Ulica Józefa Dietla w Krakowie

Ulica Józefa Dietla, planty dietlowskie – ulica w Krakowie, w dzielnicy I Stare Miasto, pomiędzy Kazimierzem a Stradomiem i Wesołą.

ulica Józefa Dietla

Stare Miasto
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Kraków
Długość	1,3 km
Przebieg
Rondo Grunwaldzkie Wisła, Most Grunwaldzki Bulwar Inflancki, Bulwar Czerwieński ul. św. Stanisława ul. ks. A. Kordeckiego ul. E. Orzeszkowej, ul. Sukiennicza ul. Augustiańska ul. św. Agnieszki ul. Krakowska, ul. Stradomska ul. Bożego Ciała ul. Brzozowa ul. św. Sebastiana ul. J. Sarego ul. Starowiślna ul. Wrzesińska ul. Wielopole ul. Wielopole ul. Morsztynowska Wiadukt Kolejowy Grzegórzki ul. Blich, ul. Grzegórzecka
Położenie na mapie Krakowa ulica Józefa Dietla
Położenie na mapie Polski ulica Józefa Dietla
Położenie na mapie województwa małopolskiego ulica Józefa Dietla
50°03′14,6″N 19°56′35,2″E

Historia

Ulica powstała w miejsce zasypanego koryta Starej Wisły. Pomysłodawcą był prezydent miasta Józef Dietl, a projektantem B. Malecki. Budowa plant była częścią planu porządkowania i rozwoju urbanistycznego Krakowa. Ulica została wybudowana w latach 1878–1880 (aktualną nazwę otrzymała w 1879). Miała kilometr długości i 100 metrów szerokości, składała się z dwóch jezdni przedzielonych pasem zieleni o powierzchni 4,96 ha. Jej naturalnym przedłużeniem (wynikającym z przebiegu zasypanego koryta rzeki) była aleja Ignacego Daszyńskiego.

Parkowa zieleń uległa znacznej degradacji podczas I wojny światowej, głównie wskutek budowy rowów strzeleckich. W latach 20. XX wieku nastąpiło częściowe odrestaurowanie roślinności według projektu Aleksandra Gauzego, inspektora ogrodów miejskich. Przez kolejne lata jednak rosnące potrzeby komunikacyjne arterii przyczyniły się do stopniowego zawężania terenów zielonych na rzecz jezdni. Swój parkowy charakter ulica ostatecznie utraciła w 1970, po wybudowaniu torowiska tramwajowego w stronę mostu Grunwaldzkiego.

Zabudowa

Pod numerem 36 znajduje się zabytkowy zespół po klasztorze bernardynek, a pod numerem 30 kościół garnizonowy św. Agnieszki.

Przy zbiegu ulic Dietla (pod numerem 42) i Stradomskiej (pod numerem 27) znajduje się kamienica Ohrensteina, projektu Jana Zawiejskiego. Jest to wybudowany w latach 1911–1913 pięciokondygnacyjny budynek, którego kopuła do II wojny światowej zwieńczona była iglicą. Jego właścicielami byli Mojżesz Löbel Ohrenstein, handlarz win, oraz jego żona Róża (Reizel), z domu Wald.

W XIV wieku mieszczanin Mikołaj Loszek uzyskał od Władysława Jagiełły obszar między dzisiejszymi ulicami Stradomską i św. Agnieszki, na którym postawił dom z ogrodem. Od końca XV do początku XVIII wieku obszar ten, w kształcie trójkąta, nazywano „Raj”. Znajdujące się po drugiej stronie ul. Stradomskiej, zamieszkane przez rzemieślników, domostwa spłonęły całkowicie w czasie wielkiego pożaru w XV wieku, co dało asumpt do nazwania tego kwartału „Piekłem”. Obecnie w miejscu tym stoi kamienica o numerze 44, powstała na terenie po pogorzelisku w 1865. Dwie najwyższe kondygnacje dobudowano w latach 1926–1929. W kalendarzu Józefa Czecha na rok 1906 zapisano, że właścicielami byli Hinda i Nahem Jacobsohnowie oraz Amelia i Zygmunt Markheimowie.

W zabytkowym budynku pod numerem 70 mieści się szkoła.

Na tyłach kamienic zachodniej pierzei, w kwartale między ulicami Stradomską, św. Gertrudy, św. Sebastiana i Józefa Dietla, znajduje się ogród księży misjonarzy.

W północno-wschodniej części nad ulicą przebiega wybudowany w latach 1861–1863 wiadukt kolejowy w Grzegórzkach.

• 
  Ulica Dietla widziana spopod wiaduktu kolejowego na południe
• 
  Ulica Józefa Dietla w zimowej scenerii
• 
  Planty Dietlowskie, widok na północny wschód
• 
  Widok na ulicę od przystanku tramwajowego „Orzeszkowej”

Budynki

• 
  ul. Józefa Dietla 15
  Kamienica (proj. Beniamin Torbe, 1908–1909)
• 
  ul. Józefa Dietla 25
  Kamienica (proj. Ferdynand Liebling, 1908)
• 
  ul. Józefa Dietla 30
  Kościół garnizonowy św. Agnieszki
• 
  ul. Józefa Dietla 32
  Kamienica (proj. Zygmunt Prokesz, 1894)
• 
  ul. Józefa Dietla 42 (ul. Stradomska 27)
  Kamienica Ohrensteina (proj. Jan Zawiejski, 1911)
• 
  ul. Józefa Dietla 43
  Kamienica (proj. Karol Knaus, 1897–1901)
• 
  ul. Józefa Dietla 44
  Kamienica (proj. Samuel Singer – przebudowa)
• 
  ul. Józefa Dietla 56
  Kamienica (1875)
• 
  ul. Józefa Dietla 58
  Kamienica (proj. Józef Donheiser, 1874–1875)
• 
  ul. Józefa Dietla 59
  Kamienica (proj. Zygmunt Luks, 1888–1890)
• 
  ul. Józefa Dietla 60
  Kamienica (proj. Jacek Matusiński, 1874)
• 
  ul. Józefa Dietla 62
  Kamienica (proj. Maurycy Tlachna, 1880)
• 
  ul. Józefa Dietla 63–65
  Kamienice (proj. Karol Knaus, 1890)
• 
  ul. Józefa Dietla 67
  Kamienica (proj. Karol Knaus)
• 
  ul. Józefa Dietla 70
  Szkoła Miejska, obecnie Szkoła Podstawowa nr 16 (proj. Stefan Żołdani, 1891–1892)
• 
  ul. Józefa Dietla 77
  Kamienica (proj. Karol Knaus, 1890)
• 
  ul. Józefa Dietla 78
  Kamienica (proj. Samuel Nebenzahl, 1936–1937)
• 
  ul. Józefa Dietla 85
  Kamienica (proj. Leopold Tlachna, 1893)
• 
  ul. Józefa Dietla 95
  Kamienica (proj. Stefan Żołdani, 1883)
• 
  ul. Józefa Dietla 97
  Kamienica (proj. Beniamin Torbe, 1884)
• 
  ul. Józefa Dietla 99
  Kamienica (1883)
• 
  ul. Józefa Dietla 111
  Kamienica (proj. Karol Knaus, 1886–1887)

Linki zewnętrzne

• Zabytkowe kamienice i pałace miasta Krakowa. wawel.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-09)]., wawel.net (dostęp archiwalny)
• Panorama ulicy z przełomu XIX/XX wieku porównana z panoramą obecną, dawnotemuwkrakowie.pl