajmują delikatesy BOMI. Wewnątrz znajduje się parking wielopoziomowy[14].
 
Kamienica „Savoy” Jagiellońska 2 – Plac Teatralny 6 1913 modernizm klasycyzujący W latach 1789–1800 był tu narożnikowy dom mieszkalny ze spichlerzami i stajnią. W 1853 r. powstała nowa kamienica, która przetrwała do 1912 r., po czym zastąpił ją narożnikowy, sześciokondygnacyjny budynek, zaprojektowany na zlecenie producenta mebli Ottona Pfeffekorna przez arch. Heinricha Grossa z Berlina. Ostateczny kształt uzyskał w latach 1922–1923, a w 1940 r. powstały arkady według projektu Jana Kossowskiego na żądanie władz hitlerowskich[14]. W 1907 r. mieścił się tutaj Bank Stadthagen oraz winiarnia Luckwald. Od lat 60. XX w. do 2017 w budynku funkcjonowała najpierw kawiarnia, a następnie klub „Savoy”[15], o którego nazwie informował wielki neon zewnętrzny[16]. U schyłku 2022 budynek nabyła Wyższa Szkoła Nauk o Zdrowiu[17].
 
Kujawsko-Pomorski Urząd Wojewódzki Jagiellońska 3 1834–1836 klasycyzm Budynek wzniesiony według projektu radcy budowlanego Carla Adlera, skorygowanego przez Friedricha Obucha oraz Karla Friedricha Schinkla z Berlina. Rozbudowywany w latach 1863–1864, 1898–1900 i w 1965 r. Do 1920 r. mieścił władze rejencji bydgoskiej. W okresie międzywojennym znajdowały się tu urzędy: skarbowe, policyjne i pocztowe. W okresie okupacji ponownie umieszczono tu władze regencyjne, zaś po 1945 r. Pomorski Urząd Wojewódzki. W latach 1975–1998 mieścił się tu również Sejmik Samorządowy Województwa Bydgoskiego. Od 1999 r. jest siedzibą Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego[14].
 
Biurowiec Urzędu Wojewódzkiego Jagiellońska 3 – róg ul. Konarskiego 1966–1969 funkcjonalizm Czternastokondygnacyjny biurowiec wzniesiony według projektu Bronisława Jabłonki dla potrzeb Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy. Mieści wydziały Urzędu Wojewódzkiego: Bydgoskiego (1975–1999) i Kujawsko-Pomorskiego (od 1999 r.). W latach 1990–2001 najwyższe piętra budynku zajmowała redakcja TVP Bydgoszcz[14].
 
Kamienica Emila Werckmeistra Jagiellońska 4 – róg Pocztowej 1910–1912 eklektyzm, neomanieryzm, neobarok Kamienica zbudowana dla kupca Emila Werkmeistra według projektu arch. Heinricha Seelinga z Berlina[18]. W 1920 r. została zakupiona przez miasto i przeznaczona dla potrzeb Komunalnej Kasy Oszczędności. W 1938 r. budynek rozbudowano poprzez nadbudowanie skrzydła i oficyn według projektu Jana Kossowskiego[18]. Obecnie w budynku mieści się siedziba Banku Gdańskiego (Millenium).
 
Poczta Główna Jagiellońska 6 – róg Pocztowej 1883–1899 neogotyk Siedziba Cesarskiej Dyrekcji Poczty w Bydgoszczy oraz urzędów: pocztowego i telegraficznego. Budynek powstał dwu etapach według projektu Kleindfeldta i Neumanna jako Kaiserliche Oberpostdirektion. Obecnie mieści główny oddział Poczty Polskiej w Bydgoszczy[19].
 
Oddział NBP Jagiellońska 8 – róg Lubeckiego 1863–1864 neorenesans Kompleks zbudowano dla potrzeb bydgoskiej filii Banku Królewskiego w Berlinie według planów mistrza budowlanego Hermanna Cuno. Od 1875 r. mieścił się tu bydgoski oddział Reichsbanku, w latach 1920–1924 filia Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej, w latach 1924–1939 oddział Banku Polskiego S.A. W okresie okupacji ponownie zlokalizowano w nim oddział Reichsbanku (Kaiserliche Reichsbankstelle), a od 1945 znajduje się tu bydgoski oddział Narodowego Banku Polskiego[20].
 
Zespół Szkół Plastycznych Konarskiego 2-4 – róg Jagiellońskiej 1875–1878 eklektyzm-neorenesans Budynek wzniesiony według projektu arch. Carla Rose dla Szkoły Obywatelskiej dla Dziewcząt (niem. Töchterschule). W 1884 r. szkołę przeniesiono do nowo wybudowanego przy ul. Konarskiego budynku obecnego Zespołu Szkół Gastronomicznych. W latach 1884–1911 mieściła się tu Szkoła Obywatelska dla Chłopców (niem. Bürgerschule)[6]. Od 1982 r. w budynku znajduje się Państwowy Zespół Szkół Plastycznych im. Leona Wyczółkowskiego[6].
 
Centrum Edukacji Nauczycieli Jagiellońska 9 1872 klascycyzm Budynek wzniesiony według projektu budowniczego Müllera dla średniej Szkoły Obywatelskiej dla Chłopców. Szkoła mieściła się w nim do 1884 r., kiedy przeniesiono ją do wybudowanego w sąsiedztwie większego budynku obecnego Zespołu Szkół Plastycznych[6], a budynek zajęła Miejska Szkoła Średnia dla Dziewcząt (niem. Städtische mittlere Mädchenschule). W 2010 r. w budynku mieściło się bydgoskie przedstawicielstwo Urzędu Marszałkowskiego oraz Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli.
 
Kamienica Jagiellońska 10 1862–1866 eklektyzm/secesja Kamienica o fasadzie zdobionej secesyjnymi ornamentami o motywach roślinnych i zwierzęcych; odnowiona w 2013
 
Rektorat Collegium Medicum UMK Jagiellońska 13 1850–1852 funkcjonalizm W latach 1852–1920 znajdował się tu pruski szpital garnizonowy, a następnie do 1928 r. polski szpital wojskowy. W latach 1928–1939 w budynku głównym mieściła się m.in. cerkiew prawosławna i sala teatralna, a w części zachodniej - szkoła powszechna utrzymywana przez stowarzyszenie „Rodzina Wojskowa”. W latach 1945–1947 budynek ponownie wykorzystywano jako szpital garnizonowy, po czym został przeznaczony na cele cywilne[21]. Przebudowa obiektu przeprowadzona w latach 1947–1948 zatarła jego historyzujące, neoromańskie cechy architektoniczne. W latach 1948–1990 mieściła się w nim siedziba KW PZPR. W 1990 r. przekazany Akademii Medycznej (od 2004 Collegium Medicum UMK).
 
Biurowiec Banku Pocztowego Jagiellońska 17 1968 funkcjonalizm Budynek wzniesiono na podstawie projektu Henryka Micuły, w sąsiedztwie rozebranego arsenału i magazynu Pruskiego Urzędu Prowiantowego z 1817 r.[22] W 1990 r. ulokowano w nim siedzibę nowo założonego Banku Pocztowego, którego akcjonariuszami są Poczta Polska (75%) oraz PKO BP (25%).
 
Oddział Citi Handlowy (od 2019 planowana nazwa H+ „City”[23]) Jagiellońska 21 1991–1992 funkcjonalizm Budynek bydgoskiego oddziału Banku Handlowego w Warszawie, obecnie Citibanku. Został zbudowany według projektu Kurta Roesslinga z Siegen przez przedsiębiorstwo Steckel & Roggel Baugesselschaft z Gelsenkirchen[24] i oddany do użytku w 1993[23].
 
Pałac Młodzieży Jagiellońska 27 1970–1974 funkcjonalizm Budynek wzniesiono według projektu arch. Z. Lipskiego, J. Sadowskiego i J. Wujka, z inicjatywy Społecznego Komitetu Budowy Młodzieżowego Domu Kultury, Techniki i Sportu, powołanego w 1969 r. Na trzech kondygnacjach mieszczą się: sala kinowo-teatralna, sala sportowa, kryty basen, sala baletowa, liczne pracownie, sale wystaw, klubowe i wykładowe oraz kawiarnia. Jest najważniejszą w Bydgoszczy placówką nauczania i wychowania pozaszkolnego[3].
 
Park Ludowy Jagiellońska-Piotrowskiego-Markwarta 1953 Park miejski o powierzchni 6,4 ha, urządzony na miejscu zlikwidowanego po II wojnie światowej miejskiego cmentarza ewangelickiego, założonego w 1778 r. Posiada amfiteatr, fontannę, korty tenisowe, place zabaw oraz pomnik Wincentego Witosa, który od 1984 r. jest ustanowiony patronem parku. Wśród starodrzewu znajduje się kilka pomników przyrody[25].
 
Ogród Władysława Jagiełły Jagiellońska-Urocza 1844 Ogród miejski założony w okresie pruskim, znacznie rozbudowany i upiększony w okresie międzywojennym. Wykonano wówczas rozarium oraz fontannę, a tereny parkowe przylegały do rzeki Brdy. W latach 1973–1975 obszar parku zmniejszono wskutek budowy Bydgoskiego Domu Technika oraz biurowca. Pozostałą część terenu zagospodarowano w formie skweru z basenem otwartym[25].
 
Kamienica Jagiellońska 30 1895–1896 eklektyzm Kamienica wpisana do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego
 
Kamienica Roberta Arona Jagiellońska 36 1893–1894 neorenesans-manieryzm Budynek mieszkalny zrealizowany dla Roberta Arona, kupca i fabrykanta zajmującego się produkcją i sprzedażą materiałów budowlanych. Wykonano go według projektu bydgoskiego budowniczego Józefa Święcickiego. Budynek posiada dach mansardowy, zaś we wnętrzach mieściły się dwa siedmiopokojowe mieszkania[26]. W 2017 na zachodniej szczytowej ścianie budynku powstał mural z Kazimierzem Wielkim i łuczniczką o imieniu Bydgoszcza[27][28][29].
 
Budynki Gazowni Miejskiej Jagiellońska 42 1905–1906 historyzm Budynek administracyjny gazowni miejskiej, otwartej w Bydgoszczy 1 października 1860 r. Wybudowano go według projektu miejskiego radcy budowlanego Carla Meyera. Budynek został częściowo zniszczony w styczniu 1945 r. Podczas powojennej przebudowy stracił część swojego wystroju zewnętrznego (ozdobne szczyty, sztukaterie i zdobienia). Od 2003 r. mieści bydgoski Oddział Pomorskiej Spółki Gazownictwa, swym zasięgiem obejmujący województwo kujawsko-pomorskie i część pomorskiego[30]
 
Budynki Rzeźni Miejskiej Jagiellońska 41-47 1890–1911 historyzm Budynki administracyjne Rzeźni Miejskiej, wzniesione w latach 1890–1893 na podstawie projektów miejskiego radcy budowlanego Carla Meyera. Budynek z wieżą pochodzi z 1909–1910 r. Obok zakładu w latach 1892–1893 powstała targowica miejska (2 ha), do której doprowadzono osobną bocznicę kolejową (obecnie nieistniejącą)[6]. W 2006 r. Bydgoskie Zakłady Mięsne zostały translokowane na ul. Witebską (Brdyujście), a w miejscu po zburzonych zakładach powstało centrum handlowe Focus Mall. Zabytkowe budynki administracyjne zostały zachowane i odrestaurowane.
 
Focus Mall Jagiellońska 39-47 2007–2008 funkcjonalizm Największe w mieście centrum handlowo-usługowo-rozrywkowe, otwarte 23 kwietnia 2008 r. Mieści m.in. 150 sklepów i punktów usługowych, multipleks Cinema City, delikatesy Alma i elektromarket Saturn. Posiada dwupoziomowy parking na ok. 1200 aut
 
Dworzec PKS Jagiellońska 58 1973–1975 funkcjonalizm Znajduje się na terenie 5 ha i składa z budynku głównego z poczekalnią, kasami i kawiarnią, zespołu zadaszonych peronów oraz punktów handlowych. Przed budynkiem znajduje się parking, a w pobliżu Brdy – zaplecze dla autobusów[14].
 
Kamienice Jagiellońska 51-57 1900–1910 wczesny modernizm Zespół kamienic stojących w pobliżu skrzyżowania z ul. Ogińskiego, wzniesionych w pierwszym dziesięcioleciu XX w.
 
Hotel Campanile Jagiellońska 59 2013 funkcjonalizm Hotel sieci Campanile
 
Kamienica Jagiellońska 60 pocz. XX wieku eklektyzm/secesja Czterokondygnacyjny budynek z poddaszem, z masywnym szczytem w centralnej części budynku oraz dekoracyjną elewacją z loggiami. Od strony frontowej posiada stromy dach pokryty dachówką ceramiczną karpiówką. W latach 2019–2020 kosztem 300 tys. zł przeprowadzono remont elewacji frontowej i szczytowej, balkonów, stolarki okiennej (częściowo), docieplenie stropodachu i ściany od strony podwórza. Obecnie elewacja jest utrzymana w piaskowobiałej kolorystyce[31].
Kamienica Jagiellońska 63 1903 eklektyzm/secesja Kamienica eklektyczna z częściowo tynkowaną fasadą o dekoracji secesyjnej; w szczycie data budowy oraz kartusz herbowy
 
Kamienica Franza Errelisa Jagiellońska 69 1902–1903 styl malowniczy Kamienica powstała na zlecenie urzędnika kolejowego Franza Errelisa, według projektu bydgoskiego budowniczego Józefa Święcickiego. Jest to ostatnia kamienica autorstwa budowniczego, całkowicie odmienna pod względem rozwiązań formalno-stylistycznych od jego dotychczasowych realizacji. Budynek posiada cztery kondygnacje, z jednym, reprezentacyjnym mieszkaniem na każdym z poziomów[26].
 
Media Markt Jagiellońska 94 2008 funkcjonalizm Centrum handlowe utworzone w zmodernizowanej hali produkcyjnej.
 
Słoneczny Młyn Jagiellońska 96 1862 mur, szachulec W latach 1862–1945 młyn parowy, należący do Wolfena i Fliessa (1862–1892), Berwalda (1892–1938), Bronisława Kentzera (1938–1939), Schemke i Hermela (1940–1945). W 1948 r. został upaństwowiony w gestii Państwowych Zakładów Zbożowych w Bydgoszczy[32]. W 2003 r. został wyłączony z produkcji i przeznaczony na sprzedaż. Kupiony przez Barbarę Komorowską, został w latach 2007–2009 przebudowany na czterogwiazdkowy hotel „Słoneczny Młyn”.
 
Biurowiec „Biprokabel” Jagiellońska 103 1969 funkcjonalizm 10-piętrowy biurowiec wzniesiony dla Biura Studiów i Projektów „Biprokabel”; w połowie 2021 przewidywana przebudowa na cele mieszkaniowe[33]
Kamienica nr 107 Jagiellońska 107 1937 wczesny modernizm Kamienica na rogu z ul. Pestalozziego, w l. 2017–2018 poddana remontowi kapitalnemu[34]
 
Biurowiec BFM Jagiellońska 109 ok. 1970 funkcjonalizm Biurowiec wzniesiony dla Bydgoskich fabryk Mebli, w 2010 r. przebudowany na cele biurowe i mieszkalne
 

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Zyglewski Zbigniew: Dwa najstarsze plany Bydgoszczy z roku 1657. [w.] Kronika Bydgoska XVI 1994. Bydgoszcz 1995
  2. ↑ Licznerski Alfons: Rozwój terytorialny Bydgoszczy. [w.] Kronika Bydgoska II. Bydgoszcz 1965
  3. ↑ a b Bydgoszcz wczoraj i dziś. Praca zbiorowa pod red. Stanisława Michalskiego. Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa-Poznań 1988. ISBN 83-01-05465-4
  4. ↑ Bałachowska Maria. Bydgoszcz w latach siedemdziesiątych. [w.] Kronika Bydgoska VII 1976–1978
  5. ↑ Rozpoczęły się konsultacje społeczne w sprawie ronda Jagiellonów. Wnieś uwagi do jedynie słusznej koncepcji
  6. ↑ a b c d e Czachorowski Antoni red.: Atlas historyczny miast polskich. Tom II Kujawy. Zeszyt I Bydgoszcz. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Toruń 1997
  7. ↑ Rasmus Hugo: Od tramwaju konnego do elektrycznego. [w.] Kronika Bydgoska XVII 1995. Bydgoszcz 1996
  8. ↑ Boguta Tadeusz. Rozwój i aktualna problematyka komunikacji miejskiej w Bydgoszczy. [w.] Kronika Bydgoska II 1964–1965
  9. ↑ Fundacja „Rozwój ATR”. Generalny pomiar cech ruchu drogowego na sieci komunikacyjnej miasta Bydgoszczy, rok 2005/2006, Bydgoszcz wrzesień 2006
  10. ↑ Konkurs na projekt muralu. Nowy pomysł na uczczenie 40-rocznicy Bydgoskiego Marca
  11. ↑ Bydgoski Marzec 1981 będzie miał mural. "Zwycięstwo nad przemocą i niewolą"
  12. ↑ Mural na 40. rocznicę Bydgoskiego Marca gotowy w sierpniu. Z poprawką
  13. ↑ Bartoszyńska-Potemska Albina: Dzieje i architektura kościoła i klasztoru Klarysek w Bydgoszczy. In. Prace komisji sztuki t. I: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace Wydziału Nauk Humanistycznych. Seria D: 1965
  14. ↑ a b c d e Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996
  15. ↑ Miasto nadal szuka dzierżawcy znanej kamienicy. Będzie kolejny przetarg na Savoy
  16. ↑ Jakie będą losy napisu "Savoy" na zabytkowej kamienicy przy ul. Jagiellońskiej w Bydgoszczy
  17. ↑ To już pewne: kamienica z Savoyem przejdzie na własność Wyższej Szkoły Nauk o Zdrowiu
  18. ↑ a b Bręczewska-Kulesza Daria: Bydgoskie realizacje Heinricha Seelinga. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 4. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 1999
  19. ↑ Winter Piotr: Dawne bydgoskie budynki pocztowe i z pocztą związane. [w.] Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i regionu. zeszyt 2. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. 1997
  20. ↑ Bręczewska-Kulesza Maria, Wysocka Agnieszka: Historia i architektura gmachu NBP w Bydgoszczy. In. Kalendarz Bydgoski 2007
  21. ↑ Janina-Janikowska Danuta Beata: Rola bydgoskiego szpitala wojskowego w systemie wojskowych zakładów leczniczych Okręgu Generalnego „Pomorze” i Okręgu Korpusu VIII. In. Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 8. Bydgoszcz 2003
  22. ↑ Derenda Jerzy. Piękna stara Bydgoszcz – tom I z serii Bydgoszcz miasto na Kujawach. Praca zbiorowa. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2006
  23. ↑ a b geo: Hunger inwestuje. Biurowce marki H+ powstają w Bydgoszczy. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2019-09-07. [dostęp 2019-09-17].
  24. ↑ Rogalski Bogumił: Przegląd współczesnej architektury publicznej i urbanistyki Bydgoszczy. [w.] Kronika Bydgoska XIV 1992. Bydgoszcz 1993
  25. ↑ a b Kuczma Rajmund. Zieleń w dawnej Bydgoszczy. Instytut Wydawniczy „Świadectwo”. Bydgoszcz 1995
  26. ↑ a b https://web.archive.org/web/20140408022717/http://www.swiecicki.bydgoszcz.pl/index.php dostęp 1-12-2010
  27. ↑ ml: Mural z królem i piękną Bydgoszczą. Powstanie w centrum miasta. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2017-09-12.
  28. ↑ bor: Nowy mural w Bydgoszczy. Król już spogląda na Jagiellońską. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2017-10-12.
  29. ↑ Marta Leszczyńska: Legendarnie na Jagiellońskiej. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2018-06-13.
  30. ↑ https://web.archive.org/web/20130506044704/http://www.psgaz.pl/onas/oddzialy/zg_bg dostęp 23-08-2016
  31. ↑ Kamienica przy dworcu jest teraz jak nowa. Ma ponad 100 lat
  32. ↑ Derkowska-Kostkowska Bogna: Młyn na Szreterach [w:] Kalendarz Bydgoski, 1998
  33. ↑ Znika dziesięciopiętrowy straszak z Jagiellońskiej 103. Nowy wygląd jest już znany
  34. ↑ as: Kamienica przy Jagiellońskiej wyglądała jak rudera. Wypiękniała. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2018-02-16.

Bibliografia

edytuj
 
Ulica w pobliżu Domu Mody „Drukarnia” i Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Ulica_Jagiellońska_w_Bydgoszczy&oldid=73126811”