Stanisław Turkowski
Stanisław Jan Turkowski (ur. 6 października 1919 w Sanoku, zm. 22 grudnia 2010 we Wrocławiu) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor teologii, infułat, wizytator nauki religii, wykładowca katechetyki.
| Infułat | |
 Fotografia nagrobna ks. Stanisława Turkowskiego | |
| Data i miejsce urodzenia |
6 października 1919 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
22 grudnia 2010 |
| Miejsce pochówku | |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Prezbiterat |
21 czerwca 1942 |
Życiorys
edytujUrodził się 6 października 1919[1] jako syn Antoniego (sekretarz starostwa powiatu sanockiego, 1869-1945) i Marii z domu Kocyłowskiej (1896-1964). Jego braćmi byli Zbigniew (inżynier górniczy) i Tadeusz. Rodzina Turkowskich zamieszkiwała przy ulicy Błonie 4/6 w dzielnicy pod tą nazwą. Wśród członków rodziny Turkowskich i Kocyłowskich byli duchowni i zakonnicy; od strony ojca: ks. dr Maurycy Turkowski (1873-1962, stryj), ks. dr Jan Mazanek (1856-1915, rektor Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej), s. Urszula Frankiewicz (przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego; od strony matki: ks. Władysław Kocyłowski (zm. 1959, wuj), bp Jozafat Kocyłowski (1876-1946, stryj matki, błogosławiony), ks. dr Hieronim Kocyłowski (bratanek matki), ks. kan. Leon Kwiatkowski (zm. 1914, kuzyn matki). Ponadto wujem Tadeusza Turkowskiego był Antoni Kocyłowski, sędzia powiatowy w Drohobyczu (1901-1940), ofiara zbrodni katyńskiej dokonanej na terenach ukraińskich[2].
W młodości Stanisław Turkowski był ministrantem w sanockim kościele Franciszkanów[3] od 1928 do 1937. W Sanoku ukończył szkołę podstawową, a od 1929 uczył się w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku, w którym w 1937 zdał maturę (przez osiem lat jego kolegą w ławce szkolnej był Leopold Żołnierczyk)[4]. W tym samym roku został klerykiem Metropolitalnego Wyższego Seminarium Duchownego we Lwowie i jednocześnie studentem teologii na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jana Kazimierza. Studia przerwał wybuch II wojny światowej i zajęcie Lwowa przez Sowietów, którzy zamknęli seminarium i zlikwidowali wydział teologiczny. Święceń prezbiteratu udzielił mu 21 czerwca 1942 bp Eugeniusz Baziak (z 34 kleryków rozpoczynających naukę przed wojną przetrwało 11, wśród pięciu z nich wyświęconych w 1942 był także Ignacy Tokarczuk)[1][5][6][7]. 27 lipca 1942 arcybiskup metropolita lwowski Bolesław Twardowski skierował go do parafii w Horodence.
Po zakończeniu wojny, 26 lipca 1945 wyjechał z Kresów w ramach wysiedleń polskiej ludności na Ziemie Odzyskane. Od 1945 był wikariuszem i katechetą w Kuźni Raciborskiej, od 1946 był wikariuszem parafii w Oleśnicy i prefektem tamtejszych szkół (w których był katechetą i nauczycielem), od 1946 był wikariuszem parafii w Jeleniej Górze i prefektem w tamtejszym Liceum im. Stefana Żeromskiego[1]. W tym czasie rozpoczął i w 1949 ukończył studia teologiczne na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, na którym w 1952 uzyskał tytuł naukowy doktora teologii. Z polecenia ks. Kazimierza Lagosza został wykładowcą katechetyki na Arcybiskupim Seminarium Duchownym we Wrocławiu, gdzie od 1951 do 1954 był prefektem studiów[1]. Był wikariuszem i katechetą we wrocławskich parafiach: Świętej Rodziny od 1954 do 1955 i św. Augustyna od 1955 do 1956. Od 1956 pracował w Kurii Metropolitalnej Wrocławskiej na stanowiskach wizytatora nauki religii, kierownik Wydziału Nauki Chrześcijańskiej, kierownika i wykładowcy przedmiotów katechetycznych w Studium Katechetycznym we Wrocławiu, członka Komisji Egzaminacyjnej Księży Katechetów, wizytatora księży dziekanów, wykładowcy katechetyki, prokuratora do spraw gospodarczych. Publikował artykuły w zakresie swojej pracy[1]. Biskup Henryk Gulbinowicz mianował go kanonikiem gremialnym Kapituły Metropolitalnej Wrocławskiej w 1982, członkiem Komisji Przygotowawczej II Synodu Plenarnego w 1989 oraz dziekanem Kapituły Metropolitalnej Wrocławskiej w 1991. W 1995 przeszedł na emeryturę. Następnie nadal posługiwał w Parafii Św. Ducha we Wrocławiu.
Stale współpracował ze Stowarzyszeniem Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów. Publikował teksty o charakterze wspomnieniowym w kwartalniku "Na Rubieży"[8].
W swoim życiu pozostawał w łączności ze środowiskiem rodzinnego Sanoka. Został członkiem Koła Towarzystwa Przyjaciół Sanoka we Wrocławiu[9]. Brał udział w zjazdach sanockiego gimnazjum. 13 czerwca 2004 w Kościele Przemienienia Pańskiego w Sanoku wygłosił homilię podczas dziękczynnej mszy świętej z okazji 50. rocznicy kapłaństwa ks. Zdzisława Peszkowskiego, przedwojennego szkolnego kolegi[10]. Był także związany z macierzystą archidiecezją lwowską.
.jpg)
Pod koniec życia, z uwagi na stan zdrowia, mieszkał w domu Sióstr Serca Bożego, później w Domu Księży Emerytów we Wrocławiu. Zmarł 22 grudnia 2010 we Wrocławiu, a 27 grudnia 2010 został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Centralnym w Sanoku[11]. Wraz z nim spoczywają tam jego brat Tadeusz (1923-2012) z żoną Anną (1926-2011), oboje artyści.
W 2000 ukazała się książka pt. Ks. infułat dr Stanisław Turkowski. Lwowski duszpasterz na Dolnym Śląsku autorstwa Stefana Wójcika[12].
Wyróżnienia
edytuj- Rochettum et Mantolettum (1958)
- Honorowa kapelania Ojca św. (1962)
- Tytuł kanonika gremialnego Kapituły Archidiecezji Wrocławskiej (1982)
- Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny”
- Krzyż Drugiej Obrony Lwowa (przyznany przez Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich)
- Tytuł Członka Honorowego Towarzystwa Przyjaciół Sanoka we Wrocławiu (2000)[13].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Wincenty Urban. 30-lecie Wyższego Seminarium Duchownego we Wrocławiu (1947–1977). „Colloquium Salutis. Wrocławskie Studia Teologiczne”. 15, s. 229, 1983. Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu.
- ↑ Dosłownie wskazany jako Antoni Kociełowski: Ukraińska Lista Katyńska. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 1994. s. 41. [dostęp 2015-07-20].
- ↑ Liturgiczna Służba Ołtarza - ministranci. franciszkanie.esanok.pl. [dostęp 2015-11-25].
- ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2015-07-20].
- ↑ Józef Pater: Śp. ks. infułat Stanisław Jan Turkowski (1919-2010). Sługa katechezy. nowezycie.archidiecezja.wroc.pl. [dostęp 2015-07-20].
- ↑ Życie uładzone, prawe, mądre. Ks. infułat dr Stanisław Turkowski obchodzi 65. rocznicę kapłaństwa. „Wrocławski Gość Niedzielny”, s. 3, Nr 26/613 z 1 lipca 2007.
- ↑ Jan Zacharski. Jubileusz niezwykłego kapłana. „Tygodnik Sanocki”. Nr 31 (560), s. 6, 2 sierpnia 2002.
- ↑ Szczepan Siekierka, Michał Siekierka, Przywracanie pamięci. Stowarzyszenie Upamiętniania Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów w latach 1990-2018, 2019, s. 185-186, ISBN 978-83-85865-21-6.
- ↑ Lista członków wrocławskiego Koła Towarzystwa. tpsizs.sanok.pl. [dostęp 2015-07-20].
- ↑ Zdzisław Peszkowski: Z grodu nad krętym Sanem w szeroki świat. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2004, s. 64-71. ISBN 83-919305-3-X.
- ↑ Stanisław Turkowski. Nekrolog. Gazeta Wyborcza, 2010-12-24. [dostęp 2015-07-20].
- ↑ Piotr Pęcak. O księdzu Stanisławie Turkowskim. Kapłan na trudne czasy.... „Tygodnik Sanocki”. Nr 13 (438), s. 11, 31 marca 2000.
- ↑ Jan Zacharski: Pięć lat wspólnoty sanoczan we Wrocławiu. nowezycie.archidiecezja.wroc.pl. [dostęp 2014-11-17].
Bibliografia
edytuj- Jerzy Misiurek. Ks. infułat dr Stanisław Turkowski. Lwowski duszpasterz na Dolnym Śląsku. Przedmowa. „Rocznik Sanocki”. Tom VIII, s. 95-97, 2001. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096.
- Piotr Pęcak. O księdzu Stanisławie Turkowskim. Kapłan na trudne czasy.... „Tygodnik Sanocki”. Nr 13 (438), s. 11, 31 marca 2000.
- Stefan Wójcik. Ks. infułat dr Stanisław Turkowski. Lwowski duszpasterz na Dolnym Śląsku. „Rocznik Sanocki”. Tom VIII, s. 97-115, 2001. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096.
- Józef Pater: Śp. ks. infułat Stanisław Jan Turkowski (1919-2010). Sługa katechezy. nowezycie.archidiecezja.wroc.pl. [dostęp 2015-07-20].
- Życie uładzone, prawe, mądre. Ks. infułat dr Stanisław Turkowski obchodzi 65. rocznicę kapłaństwa. „Wrocławski Gość Niedzielny”, s. 3, Nr 26/613 z 1 lipca 2007.