Transport i infrastruktura rzeczna w Toruniu

Transport i infrastruktura rzeczna w Toruniu – transport rzeczny po Wiśle oraz porty rzeczne i przystanie żeglarskie na terenie Torunia.

Poler na Bulwarze Filadelfijskim - miejsce cumowania statków

W Toruniu istnieją dwa porty rzeczne (Port Drzewny, Port Zimowy) oraz osiem przystani żeglarskich (AKS, AZS, KS Budowlani, Szkwał, Towimor, Walter, Yacht Klub Toruń, Liga Morska i Rzeczna.

Historia Wisły w Toruniu

Najważniejszą rzeką Torunia jest dzieląca miasto na dwie części Wisła. Od średniowiecza pomiędzy Ciechocinkiem a Toruniem były najszersze rozlewiska rzeki, dochodzące do 1000-1500 metrów, przez co była ona płytka. Robiły się mierzeje, łachy, wyspy na Wiśle. Stanowiła dogodne miejsce na przeprawę. Główny bród przebiegał przez dzisiejsze centrum Torunia, od Kępy Bazarowej do Starego Miasta.

Początki osadnictwa w okolicy Torunia sięgają okresu sprzed 11.000 lat, m.in. na Podgórzu, w Brąchnówku czy w Złotorii. Pierwsza osada łużycka mieściła się już 1000 lat p.n.e. Znaleziono pozostałości pogańskich kultur m.in. na Starówce. Z racji dogodnej przeprawy przez Wisłę - brodu – przez Toruń prowadził bursztynowy szlak.

W 1230 roku Krzyżacy założyli gród. Zgodnie z legendą został on założony w Starym Toruniu na „wielkim dębie”. 28 grudnia 1233 roku nadano prawa miejskie w Starym Toruniu, a po 3 latach z racji walki z powodziami gród przeniesiono kilka kilometrów w górę Wisły, na obecne Stare Miasto, mieszczące się na nieco wzniesionej skarpie.

W średniowieczu Wisła była głównym szlakiem handlowym w Polsce. W Toruniu wyrósł jeden z ważniejszych portów rzecznych w kraju i spełniał rolę miasta składowego w XV wieku. Dzięki Wiśle Toruń stał się członkiem Hanzy (od 1280). Droga rzeczną kupcy dostarczali głównie drewno, zboże i skóry. W portach składano towary na okres 5 dni. W XIX i na początku XX wieku, rozwijał się spływ drewna. Z Toruniem związane były tradycje flisackie. W 1903 roku z powodu ogromnych ilości spływu drewna wybudowano na toruńskim wiślanym nabrzeżu port do przeładunku i przechowywania drewna o powierzchni 66 ha. Spławiane drewno docierało do Gdańska, oraz za pośrednictwem Kanału Bydgoskiego, do Szczecina i następnie do Berlina. Transport drewna Wisłą przez Toruń osiągnął największy poziom w latach 1910-1912 oraz podczas I wojny światowej.

Mniejsze rzeki w Toruniu

W Toruniu znajdują się także mniejsze cieki wodne:

• Struga Nieszawska – wypływająca z Podgórza, przez Kluczyki do Małej Nieszawki i Wielkiej Nieszawki
• Czerwona Woda, płynąca od Wrzosów do Barbarki
• Kabel, płynący od Martwej Wisły, przez Rybaki, Błonia, Zieleniec, wpadający do Wisły w okolicach Portu Drzewnego

Odnogi Wisły w Toruniu

Wisła ma kilka rozgałęzień na terenie Torunia:

• Mała Wisełka – odnoga oddzielająca wyspę Kępa Bazarowa od lądu, o słabym przepływie, ma być obecnie pogłębiana
• Port Zimowy – wykopany sztucznie, obok Regionalnej Dyrekcji Gospodarki Wodnej, największa przystań barek i łodzi w Toruniu
• Port Drzewny – największa odnoga Wisły w okolicach Torunia, ukształtowany naturalnie (posiada 4 przystanie oraz tereny rekreacyjne)
• przystań Budowlani na Kępie Bazarowej
• przystań AZS

Mosty

Most kolejowy im. Ernesta Malinowskiego

Most drogowy im. Józefa Piłsudskiego

Rozwój rzeki spowodował konieczność budowy mostu. Wzniesiony w 1500 roku most drewniany był jednym z najdłuższych w Europie, ponad kilometr długości. W XVII wieku i XVIII wieku nabrzeże portowe (dziś Bulwar Filadelfijski) znacznie rozbudowano. Nazywało się wówczas ulicą Nadbrzeżną i było gęsto wypełnione cumującymi statkami.

W 1873 roku zbudowano pierwszy żelazny most (obecnie kolejowy), a około 1890 roku puszczono bulwarem tory kolejowe, jako odgałęzienie dworca Toruń Miasto. Około 1910 roku w Złotorii władze pruskie ulokowały Rejon Dróg Wodnych (obecnie szkoła podstawowa), jako pierwszą pruską placówkę na Wiśle (tuż przed granicą zaborczą). W 1934 roku zbudowano drugi most przez Wisłę. Około 1930 roku ruch rzeczny zaczął maleć, przewidziano gruntowną modernizację pod kątem turystyki na lata 1938-1948, niestety przerwane przez II wojnę światową.

Po wojnie modernizacje przerwano. Wrócono do niej dopiero pod koniec lat 60. XX wieku, budując betonowe nabrzeże i usuwając tory kolejowe. W 1977 roku zamieniono nazwę z ulicy Nadbrzeżnej na Bulwar Filadelfijski, w związku z podpisaniem umowy partnerskiej z Filadelfią w USA.

W 1987 roku wiślaną wyspę Kępa Bazarowa uznano za rezerwat leśny.

W 1998 roku w pobliżu toruńskich Czerniewic oddano trzeci most przez Wisłę (drugi drogowy). W 2006 roku rozpoczęto projektowanie czwartego mostu (trzeciego drogowego), który w 2007 roku uzyskał decyzję lokalizacyjną. Otwarcie tego mostu nastąpiło 9 grudnia 2013 roku.

Literatura

• Toruń. Dawne plany miasta, wydawnictwo UMK 1996