Antarctic (statek)
Antarctic – szwedzki statek badawczy, który służył w wyprawach do Svalbardu i Grenlandii, a następnie w wyprawach antarktycznych w latach 1893–1895 (wyprawa Bulla) i 1901–1903 (wyprawa Nordenskjölda).
 „Antarctic” w Tromsø, 1898 | |
| Bandera | |
|---|---|
| Port macierzysty |
Sztokholm |
| Armator | |
| Nadzorujące towarzystwo klasyf. | |
| Dane podstawowe | |
| Typ | |
| Materiał |
drewno |
| Historia | |
| Stocznia |
Dammen |
| Data budowy |
1871 |
| Data zatonięcia |
12 lutego 1903 |
| Dane techniczne | |
| Długość całkowita (L) |
41,45 m |
| Szerokość (B) |
8,9 m |
| Zanurzenie (D) |
4,75 m |
| Pojemność |
brutto 346, netto 176 RT |
| Napęd mechaniczny | |
| Silnik |
pomocniczy silnik parowy |
| Moc silnika |
45 KM |
| Prędkość maks. |
6 w. |
Historia
edytuj„Antarctic” został zbudowany w 1871 roku w Drammen dla J. Jürgensena[1] jako statek do połowów fok i butlonosów[2]. Pierwotnie nosił nazwę „Cap Nor”[a] i był używany na wodach wokół Jan Mayen[2]. Następnie został zakupiony przez Svenda Foyna (1809–1894) dla potrzeb finansowanej przez niego wyprawy antarktycznej w latach 1893–1895, kierowanej przez norweskiego wielorybnika Henrika Johana Bulla (1844–1930)[2]. Wówczas otrzymał nową nazwę – „Antarctic”[2]. Statek został odremontowany, a jego silnik dostosowano do warunków antarktycznych[3]. Celem ekspedycji był połów wielorybów na Oceanie Południowym, „Antarctic” wyposażono w 11 dział harpunniczych i 8 welbotów[4]. Wyprawa wyruszyła z Tønsberga 20 września 1893 roku[4]. Wielorybnicy odnieśli sukces w polowaniach na foki na Wyspach Kerguelena, ale nie widzieli żadnych wielorybów[4]. Statek popłynął dalej na południe przez lodowy pas na Morzu Rossa, ale nadal wielorybów nie zaobserwowano[5]. Część załogi wylądowała na Przylądku Adare’a, co uznano (mylnie) za pierwsze zejście na kontynent Antarktydy[5].
W 1897 roku statek został zakupiony przez szwedzkiego polarnika Alfreda Nathorsta (1850–1921) na potrzeby jego wypraw arktycznych do Svalbardu i do Ziemi Króla Karola w 1898 roku i do północno-wschodniej Grenlandii w 1899 roku[2]. W 1899 roku przeszedł w ręce duńskiego polarnika Georga Carla Amdrupa (1866–1947) i posłużył jego ekspedycji na wschodnią Grenlandię[2].
W 1900 roku statek zakupił szwedzki geolog Otto Nordenskjöld (1869–1928) na potrzeby planowanej wyprawy do Antarktyki[2]. Ekspedycja była finansowana z funduszy prywatnych i, aby zebrać pieniądze, Nordenskjöld wynajął statek szwedzkim naukowcom do prowadzenia badań w Svalbardzie[6]. W październiku 1901 roku został doposażony w Sandefjord[6].
Szwedzka Wyprawa Antarktyczna pod kierownictwem Nordenskjölda wyruszyła z Göteborga 16 października 1901 roku. W Antarktyce napotkano wyjątkowo ciężkie warunki lodowe. Statek utknął w lodzie w zatoce Erebus and Terror Gulf[7]. Załoga opuściła jednostkę, która przez ponad miesiąc dryfowała z lodem, co doprowadziło do wyrwania większej części stępki[7]. Po wypłynięciu na wolne wody statek zatonął 12 lutego 1903 roku na Morzu Weddella na wschód od Paulet Island[8][9]. Załoga po porzuceniu jednostki przezimowała na Paulet Island[10]. Przeżyli wszyscy poza marynarzem Ole Wennersgaardem, który zmarł na atak serca[9][10]. Zostali uratowani przez argentyński statek „Urugwaj”[9], który ocalił pozostałych członków wyprawy zimujących w Snow Hill[10].
Dla upamiętnienia statku „Antarctic” jedną z cieśnin w Antarktyce nazwano Antarctic Sound[9].
Opis statku
edytuj„Antarctic” był trzymasztowym drewnianym, jednopokładowym (z podniesionym pokładem na rufie) barkiem o długości 41,45 m, szerokości 8,9 m i zanurzeniu 4,75 m[1]. Był wyposażony w napęd parowy[11] o mocy 45 koni mechanicznych[2]. Mógł osiągać prędkość 6 węzłów[2]. Jego pojemność brutto wynosiła 346 ton rejestrowych, a pojemność netto – 176 ton rejestrowych[2][1]. Ładowność brutto bez ładunku na pokładzie wynosiła 314 ton rejestrowych[1]. Niektórzy autorzy, jak Bull i Mills, podają, że pojemność (netto) wynosiła 226 ton rejestrowych[12][4]. Pojemność taką podaje też rejestr Lloyda z 1896 roku[13]; ponieważ ten sam rejestr dwa lata później podaje niższą wartość[1], wskazuje to na zmniejszenie ładowności podczas przebudowy.
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ Mills stosuje pisownię „Kap Nor”, Mills 2003 ↓, s. 110.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Antarctic. W: Lloyd’s Register of Shipping. T. II: Sailing Vessels. Londyn: 1899, s. ANT.
- ↑ a b c d e f g h i j Nordisk Familjebok 1876 ↓, s. 1116.
- ↑ Bull 2011 ↓, s. 25–26.
- ↑ a b c d Mills 2003 ↓, s. 110.
- ↑ a b Mills 2003 ↓, s. 111.
- ↑ a b Lewander 2007 ↓, s. 975.
- ↑ a b Mills 2003 ↓, s. 374.
- ↑ Bjørn L Basberg, Larsen, Carl Anton [online], Dictionary of Falklands Biography including South Georgia [dostęp 2020-07-24].
- ↑ a b c d Svanberg 2014 ↓, s. 692.
- ↑ a b c Mills 2003 ↓, s. 375.
- ↑ Svanberg 2014 ↓, s. 691.
- ↑ Bull 2011 ↓, s. 25.
- ↑ Antarctic. W: Lloyd’s Register of Shipping. T. II: Sailing Vessels. Londyn: 1896, s. ANT.
Bibliografia
edytuj- Henrik Johan Bull: The Cruise of the Antarctic to the South Polar Regions. Cambridge University Press, 2011, seria: Cambridge Library Collection – Polar Exploration. ISBN 978-1-108-04186-7. [dostęp 2020-08-17]. (ang.).
- William James Mills: Exploring Polar Frontiers. ABC-CLIO, 2003. ISBN 978-1-57607-422-0. [dostęp 2020-08-15]. (ang.).
- Ingvar Svanberg: Swedish Antarctic Expedition. W: Andrew J. Hund: Antarctica and the Arctic Circle: A Geographic Encyclopedia of the Earth's Polar Regions. ABC-CLIO, 2014, s. 690–693. ISBN 978-1-61069-393-6. [dostęp 2020-08-15]. (ang.).
- Antarctic. W: Nordisk Familjebok. Stockholm: Gernandts boktryckeri-aktiebolag, 1876, s. 1116–1117. [dostęp 2020-08-17]. (szw.).
- Lisbeth Lewander: Swedish South Polar Expedition (1901–1904). W: Beau Riffenburgh: Encyclopedia of the Antarctic,. Taylor & Francis, 2007, s. 975–977. ISBN 978-0-415-97024-2. [dostęp 2020-08-15]. (ang.).