Ulica Ślężna we Wrocławiu
Ulica Ślężna we Wrocławiu – jedna z arterii prowadzących ze śródmieścia w kierunku południowych osiedli peryferyjnych (Borek i dalej Partynice). Zaczyna się w miejscu, gdzie ulica Stawowa, prowadząca niegdyś do podwrocławskich Pól Stawowych, krzyżuje się z Suchą i Swobodną i rozwidla na prowadzącą w kierunku południowym i południowo-wschodnim ulicę Borowską oraz zmierzającą w kierunku południowo-zachodnim i południowym ulicę Ślężną; kończy się natomiast u zbiegu z ulicą Sudecką, tuż przed przecinającą ją wiaduktem Towarową Obwodnicą Wrocławia.
| Powstańców Śląskich, Huby, Borek | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Widok z ulicy Sudeckiej na południe na skrzyżowanie z ulicą Ślężną (z lewej) i wiadukt Towarowej Obwodnicy Wrocławia | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
3300 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 51,084303°N 17,025037°E/51,084303 17,025037 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Całkowita długość ulicy wynosi około 3,3 km; na niemal całej tej długości (od skrzyżowania z Dyrekcyjną od północy do końca na południu) ulica jest dwujezdniowa, z pasem zieleni oraz dwutorową linią tramwajową pomiędzy jezdniami.
Nazwa ulicy, tak współczesna, jak i historyczna (niem. Lohestraße), wywodzi się od nazwy podwrocławskiej wsi Ślęza (niem. Lohe), do której wiodła droga łącząca ją z Wrocławiem. Około roku 1850 przy drodze tej powstał cmentarz żydowski (dziś określany nazwą Starego Cmentarza Żydowskiego), a wkrótce potem także – nieistniejące już dziś – cmentarz ewangelicko-reformowany (utworzony naprzeciw żydowskiego w 1862, w miejscu dzisiejszych terenów rekreacyjnych, m.in. basenu kąpielowego i lodowiska) i wojskowy (tzw. nowy cmentarz garnizonowy, uruchomiony w 1864 przy skrzyżowaniu z ul. Wiśniową i przy Wiązowej), ale aż do roku 1868, kiedy w granice miasta włączone zostały wsie Glinianki (niem. Lehmgruben) i Nowa Wieś Komandorska (Commende Neudorf, dzisiejsze osiedle Południe), była to droga raczej wiejska lub podmiejska. Jej charakter, zwłaszcza na odcinku północnym (bliższym centrum Wrocławia), zaczął się zmieniać po tej dacie; pierwsze kamienice wybudowano tu w latach osiemdziesiątych XIX wieku; w 1882 przy Ślężnej 22–24 zakończono budowę szkoły[1] Auf den Hälteräckern (po roku 1945 szkoła podstawowa nr 59 i 77, obecnie gimnazjum nr 17). W 1892 otwarty został, przy końcowym odcinku Ślężnej i Sudeckiej, założony przez Juliusa Schottländera Park Południowy, w latach 1894–1896 na działce pomiędzy Ślężną a Komandorską, wzdłuż Kamiennej, wybudowany został szpital[2], w 1896 na Ślężną 89 (przy skrzyżowaniu z ul. Wiśniową) przeniesiono katolicki sierociniec fundacji cukiernika Schiffkego, w 1904 zbudowano zajezdnię tramwajową. Do II wojny światowej powstały – przy południowym odcinku ulicy – także kolonie domków jednorodzinnych oraz charakterystycznych dla lat 20. i 30. tanich, dwu- i trzykondygnacyjnych budynków wielorodzinnych. Przy Ślężnej miały też swoje siedziby niewielkie przedsiębiorstwa, np. wytwórnia musztardy, majonezu, octu i innych artykułów spożywczych H. Schäffera przy Ślężnej 23, wytwórnia opakowań papierowych pod numerem 144 itp.
Podczas oblężenia Festung Breslau natarcie Armii Czerwonej posuwało się z południowej strony miasta, toteż około 90% tutejszej zabudowy legło w gruzach, w tym wszystkie – najczęściej pięcio- i sześciokondygnacyjne – kamienice wzdłuż północnego odcinka ulicy. Zaraz po wojnie zniszczone kwartały ulic początkowo pozostawały albo niezabudowane, albo powstawały na ich miejscu ogródki działkowe; około lat sześćdziesiątych w kwartale pomiędzy Ślężną, Kamienną, Borowską i Wesołą wysypywać zaczęto gruz[3], powstały jeszcze w czasie wojny i wciąż zbierany z miasta (wcześniej, w latach 40. i 50., wywożono go na inne wysypiska, a odzyskaną część nieuszkodzonych cegieł rozbiórkowych wywożono m.in. do Warszawy w ramach „akcji odbudowy stolicy”[4]). Powstałe w ten sposób kilkunastometrowej wysokości wzgórze częściowo zrekultywowano, obsadzając je roślinnością i wytyczając ścieżki. W 1985 nadano mu oficjalną nazwę „Wzgórza Gomułki”[5] wmurowując akt erekcyjny pod budowę Pomnika Ziem Odzyskanych[6]. Pomnik w rezultacie jednak nie powstał, a po przemianach ustrojowych w Polsce w roku 1989 zmieniono patrona tego wzgórza i okolicznych terenów rekreacyjnych; od tego czasu wzgórze i przyległy park noszą imię Władysława Andersa. W roku 2005 rozpoczęto częściową niwelację Wzgórza Andersa na potrzeby aquaparku, który został otwarty w marcu 2008.
Przypisy
edytuj- ↑ Projekt arch. Roberta Mende, realizacja 1881–1882; około 1890 powstała sala gimnastyczna zaprojektowana przez Richarda Plüddemanna; w 1895 roku budynek powiększono w kierunku północnym według projektu Plüddemanna, Klimma i Frobösego.
- ↑ Był to Wenzel-Hancke Krankenhaus pierwotnie zlokalizowany przy ul. Komandorskiej 20 (potem też na sąsiednich działkach nr 16 i 18), sfinansowany przez fundację Liny Hancke (wdowy po wrocławskim chirurgu i radcy medycznym, J. Wenzel Hancke, zm. 1849) i wybudowany tam w latach 1875–1877; wobec wzrostu potrzeb rozwijającego się gwałtownie miasta wybudowano przy ul. Kamiennej nowe obiekty szpitalne zaprojektowane przez Plüddemanna i Klimma; obecnie mieści się tu Uniwersytet Ekonomiczny.
- ↑ Ściślej: w pięciu sąsiadujących przedwojennych kwartałach wewnątrz kwartału Ślężnej, Kamiennej, Borowskiej i Wesołej; całkowicie zasypany został leżący wewnątrz tego czworoboku odcinek przedwojennej Goethe Straße łączący Ślężną z Borowską (dziś jej zachodni fragment nosi nazwę ulicy Wielkiej, a wschodni – Przestrzennej) oraz znajdujące się tam także dwie ulice równoległe do Ślężnej: cała przedwojenna Zobterstraße („Sobótczańska”) i cała Rogauerstraße („Rogowska” – dziś ulica o takiej samej nazwie we Wrocławiu znajduje się na osiedlu Nowy Dwór).
- ↑ Zob. fotografię ze Słowa Polskiego” z 1954.
- ↑ Od nazwiska zmarłego w 1982 komunistycznego działacza, w latach 1956–1970 I sekretarza KC PZPR, Władysława Gomułki.
- ↑ Uroczystość odbyła się 6 maja 1985, w 50. rocznicę kapitulacji Festung Breslau; w uroczystości brała udział wdowa po Gomułce, a także gen. Wojciech Jaruzelski i radziecki oficer uczestniczący w podpisaniu kapitulacji w 1945, Omar Jachiajew.
Bibliografia
edytuj- Encyklopedia Wrocławia, Wydawnictwo Dolnośląskie, 2000, s. 828, ISBN 83-7023-749-5.