Nowy Dwór (Wrocław)

Nowy Dwór
	Osiedle Wrocławia
	; Nowy Dwór od strony ul. Żernickiej
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miasto	Wrocław
W granicach Wrocławia	1928
Populacja (31.12.2017); • liczba ludności	; 16 421
	Położenie na mapie Wrocławia;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nowy Dwór (niem. Maria Höfchen^[2]) – osiedle we Wrocławiu, położone na zachodzie miasta w dawnej dzielnicy Fabryczna. W granicach miasta od 1928.

Wieś

Pierwszy raz wzmiankowany w 1280 roku jako Curia Nova (Nowy Dwór), kiedy książę Henryk zwolnił osadę razem z innymi majątkami klasztoru NMP na Piasku od wszelkich ciężarów i jurysdykcji. W 1388 roku opat klasztoru sprzedał znajdujący się we wsi folwark. Od 1551 roku wieś była własnością miasta, potem wróciła do klasztoru, który ostatecznie ją utracił w 1810 roku. Połączenie kolejowe uzyskał w 1844 roku^[3].

Osiedle

Nowodworski blok przy ulicy Rogowskiej (2022)

W pierwszej połowie 1938 roku w Maria Höfchen rozpoczęto budowę osiedla wspólnotowego (Gemeinschaftssiedlung), przeznaczonego głównie dla pracowników pobliskiej fabryki taboru szynowego Linke-Hofmann Werke A.G. Projekt przewidywał duży, a nawet „największy w Breslau od czasu dojścia Hitlera do władzy” kompleks mieszkaniowy w wolnostojącej i szeregowej, dwu-i trzypiętrowej zabudowie, z dostępem do niewielkich ogródków. Ogółem miało powstać ok. 2500 mieszkań dla 10 000 osób. Na potrzeby planowanej wojny w projekcie uwzględniono piwnice przeciwlotnicze oraz strychy ze wzmocnionymi drzwiami. Oprócz domów mieszkalnych przewidywano także budowę kościoła (dla dwóch wyznań), kino, budynek dla miejscowej administracji, policji i poczty, sklepy, garaże samochodowe, ośrodek dla Hitlerjugend oraz dom wspólnotowy. Pod względem ideowym projekt osiedla odwoływał się do idei utworzenia (czy odtworzenia) społecznej atmosfery „wiejskiej wspólnoty”, charakterystycznej dla społeczeństw tradycyjnych. Mieszkańcy tworzyliby homogeniczną grupę, emocjonalnie związaną z miejscem i współmieszkańcami. Miała ona stanowić antytezę społeczności miejskiej - zatomizowanej, wyobcowanej i anonimowej. Ideę tę narodowi socjaliści zaadaptowali na użytek własnych celów. O wyborze mieszkańców decydował „światopogląd wszystkich członków rodziny, czystość rasowa i wiarygodność polityczna”. Budowę osiedla zrealizowano tylko w części: przerwał ją wybuch i koniec wojny. W lutym 1945 roku, po nakazie przymusowej ewakuacji ludności, osiedle opustoszało niemal całkowicie^[4].

W drugiej połowie lat 70. XX w. w części zachodniej (gdzie przedtem znajdowały się pola) rozpoczęto budowę osiedla bloków z wielkiej płyty. Wybudowane bloki mają typowo trzy, cztery, siedem lub dziesięć pięter, między nimi znajdują się boiska, place zabaw oraz tereny zielone. Na południowym krańcu osiedla znajdują się dwa 15-piętrowe wieżowce.

Nowy Dwór sąsiaduje z osiedlami Kuźniki, Żerniki, Muchobór Mały, Gądów Mały. Jego liczba mieszkańców oceniana jest na 16-20 tysięcy. Osiedle składa się z dwu części: w starszej, wschodniej znajdują się poniemieckie dwupiętrowe budynki wielorodzinne.

Zabudowa ta była w ciągu swej eksploatacji sukcesywnie modernizowana: bloki z wielkiej płyty zostały ocieplone oraz zdjęto z nich elementy azbestowe. Część bloków poniemieckich została podwyższona oraz odnowiona na wyższy standard.

Na terenie osiedla zlokalizowane jest też Centrum Kultury Wrocław Zachód, Młodzieżowy Dom Kultury oraz kryty basen Fitness Academy. Zbudowany jest też kościół pw. Opatrzności Bożej.

Spis ulic: ul. Rogowska, ul. Zemska, ul. Budziszyńska, ul. Strzegomska, ul. Komorowska, ul. Grodecka, ul. Wojrowicka, ul. Nowodworska, ul. Chociebuska, ul. Gubińska, ul. Krośnieńska

Na osiedlu znajdują się następujące placówki oświatowe:

Szkoła Podstawowa nr 113 im. Adama Rapackiego (otwarta w 1983; przeniesiona z ul. Pereca)
Gimnazjum nr 34
Gimnazjum nr 51 dla dzieci słabosłyszących
IV Liceum Profilowane o profilu ekonomiczno-administracyjnym (z Oddziałami Integracyjnymi)
XV Liceum Ogólnokształcące im. Piotra Wysockiego
XXX Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Integracyjnymi

stacja kolejowa Wrocław Nowy Dwór

Osiedle ma dobre połączenia autobusowe oraz tramwajowe – z pętli przy ul. Rogowskiej odjeżdżają autobusy 122,124, 134, 142 , 927 oraz linia nocna 241. Dodatkowo przez osiedle przejeżdżają autobusy 106, 107, 119, 126, 132, 142, 148, 149, 152, 319, 909, tramwaje 13, 23^[5] oraz nocne 246 i 249. Północnym krańcem osiedla przebiega linia kolejowa nr 275 ze stacją Wrocław Nowy Dwór, zaś od wschodu – nowo wybudowana część obwodnicy śródmiejskiej z estakadą Gądowianką przebiegającą ponad krzyżującymi się liniami kolejowymi nr 273 i 275 oraz ul. Strzegomską.

Rada Osiedla Nowy Dwór mieści się na ul. Nowodworskiej 51/3.

3 września 2023 roku otworzono trasę autobusowo-tramwajową^[5].

Galeria

Bloki w centralnej części osiedla

Stacja kolejowa

Jeden z 15-piętrowych wieżowców

Przypisy

↑ Liczba mieszkańców zameldowanych na pobyt stały i czasowy (stan na 31.12.2017)
↑ Mały słownik nazewnictwa krajoznawczego Śląska, Marek J. Battek, Joanna Szczepankiewicz, Wrocław 1990, tom 1, str. 12
↑ Zygmunt Antkowiak: Wrocław od A do Z. Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1991. ISBN 83-04-03723-8. s. 217 "Nowy Dwór, osiedle w dzielnicy Fabrycznej , zajmuje obszar zamieszkiwany przez człowieka od V w. p.n.e. W zapisie z 1280 roku. osada określona jest jako Curia Nova (Nowy Dwór). Dokument stwierdza, że książę Śląska Henryk, pan na Wrocławiu, zwolnił ją wówczas wraz z innymi majątkami klasztoru, zwolnił ją wówczas wraz z innymi majątkami klasztoru NMP na Piasku oraz ich mieszkańcami od wszystkich ciężarów, a także jurysdykcji, pragnąc zrekompensować klasztorowi poniesione przezeń straty. W 1353 roku we wsi był folwark, który w 1388 roku opat klasztoru NMP sprzedał. Od 1551 roku wieś była własnością miasta. W czasach późniejszych miała jeszcze wrócić do klasztoru NMP, by w 1810 roku odpaść od niego. Połączenie kolejowe podtrzymała w 1844 roku, a do Wrocławia została włączona w 1928 roku. W czasie oblężenia miasta osiedle zostało częściowo zniszczone. Rosjanie zdobyli je 1 IV 1945 roku. Nowe osiedle nowodworskie składające się z domów wielorodzinnych, powstało na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych."
↑ Albert Miściorak, Krajobraz kulturowy wrocławskiego osiedla Nowy Dwór, „Studia Etnologiczne i Antropologiczne”. T. 13: Obszary kulturowe współczesnego miasta — funkcje i pogranicza. Red. G. Odoj, M. Szalbot, Katowice 2013, s. 32–46.
↑ ^a ^b Jarosław Jakubczak: Uroczysta parada tramwajów i autobusów MPK Wrocław dojechała na Nowy Dwór. Do tego festyn dla pasażerów. Gazeta Wrocławska, 2023-09-02. [dostęp 2023-09-03].

Linki zewnętrzne

Rada Osiedla Nowy Dwór. nowydwor-ro.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-20)]. - Rada Osiedla NOWY DWÓR
Nowy Dwór na starych i współczesnych fotografiach

[1] Liczba mieszkańców zameldowanych na pobyt stały i czasowy (stan na 31.12.2017)

[2] Mały słownik nazewnictwa krajoznawczego Śląska, Marek J. Battek, Joanna Szczepankiewicz, Wrocław 1990, tom 1, str. 12

[3] Zygmunt Antkowiak: Wrocław od A do Z. Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1991. ISBN 83-04-03723-8. s. 217 "Nowy Dwór, osiedle w dzielnicy Fabrycznej , zajmuje obszar zamieszkiwany przez człowieka od V w. p.n.e. W zapisie z 1280 roku. osada określona jest jako Curia Nova (Nowy Dwór). Dokument stwierdza, że książę Śląska Henryk, pan na Wrocławiu, zwolnił ją wówczas wraz z innymi majątkami klasztoru, zwolnił ją wówczas wraz z innymi majątkami klasztoru NMP na Piasku oraz ich mieszkańcami od wszystkich ciężarów, a także jurysdykcji, pragnąc zrekompensować klasztorowi poniesione przezeń straty. W 1353 roku we wsi był folwark, który w 1388 roku opat klasztoru NMP sprzedał. Od 1551 roku wieś była własnością miasta. W czasach późniejszych miała jeszcze wrócić do klasztoru NMP, by w 1810 roku odpaść od niego. Połączenie kolejowe podtrzymała w 1844 roku, a do Wrocławia została włączona w 1928 roku. W czasie oblężenia miasta osiedle zostało częściowo zniszczone. Rosjanie zdobyli je 1 IV 1945 roku. Nowe osiedle nowodworskie składające się z domów wielorodzinnych, powstało na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych."

[4] Albert Miściorak, Krajobraz kulturowy wrocławskiego osiedla Nowy Dwór, „Studia Etnologiczne i Antropologiczne”. T. 13: Obszary kulturowe współczesnego miasta — funkcje i pogranicza. Red. G. Odoj, M. Szalbot, Katowice 2013, s. 32–46.

[st1-5] Jarosław Jakubczak: Uroczysta parada tramwajów i autobusów MPK Wrocław dojechała na Nowy Dwór. Do tego festyn dla pasażerów. Gazeta Wrocławska, 2023-09-02. [dostęp 2023-09-03].

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]