Tuńczyk pospolity

Tuńczyk pospolity, tuńczyk, tuńczyk błękitnopłetwy, tuńczyk błękitny, tuńczyk czerwony, tuńczyk niebieskopłetwy, tuńczyk zwykły, ton, tuńczyk północny (Thunnus thynnus) – gatunek morskiej, wędrownej ryby z rodziny makrelowatych (Scombridae), spędzającej zimę w morzach subtropikalnych, a latem wędrującej do wód zimniejszych. Do osiągnięcia około 45 kg masy ciała wędruje w ogromnych ławicach. Większe ryby tworzą małe stada, a całkiem duże osobniki żyją przeważnie samotnie. Tuńczyki błękitnopłetwe z północnego Atlantyku, Oceanu Spokojnego i Indyjskiego klasyfikowane są czasami jako oddzielne gatunki lub podgatunki, jednak różnice pomiędzy nimi są bardzo nieznaczne. Tuńczyk błękitnopłetwy jest największym gatunkiem tuńczyka – osiąga do 700 kg. Mięso tuńczyka błękitnopłetwego jest pośród wszystkich innych gatunków tuńczyków najbardziej cenione przez smakoszy.

Tuńczyk pospolity

Thunnus thynnus
(Linnaeus, 1758)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Podgromada	promieniopłetwe
Rząd	okoniokształtne
Podrząd	makrelowce
Rodzina	makrelowate
Podrodzina	Scombrinae
Rodzaj	Thunnus
Gatunek	tuńczyk pospolity
Synonimy Albacora thynnus (Linnaeus, 1758) Orcynus secondidorsalis (Storer, 1853) Orcynus thynnus (Linnaeus, 1758) Scomber thynnus Linnaeus, 1758 Thunnus secundodorsalis (Storer, 1853) Thunnus thynnus thynnus (Linnaeus, 1758) Thunnus thynus (Linnaeus, 1758) Thunnus vulgaris (Cuvier, 1832) Thynnus linnei Malm, 1877 Thynnus mediterraneus Risso, 1827 Thynnus secundo-dorsalis Storer, 1853 Thynnus secundodorsalis Storer, 1853 Thynnus thynnus (Linnaeus, 1758) Thynnus vulgaris Cuvier, 1832
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
zagrożony

Morfologia

Ciało tuńczyka błękitnopłetwego ma kształt „cygara” i jest solidnie zbudowane. Głowa stożkowata, pysk duży. Może dożyć nawet 30 lat. Jednak z powodu zbyt intensywnych połowów tego gatunku, niewiele okazów osiąga wiek dojrzały. Typowa średnia długość tuńczyka to 2–2,5 metra, natomiast masa ciała około 350 kg. Największy udokumentowany okaz został złapany w okolicach Nowej Szkocji, ważył 679 kg, miał długość około 3,7 m. Barwa ciemnoniebieska powyżej i szara poniżej. Tuńczyka błękitnopłetwego łatwo można odróżnić od innych członków rodziny makrelowatych dzięki dłuższym płetwom piersiowym. Wątroba ryby ma pewną wyjątkową cechę – jest pokryta naczyniami krwionośnymi. U innych tuńczyków z krótkimi płetwami piersiowymi, takie naczynia krwionośne nie występują, lub są obecne, ale w niewielkiej liczbie i tylko wzdłuż krawędzi gruczołu.

Właściwości odżywcze

Wartość odżywcza Tuńczyk świeży (100 g) Wartość energetyczna 573 kJ (137 kcal) Białka 23,7 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 52% 52% 52% 52% M 42% 42% 42% 42% Węglowodany 0 g Tłuszcze 4,6 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 1,22 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 1,21 g Wielonienasycone 1,36 g omega-3 1,2 g α-Linolenowy (ALA) 0,08 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,3% 7,3% 7,3% 7,3% M 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% omega-6 0,16 g Linolowy (LA) 0,08 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% M 0,5% 0,5% 0,6% 0,6% Woda 70,6 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,6% 2,6% 2,6% 2,6% M 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% Witaminy Witamina C 0 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Tiamina (B1) 0,16 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 15% 15% 15% 15% M 13% 13% 13% 13% Ryboflawina (B2) 0,16 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 15% 15% 15% 15% M 12% 12% 12% 12% Niacyna (B3) 8,5 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 61% 61% 61% 61% M 53% 53% 53% 53% Witamina B6 0,46 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 35% 35% 31% 31% M 35% 35% 27% 27% Foliany 0,015 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,8% 3,8% 3,8% 3,8% M 3,8% 3,8% 3,8% 3,8% Kobalamina (B12) 0,004 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 167% 167% 167% 167% M 167% 167% 167% 167% Witamina A 0,45 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 64% 64% 64% 64% M 50% 50% 50% 50% Witamina D 0,0072 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 48% 48% 48% 36% M 48% 48% 48% 36% Witamina E 1,2 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 8,0% 8,0% 8,0% 8,0% M 8,0% 8,0% 8,0% 8,0% Makroelementy Fosfor 200 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 29% 29% 29% 29% M 29% 29% 29% 29% Wapń 10 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,0% 1,0% 0,8% 0,8% M 1,0% 1,0% 1,0% 0,8% Magnez 33 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 11% 10% 10% 10% M 8,3% 7,9% 7,9% 7,9% Potas 356 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,6% 7,6% 7,6% 7,6% M 7,6% 7,6% 7,6% 7,6% Sód 43 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,9% 2,9% 3,3% 3,6% M 2,9% 2,9% 3,3% 3,6% Mikroelementy Jod 0,05 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 33% 33% 33% 33% M 33% 33% 33% 33% Żelazo 1 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,6% 5,6% 13% 13% M 13% 13% 13% 13% Miedź 0,15 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 17% 17% 17% 17% M 17% 17% 17% 17% Cynk 0,7 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 8,8% 8,8% 8,8% 8,8% M 6,4% 6,4% 6,4% 6,4% Mangan 0,02 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% M 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% Dane liczbowe na podstawie: Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Wartość odżywcza Tuńczyk w oleju (100 g) Wartość energetyczna 794 kJ (190 kcal) Białka 27,2 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 59% 59% 59% 59% M 49% 49% 49% 49% Węglowodany 0 g Tłuszcze 9 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 1,36 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 1,89 g Wielonienasycone 4,53 g omega-3 0,19 g α-Linolenowy (ALA) 0,04 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,6% 3,6% 3,6% 3,6% M 2,5% 2,5% 2,5% 2,5% omega-6 4,34 g Linolowy (LA) 4,33 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 36% 36% 39% 39% M 25% 25% 31% 31% Woda 61,6 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,3% 2,3% 2,3% 2,3% M 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% Witaminy Witamina C 0 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Tiamina (B1) 0,05 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,5% 4,5% 4,5% 4,5% M 4,2% 4,2% 4,2% 4,2% Ryboflawina (B2) 0,06 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,5% 5,5% 5,5% 5,5% M 4,6% 4,6% 4,6% 4,6% Niacyna (B3) 10,8 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 77% 77% 77% 77% M 68% 68% 68% 68% Witamina B6 0,25 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 19% 19% 17% 17% M 19% 19% 15% 15% Foliany 0,015 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,8% 3,8% 3,8% 3,8% M 3,8% 3,8% 3,8% 3,8% Kobalamina (B12) 0,0022 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 92% 92% 92% 92% M 92% 92% 92% 92% Witamina A 0,152 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 22% 22% 22% 22% M 17% 17% 17% 17% Witamina D 0,0058 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 39% 39% 39% 29% M 39% 39% 39% 29% Witamina E 1,94 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 13% 13% 13% 13% M 13% 13% 13% 13% Makroelementy Fosfor 294 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 42% 42% 42% 42% M 42% 42% 42% 42% Wapń 12 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,2% 1,2% 1,0% 1,0% M 1,2% 1,2% 1,2% 1,0% Magnez 33 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 11% 10% 10% 10% M 8,3% 7,9% 7,9% 7,9% Potas 248 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,3% 5,3% 5,3% 5,3% M 5,3% 5,3% 5,3% 5,3% Sód 515 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 34% 34% 40% 43% M 34% 34% 40% 43% Mikroelementy Jod 0,025 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 17% 17% 17% 17% M 17% 17% 17% 17% Żelazo 1,2 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,7% 6,7% 15% 15% M 15% 15% 15% 15% Miedź 0,23 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 26% 26% 26% 26% M 26% 26% 26% 26% Cynk 0,61 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,6% 7,6% 7,6% 7,6% M 5,5% 5,5% 5,5% 5,5% Mangan 0,05 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,8% 2,8% 2,8% 2,8% M 2,2% 2,2% 2,2% 2,2% Dane liczbowe na podstawie: Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Wartość odżywcza Tuńczyk w sosie własnym (100 g) Wartość energetyczna 401 kJ (96 kcal) Białka 21 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 46% 46% 46% 46% M 38% 38% 38% 38% Węglowodany 0 g Tłuszcze 1,2 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 0,28 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 0,2 g Wielonienasycone 0,31 g omega-3 0,27 g α-Linolenowy (ALA) 0,01 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% M 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% omega-6 0,04 g Linolowy (LA) 0,01 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% M 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% Woda 75,8 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,8% 2,8% 2,8% 2,8% M 2,1% 2,1% 2,1% 2,1% Witaminy Witamina C 0 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Tiamina (B1) 0,05 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,5% 4,5% 4,5% 4,5% M 4,2% 4,2% 4,2% 4,2% Ryboflawina (B2) 0,06 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,5% 5,5% 5,5% 5,5% M 4,6% 4,6% 4,6% 4,6% Niacyna (B3) 13,5 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 96% 96% 96% 96% M 84% 84% 84% 84% Witamina B6 0,25 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 19% 19% 17% 17% M 19% 19% 15% 15% Foliany 0,015 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,8% 3,8% 3,8% 3,8% M 3,8% 3,8% 3,8% 3,8% Kobalamina (B12) 0,0021 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 88% 88% 88% 88% M 88% 88% 88% 88% Witamina A 0,37 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 53% 53% 53% 53% M 41% 41% 41% 41% Witamina D 0,0045 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 30% 30% 30% 23% M 30% 30% 30% 23% Witamina E 1,2 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 8,0% 8,0% 8,0% 8,0% M 8,0% 8,0% 8,0% 8,0% Makroelementy Fosfor 170 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 24% 24% 24% 24% M 24% 24% 24% 24% Wapń 13 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,3% 1,3% 1,1% 1,1% M 1,3% 1,3% 1,3% 1,1% Magnez 43 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 14% 13% 13% 13% M 11% 10% 10% 10% Potas 182 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,9% 3,9% 3,9% 3,9% M 3,9% 3,9% 3,9% 3,9% Sód 515 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 34% 34% 40% 43% M 34% 34% 40% 43% Mikroelementy Jod 0,02 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 13% 13% 13% 13% M 13% 13% 13% 13% Żelazo 1,4 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,8% 7,8% 18% 18% M 18% 18% 18% 18% Miedź 0,04 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,4% 4,4% 4,4% 4,4% M 4,4% 4,4% 4,4% 4,4% Cynk 0,88 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 11% 11% 11% 11% M 8,0% 8,0% 8,0% 8,0% Mangan 0,02 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% M 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% Dane liczbowe na podstawie: Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Rekordy

• 5 stycznia 2009 r. na aukcji rybnej w Tokio zapłacono 9,63 mln jenów (ponad 100 tys. dolarów amerykańskich) za oferowanego na niej 128-kilogramowego tuńczyka błękitnopłetwego, złowionego na japońskich wodach. Daje to w przeliczeniu 817 USD za kilogram tej ryby.
• W pierwszym dniu po przerwie noworocznej 2010 roku na giełdzie rybnej Tsukiji w Tokio za tuńczyka o masie 232 kg zapłacono równowartość 122 000 EUR.
• Tuńczyk błękitnopłetwy stał się też najdroższą zakupioną jadalną rybą w historii – w 2012 roku, podczas noworocznej aukcji na giełdzie rybnej w Tokio za 269 kg rybę zapłacono 736 000 USD Cena znacznie przewyższająca rynkową została zaoferowana przez właściciela sieci restauracji sushi, który jak tłumaczył, swym postępowaniem chciał wspomóc zniszczone ubiegłorocznym kataklizmem regiony Japonii.
• 5 stycznia 2013 roku, w pierwszym dniu działalności rynku po przerwie świątecznej, na aukcji w Tokio tuńczyk błękitnopłetwy ważący 222 kilogramy został sprzedany za 1,38 mln euro. Rybę złowioną u północnych wybrzeży Japonii, w pobliżu miasta Oma, tuńczyka kupił właściciel sieci restauracji Sushi Zanmai – Kiyoshi Kimura, który również w roku 2012 wygrał aukcję – wówczas za tuńczyka również zapłacił ok. 6 tys. euro za kilogram ryby.
• 5 stycznia 2020 na aukcji na tokijskim rynku Toyosu tuńczyk błękitnopłetwy ważący 276 kilogramów został sprzedany za 193,2 mln jenów (1,8 mln $). Tuńczyka kupił właściciel sieci restauracji Sushi Zanmai – Kiyoshi Kimura.

Ekologia

W ciągu ostatnich 50 lat, w wyniku masowych połowów, populacja tego gatunku zmniejszyła się o co najmniej 51%.

Tuńczyk błękitnopłetwy

Bibliografia

• Ekologia, Środowisko, Przyroda, Tomasz Umiński, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, 1996, Encyklopedia Wędkarstwa, Wyd. Muza, 1995.