Teodor Kremski
Teodor Kremski (ur. 14 marca 1829 w Tarnowskich Górach, zm. 22 grudnia 1906 w Rybniku) – prawnik, duchowny rzymskokatolicki, budowniczy kościoła Mariackiego w Katowicach, kapelan szpitala Juliusza w Rybniku.
| |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
14 marca 1829 |
| Data i miejsce śmierci |
22 grudnia 1906 |
| Kuratus kuracji Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Katowicach | |
| Okres sprawowania |
1860–1868 |
| Kapelan szpitala Juliusza w Rybniku | |
| Okres sprawowania |
1872–1906 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Prezbiterat |
30 czerwca 1857 |
Życiorys
edytujTeodor Kremski urodził się 14 marca 1829 roku w Tarnowskich Górach[1]. Ukończył Carolinum w Nysie, po czym rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Wrocławskim. Kontynuował je na Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma w Bonn, a ukończył na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie. Jako specjalista z zakresu prawa świeckiego i prawa kościelnego objął stanowisko referendarza w Sądzie Powiatowym w Tarnowskich Górach[2].
W 1853 roku przerwał swoją karierę prawniczą, by podjąć studia teologii katolickiej we Wrocławiu[2]. Studia ukończył uzyskaniem tytułu doktora obojga praw, a 30 czerwca 1857 roku przyjął święcenia kapłańskie z rąk biskupa wrocławskiego Heinricha Förstera w katedrze pw. św. Jana Chrzciciela. Został kapłanem diecezji wrocławskiej, a posługę duszpasterską zaczął w parafii św. Mikołaja w Bujakowie, gdzie w pracy zastępował chorego proboszcza, ks. Konstantego Slottę[3]. W 1858 roku został współpracownikiem ks. Hermanna Gleicha w parafii podwyższenia Krzyża Świętego w Opolu[3].
8 listopada 1860 roku ks. Teodor Kremski objął w zarząd wzniesioną w rejonie późniejszego placu Wolności w Katowicach tymczasową świątynię pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Wiosną 1861 roku był członkiem spotkania w mieszkaniu ks. Franza Heidego w Raciborzu, w którym brał udział także bp Heinrich Förster i główny księgowy dóbr Tiele-Wincklerów Heinrich Knapp, by omówić projekt powstania nowej świątyni w Katowicach[4]. Budowa kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny rozpoczęła się 31 sierpnia 1862 roku[5], a ks. Teodor Kremski będąc osobą zamożną przeznaczał znaczne sumy pieniężne na jego budowę[6].
8 stycznia 1862 roku powołano kurację w Katowicach[7] – ks. Teodor Kremski otrzymał dokument, w którym biskup wrocławski wyposażył go w parafialne uprawnienia duszpasterskie w randze kurata[8]. Jednocześnie poinformował go, że istniejące wówczas przeszkody nie pozwalały mu na podniesienie nowo utworzonego w Katowicach duszpasterstwa do rangi parafii[5]. W Katowicach ks. Teodor Kremski prowadził także działalność edukacyjną w szkole, gdzie godził interesy w zakresie kształcenia i wychowania dzieci różnych wyznań i narodowości[6]. Był inicjatorem powstałej w Katowicach w 1864 roku prywatnej szkoły dla dziewcząt z siedzibą przy późniejszej ulicy Młyńskiej[9].
2 kwietnia 1866 roku w czasie wygłaszania kazania w drugi dzień świąt wielkanocnych w wyniku wcześniejszego przeziębienia ks. Teodor Kremski stracił głos, co przerwało jego aktywność duszpasterską i społeczną. Mógł mówić tylko szeptem, a jego stanu zdrowia nie poprawiały lata intensywnej terapii. W tym czasie wyjeżdżał do Wiednia, Włoch, Hiszpanii, a także do krajów Orientu[10].
Po powrocie na Górny Śląsk był zmuszony zrezygnować ze stanowiska kurata w Katowicach[10]. W 1868 roku nowym kuratem został dotychczasowy wikary – ks. Victor Schmidt, który ukończył budowę kościoła Mariackiego, poświęconego 20 listopada 1870 roku[11]. Od 30 czerwca 1867 roku ks. Teodor Kremski przebywał jako komorant na probostwie parafii Trójcy Świętej w Leśnicy. 16 sierpnia 1868 roku został ojcem duchownym oraz kapelanem w klasztorze służebniczek w Porębie[10]. Tam też spotkał się we wrześniu oraz październiku tego samego roku z bł. Edmundem Bojanowskim, który wywarł wpływ na jego dalszą formację duchową, ukierunkowaną na pomoc chorym i ubogim, a 27 sierpnia 1869 roku gościł angielską konwertytkę Francis Margaret Taylor[12].
23 kwietnia 1872 roku wyjechał z Poręby na uroczystość rodzinną do Tarnowskich Gór, a dzień później w czasie wygłaszania toastu nagle odzyskał głos. Powrócił do Poręby, aby 25 listopada 1872 roku przenieść się do Rybnika i objąć stanowisko kapelana szpitala Juliusza, gdzie przyczynił się do powstania kaplicy szpitalnej poświęconej w 1894 roku[13]. W 1895 roku kuria wrocławska mianowała go radcą duchownym z uwagi na jego zasługi na polu charytatywnym i kaznodziejskim[14]. Ks. Teodor Kremski w Rybniku posługiwał 34 lata, służąc chorym i ubogim. Rozdał także im cały swój majątek[13].
Ks. Teodor Kremski zmarł w Rybniku na zawał serca 22 grudnia 1906 roku, niosąc pociechę umierającemu człowiekowi. Został pochowany na tamtejszym starym cmentarzu przy ulicy Cegielnianej, lecz jego grób nie przetrwał[14].
Życie prywatne
edytujTeodor Kremski wychował się w bogatej i wpływowej rodzinie właściciela składu z płótnem Jana Kremskiego i jego żony Marii. Jan był w 1812 roku królem miejscowego Bractwa Strzeleckiego[1], a Maria zajmowała się domem[2].
Charakteryzowano go jako osobę z charakteru otwartą, żwawą i usłużną. Głosił kazania zarówno w języku niemieckim, jak i po polsku[3]. Charakterystyczną cechą aparycji ks. Teodora Kremskiego była broda zapuszczana ze względu na swój zły stan zdrowia (dla ochrony jego chorej krtani), a także noszone przez niego druciane okulary[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Olszar 2013 ↓, s. 160.
- ↑ a b c Olszar 2013 ↓, s. 161.
- ↑ a b c Olszar 2013 ↓, s. 162.
- ↑ Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 42.
- ↑ a b Olszar 2010 ↓, s. 211.
- ↑ a b E-ncyklopedia, Historia Kościoła na Śląsku: Kremski Teodor. silesia.edu.pl. [dostęp 2024-08-17]. (pol.).
- ↑ Tofilska 2020 ↓, s. 12.
- ↑ Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 44.
- ↑ Bernadeta Szymik-Kozaczko, Nieumiejętnych pouczać – Ślonzokom na wyuczyniu dzieci zależało. O edukacji słów kilka [online], www.gwarkowie.pl, s. 251 [dostęp 2024-08-17] (pol.).
- ↑ a b c Olszar 2013 ↓, s. 164.
- ↑ Tofilska 2020 ↓, s. 15.
- ↑ Olszar 2013 ↓, s. 165.
- ↑ a b Olszar 2013 ↓, s. 166.
- ↑ a b Olszar 2013 ↓, s. 167.
Bibliografia
edytuj- Grzegorz Grzegorek, Piotr Tabaczyński, Parafie i kościoły Katowic, Katowice: Wydawnictwo „Prasa i Książka”, 2014, ISBN 978-83-63780-06-7 (pol.).
- Henryk Olszar, Parafie Kościoła rzymskokatolickiego w Katowicach, „Wieki Stare i Nowe”, 2 (7), Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2010, s. 196–235 [dostęp 2024-08-17] (pol.).
- Henryk Olszar, Ks. dr Teodor Kremski (1829-1906), „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, 46 (1), Katowice: księgarnia św. Jacka, 2013, s. 159–167, ISSN 2956-6185 [dostęp 2024-08-17] (pol.).
- Joanna Tofilska, Parafia Mariacka w Katowicach. W 150. rocznicę poświęcenia kościoła, Wydanie I, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2020, ISBN 978-83-64356-41-4 (pol.).