Otto Nordenskjöld

Otto Gustav Nordenskjöld
Nils Otto Gustaf Nordenskjöld
Data i miejsce urodzenia	6 grudnia 1869 ; Sjögelö, Smalandia
Data i miejsce śmierci	2 czerwca 1928 ; Göteborg
Zawód, zajęcie	geolog, badacz polarny
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nils Otto Gustaf Nordenskjöld (ur. 6 grudnia 1869 w Sjögelö w Smalandii, zm. 2 czerwca 1928 w Göteborgu) – szwedzki geolog, geograf i badacz polarny, kierownik Szwedzkiej Wyprawy Antarktycznej (1901–1904).

Życiorys

Nils Otto Gustaf Nordenskjöld urodził się 6 grudnia 1869 roku w Sjögelö w Smalandii^[1]. Jego ojcem był pułkownik Otto Gustaf Nordenskjöld a matką Anna Elisabet Sofia Nordenskiöld^[2]. Był bratankiem szwedzkiego polarnika Adolfa Erika Nordenskiölda (1832–1901)^[3], który jako pierwszy człowiek przepłynął Przejście Północno-Wschodnie z północnej Norwegii do Cieśniny Beringa^[4].

Od 1886 roku studiował na uniwersytecie w Uppsali, a w 1893 roku spędził semestr zimowy na uniwersyteci w Greifswaldzie^[5].

W 1894 roku został wykładowcą mineralogii i geologii na uniwersytecie w Uppsali^[2].

Ekspedycja w okolice Cieśniny Magellana

W latach 1895–1897 poprowadził wyprawę geologiczną do Ameryki Południowej, gdzie prowadził obszerne badania z zakresu glacjologii na terenie Patagonii i Ziemi Ognistej^[6]. Badania Nordenskjöld przyniosły cenne informacje dotyczące rozmieszczenia lodowców w Patagonii^[5]. Wyniki swoich badań opublikował w trzy tomowej pracy i wydanym w 1898 roku dzienniku Från Eldslandet. Skildringar från den svenska expeditionen till Magellansländerna 1895–97^[5].

W 1898 roku uczestniczył w wyprawie do Klondike w Ameryce Północnej a dwa lata później w duńskiej ekspedycji na wschodnią Grenlandię^[7], kierowanej przez duńskiego polarnika Georga Carla Amdrupa (1866–1947)^[5].

Szwedzka Wyprawa Antarktyczna

Szwedzka Wyprawa Antarktyczna: Otto Nordenskjöld (po prawej stronie) i José María Sobral, argentyński geolog

Osobny artykuł: Szwedzka Wyprawa Antarktyczna.

W latach 1901–1904 zorganizował i poprowadził wyprawę do Antarktyki, której celem były studia klimatyczne, badania geomagnetyzmu, a także badania z zakresu biologii, zoologii, glacjologii i hydrografii^[8]. Ekspedycja miała dotrzeć jak najdalej na południe na wschodnim wybrzeżu Półwyspu Antarktycznego na Ziemi Grahama^[8]. Wyprawa wyruszyła z Göteborga 16 października 1901 roku^[9]. Wskutek niezwykle trudnych warunków, wyprawa została rozdzielona na trzy grupy, które przetrwały zimę w trzech różnych lokalizacjach – w obozie zimowym w Snow Hill, w Zatoce Nadziei i na Paulet Island^[10]. Nordenskjöld spędził zimę z pięcioma towarzyszami w obozie na Snow Hill Island^[6]. Statek wyprawy „Antarctic” dowodzony przez norweskiego wielorybnika Carla Antona Larsena (1860–1924) utknął w lodzie w zatoce Erebus and Terror Gulf a 12 lutego 1903 roku zatonął na Morzu Weddella na wschód od Paulet Island^[11]. Uczestnicy ekspedycji zostali uratowani przez argentyński statek „Uruguay(inne języki)”^[11]. Pomimo niepomyślnego zakończenia ekspedycja została uznana za sukces z uwagi na dokonane odkrycia geograficzne i zmapowanie kolejnych obszarów Antarktydy^[11].

W 1905 roku Nordenskjöld został profesorem geografii, wraz z geografią ekonomiczną i etnografią na uniwersytecie w Göteborgu, gdzie później został również prorektorem^[5]. W 1909 roku ponownie wybrał się na Grenlandię^[5]. Planował zorganizowanie kolejnej wyprawy antarktycznej, która nie doszła do skutku z uwagi na wybuch I wojny światowej^[5].

Ekspedycja do Ameryki Południowej (1920–1921)

Fundusze zebrane na wyprawę antarktyczną wykorzystał do sfinansowania kolejnej ekspedycji do Ameryki Południowej w latach 1920–1921^[5]. Celem wyprawy były badania Andów w Peru i kontynuacja badań nad lodowcami w Patagonii^[5].

Nordenskjöld został potrącony przed swoim domem przez autobus^[5] i zmarł 2 czerwca 1928 roku w Göteborgu^[a].

Odznaczenia

1904 – Vegamedaljen przyznawany przez Svenska Sällskapet för Antropologi och Geografi (tłum. „Szwedzkie Towarzystwo Antropologów i Geografów”)^[5]

Upamiętnienie

Na cześć Nordenskjölda nazwano m.in. część wschodniego wybrzeża Ziemi Grahama na Półwyspie Antarktycznym – Nordenskjöld Coast^[12] i jęzor lodowca na Morzu Rossa – Nordenskjöld Ice Tongue^[13].

Uwagi

↑ Encyklopedia PWN podaje 3 czerwca 1928 roku jako datę śmierci Nordenskjölda^[3].

Przypisy

↑ Nordisk Familjebok 1913 ↓, s. 1271.
↑ ^a ^b Svenskt biografiskt handlexikon 1906 ↓, s. 203.
↑ ^a ^b Encyklopedia PWN ↓.
↑ Nordenskiöld, Adolf Erik (1832–1901). [w:] National Biography of Finland [on-line]. kansallisbiografia.fi. [dostęp 2020-08-17]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Svenskt biografiskt lexikon 2020 ↓.
↑ ^a ^b Encyclopædia Britannica 2020 ↓.
↑ Nordisk Familjebok 1913 ↓, s. 1272.
↑ ^a ^b Lewander 2007 ↓, s. 975.
↑ Svanberg 2014 ↓, s. 691.
↑ Lewander 2007 ↓, s. 975–977.
↑ ^a ^b ^c Svanberg 2014 ↓, s. 692.
↑ COMPOSITE GAZETTEER OF ANTARCTICA: Nordenskjöld Coast. [dostęp 2020-08-17]. (ang.).
↑ COMPOSITE GAZETTEER OF ANTARCTICA: Nordenskjöld Ice Tongue. [dostęp 2020-08-17]. (ang.).

Bibliografia

Otto Nordenskjöld, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-08-17] (ang.).
Nordenskjöld Otto Gustav, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-08-17] .
Lisbeth Lewander: Swedish South Polar Expedition (1901–1904). W: Beau Riffenburgh: Encyclopedia of the Antarctic,. Taylor & Francis, 2007, s. 975–977. ISBN 978-0-415-97024-2. [dostęp 2020-08-15]. (ang.).
Nils Otto Gustaf Nordenskjöld. W: Nordisk Familjebok. Stockholm: Nordisk familjeboks förlags aktiebolag, 1913, s. 1272–1274. (szw.).
Ingvar Svanberg: Swedish Antarctic Expedition. W: Andrew J. Hund: Antarctica and the Arctic Circle: A Geographic Encyclopedia of the Earth's Polar Regions. ABC-CLIO, 2014, s. 690–693. ISBN 978-1-61069-393-6. [dostęp 2020-08-15]. (ang.).
Nordenskjöld, Nils Otto Gustaf. W: Svenskt biografiskt handlexikon. Stockholm: Albert Bonniers Förlag, 1906, s. 202–203. (szw.).
Wilhelm Odelberg: N Otto G Nordenskjöld. W: Svenskt biografiskt lexikon. [dostęp 2020-08-17]. (szw.).

[12] Encyklopedia PWN podaje 3 czerwca 1928 roku jako datę śmierci Nordenskjölda^[3].

[CITEREFNordisk_Familjebok19131271-1] Nordisk Familjebok 1913 ↓, s. 1271.

[CITEREFSvenskt_biografiskt_handlexikon1906203-2] Svenskt biografiskt handlexikon 1906 ↓, s. 203.

[CITEREFEncyklopedia_PWN-3] Encyklopedia PWN ↓.

[:0-4] Nordenskiöld, Adolf Erik (1832–1901). [w:] National Biography of Finland [on-line]. kansallisbiografia.fi. [dostęp 2020-08-17]. (ang.).

[CITEREFSvenskt_biografiskt_lexikon2020-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Svenskt biografiskt lexikon 2020 ↓.

[CITEREFEncyclopædia_Britannica2020-6] Encyclopædia Britannica 2020 ↓.

[CITEREFNordisk_Familjebok19131272-7] Nordisk Familjebok 1913 ↓, s. 1272.

[CITEREFLewander2007975-8] Lewander 2007 ↓, s. 975.

[CITEREFSvanberg2014691-9] Svanberg 2014 ↓, s. 691.

[CITEREFLewander2007975–977-10] Lewander 2007 ↓, s. 975–977.

[CITEREFSvanberg2014692-11] Svanberg 2014 ↓, s. 692.

[:1-13] COMPOSITE GAZETTEER OF ANTARCTICA: Nordenskjöld Coast. [dostęp 2020-08-17]. (ang.).

[:2-14] COMPOSITE GAZETTEER OF ANTARCTICA: Nordenskjöld Ice Tongue. [dostęp 2020-08-17]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[a]

[12]

[13]