Roman Wybranowski
Roman Wybranowski herbu Poraj (ur. 9 sierpnia 1788 lub 1790[a] Drohowyżu, zm. 21 lub 23 stycznia 1863 w Szołomyi) – pułkownik Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego, generał-major armii Cesarstwa Austriackiego.
| |
| pułkownik generał major | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
21 lub 23 stycznia 1863 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne |
Armia Księstwa Warszawskiego, |
| Jednostki |
V Korpus Wielkiej Armii |
| Stanowiska |
dowódca pułku |
| Główne wojny i bitwy |
wojny napoleońskie (kampania rosyjska 1812) |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUrodził się w Żurowie na Lubelszczyźnie lub w Drohowyżu. Był synem stolnika lubelskiego Domicjusza Wybranowskiego i Salomei z domu Deszert.
W 1809 rozpoczął służbę wojskową w Armii Księstwa Warszawskiego. Odbył kampanię w 1809 (wojna polsko-austriacka). Wkrótce został awansowany na stopień podporucznika. Służył w pułku ułanów Piotra Strzyżewskiego.
Brał udział w wojnach napoleońskich. W kampanii rosyjskiej 1812 Napoleona. Pod Możajskiem awansowany na kapitana i odznaczony Legią Honorową oraz Virtuti Militari. Służył w randze starszego adiutanta. Następnie jako adiutant major został przeniesiony do wielkiej armii z korpusem księcia Józefa Poniatowskiego. Uczestniczył w bitwie pod Smoleńskiem, bitwie pod Możajskiem, Czerychowem i Wiaźmą. Następnie 1813 walczył z VI koalicją antyfrancuską w bitwach pod Gitterborgiem i bitwie pod Lipskiem.
W 1814 powrócił do kraju. Pracował przy organizacji Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego. W stopniu majora w 1815 był oficerem 6 Pułku Piechoty Liniowej. Został awansowany na stopień podpułkownika. Służył w 8 Pułku Piechoty Liniowej w Pułtusku.
Po wybuchu powstania listopadowego w 1830 przydzielony do dywizji generała Kazimierza Małachowskiego. Został dowódcą 6 Pułku Piechoty Liniowej od bitwy pod Białołęką w lutym 1830[1], następnie w bitwie o Olszynkę Grochowską i pozostał nim do 1831, kierując jednostką w pozostałych bitwach. Został awansowany na stopień pułkownika. Pod koniec kampanii wraz z korpusem gen. Girolamo Ramorino zdezerterował do Galicji pod Chwałowicami, a następnie na Morawy. Nie poddał się carskiej amnestii i został w Galicji.
Prowadził działalność rolniczą na dzierżawionych gruntach. W 1848 został powołany do organizowania Gwardii Narodowej we Lwowie, został zastępcą dowódcy galicyjskiej GN, gen. Józefa Bonawentury Załuskiego, a po jego dymisji naczelnikiem Gwardii. Wówczas cesarz Franciszek Józef I mianował go do rangi generał-major armii Cesarstwa Austriackiego. Na stanowisku dowódcy pozostawał do czasu zbombardowania Lwowa. W jednostce pozostał do jej rozwiązania w tym samym roku, po czym osiadł pod Lwowem. Tam od 1849 do 1851 spisał pamiętniki.
Potem był dzierżawcą dóbr w skarbie hr. Potockiego. Zmarł 21 lub 23 stycznia w Szołomyi. Został pochowany na cmentarzu we wsi Stare Sioło[2][b].
Jego żoną od 1823 była Józefa Broniewska. Mieli troje dzieci (dwie córki i syna). Po śmierci Romana Wybranowskiego zostały opublikowane jego pamiętniki (1882)[3].
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – nr 1575[4] (8 czerwca 1831)[5]
- Legia Honorowa (za bitwę pod Możajskiem)
- Honorowa odznaka dwudziestoletniej służby (1829)
Uwagi
edytuj- ↑ Rok urodzenia 1788 został podany na nagrobku. Leonard Dwornik i strona Sejm Wielki podali datę urodzenia 9 sierpnia 1790, natomiast Onufry Hieronim Kunaszowski i Józef Białynia Chołodecki wskazali rok 1790.
- ↑ Józef Białynia Chołodecki podał jako miejsce spoczynku Starą Wieś, co stanowi omyłkę: Józef Białynia Chołodecki: Cmentarzyska i groby naszych Bohaterów z lat 1794-1864 na terenie Wschodniej Małopolski. Lwów: Polskie Towarzystwo Opieki nad Grobami Bohaterów we Lwowie, 1928, s. 45.
Przypisy
edytuj- ↑ Xięga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania 1830 roku. Lwów: 1881, s. 21.
- ↑ Roman Wybranowski. nieobecni.com.pl. [dostęp 2014-11-21].
- ↑ Pamiętniki Jenerała Romana Wybranowskiego w dwóch tomach z portretem autora i wielu oryginalnymi dokumentami. T.2. Gubrynowicz & Schmidt, 1882.
- ↑ Xięga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania 1830 roku. Lwów: 1881, s. 123.
- ↑ Lista nazwisk osób odznaczonych Orderem Virtuti Militari. stankiewicze.com. [dostęp 2014-10-02]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Onufry Hieronim Kunaszowski: Życiorysy uczestników Powstania Listopadowego zebrane na pamiątkę obchodu jubileuszowego pięćdziesięcioletniej rocznicy tego powstania. Lwów: 1880, s. 81.
- Leonard Dwornik: Generał Roman Wybranowski (1789-1863). krzemieniewo.net. [dostęp 2014-11-21].
- Roman Wybranowski w bazie Sejm Wielki. sejm-wielki.pl. [dostęp 2014-11-21].
- Roman Wybranowski – publikacje w bibliotece Polona