Skrzyszów (województwo małopolskie)
Skrzyszów – wieś sąsiadująca z Tarnowem, leżąca nad potokiem Wątok. Siedziba władz gminy w powiecie tarnowskim (woj.małopolskie). W 2021 roku Skrzyszów liczył 3780 mieszkańców[3].
| wieś | |
.jpg) Kościół św. Stanisława w Skrzyszowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
3780 |
| Strefa numeracyjna |
14 |
| Kod pocztowy |
33-156[2] |
| Tablice rejestracyjne |
KTA |
| SIMC |
0830428 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Skrzyszów  | |
 49°59′46″N 21°03′17″E/49,996111 21,054722[1]
| |
Historia
edytujHistoria Skrzyszowa sięga początku XIV wieku, w roku 1331 król Władysław Łokietek potwierdził Spytce z Melsztyna prawo do wsi[4].
Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego Skrzyszów składał się z trzech części: Skrzyszowa, Ładnej i Srędzin. Gęsto zabudowany Skrzyszów leżący nad Wątokiem liczył 400 domów. W Ładnej położonej przy gościńcu z Tarnowa do Pilzna było 26 domów, w niej znajdowała się największa w Galicji garbarnia. Srędziny ulokowane na północ od Ładnej liczyły 43 domy.
Ludna ta wieś rozsiadła w urodzajnej glebie i korzystnych warunkach, wytworzonych przez sąsiedztwo z Tarnowem.
Pierwsza parafia w Skrzyszowie powstała przed rokiem 1350. W 1517 roku hetman Jan Amor Tarnowski ufundował istniejący do dziś drewniany kościół. Parafia została zniesiona w 1542 roku, utworzono ją na nowo w roku 1736. Do parafii należały też Wola Rzędzińska, Wałki, Jodłówka i część Rzędzina[5].
W 1581 roku wieś, która była wówczas własnością księcia Ostrogskiego liczyła 66 kmieci gospodarujących na 33 łanach roli i 6 zagród z rolą. Poza tym sołtys miał 2 łany ziemi i 9 zagród. We wsi mieszkało 57 komorników oraz 7 rzemieślników. Miejscowość graniczyła na zachodzie z Gumniskami i Zawadą, na południu z Łękawicą i Szynwaldem, na wschodzie z Pogórską Wolą, a na północy z Rzędzinem. Wieś zawsze była częścią dóbr panów Tarnowa[6].
Po I wojnie światowej Skrzyszów stał się siedzibą samorządu gminnego. W 1934 roku wieś weszła w skład gminy zbiorowej Gumniska. W 1937 roku miejscowi działacze ludowi zorganizowali strajk chłopski oraz manifestacje w Skrzyszowie i Tarnowie[4].
W czasie II wojny światowej, od marca do lipca 1941 roku, w lesie Kruk na stoku Góry św. Marcina niemieccy naziści zamordowali ok. 400 osób. W latach 1958–1959 wybudowano na tym miejscu pomnik projektu tarnowskich artystów Bogdany i Anatola Drwalów[7].
1 stycznia 1973 roku Skrzyszów stał się siedzibą władz gminy. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie tarnowskim.
Zabytki
edytujObiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[8].
- Kościół św. Stanisława Biskupa.
Kościół drewniany, wybudowany został w stylu późnogotyckim w 1517 roku.
Inne
- Chałupa nr 277.
Obiekt skreślony z rejestru zabytków decyzją z dnia 21.07.2016[8].
Galeria zdjęć
edytuj-
Pomnik w Lesie Kruk. Miejsce masowych egzekucji w 1941 roku. -
Chałupa nr 277
Inne informacje
edytuj16 marca 2017 roku w Skrzyszowie padła najwyższa wygrana w historii Lotto – 36 726 210, 20 zł[9].
Ludzie związani z Skrzyszowem
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 124256
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1175 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Wieś Skrzyszów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-09-20], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ a b Skrzyszów – Historia. skrzyszow.pl. [dostęp 2017-07-25]. (pol.).
- ↑ Marek Sztorc: Skrzyszów, kościół św. Stanisława bpa. [w:] Tarnowskie kościoły. [dostęp 2017-07-25]. (pol.).
- ↑ Skrzyszów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 734.
- ↑ Andrzej Matuszczyk, Pogórze Karpackie, Tarnów: Oddział PTTK [Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego] „Ziemi Tarnowskiej”, 1995, ISBN 83-903260-1-9, OCLC 891189204.
- ↑ a b Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01].
- ↑ Nowy rekord wysokości wygranej w grach losowych w Polsce - 36 726 210,20 złotych! | Lotto, Kaskada, Multi Multi, Mini Lotto, Zdrapki - lotto.pl [online], www.lotto.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-25] (pol.).