Osiedle im. Gustawa Morcinka (Kłodzko)
Osiedle im. Gustawa Morcinka – osiedle mieszkaniowe w Kłodzku, położone w południowej części miasta, na lewym brzegu Nysy Kłodzkiej. Powstało jako drugie osiedle mieszkaniowe w mieście po zakończeniu II wojny światowej. Zamieszkuje je kilka tysięcy mieszkańców.
Osiedle Kłodzka | |
Centrum osiedla | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Miasto | |
Data założenia | |
W granicach Kłodzka | |
Powierzchnia |
0,135 km² |
Wysokość |
294–303 m n.p.m. |
Strefa numeracyjna |
0-74 |
Kod pocztowy |
57-300 |
Tablice rejestracyjne |
DKL |
Położenie na mapie Kłodzka | |
50°25′55″N 16°39′09″E/50,431944 16,652500 |
Geografia
edytujPołożenie geograficzne
edytujOsiedle im. Morcinka położone jest w południowej części Kłodzka. Graniczy na zachodzie z osiedlem im. Dąbrówki (dawniej XXX-lecia PRL), na północy ze Śródmieściem (dawne Przedmieście Zielone), na wschodzie za Nysą Kłodzką z osiedlem Krzyżna Góra, a na południu z Książkiem. Od centrum miasta oddalone jest o ok. 1 km[1].
Warunki naturalne
edytujOsiedle położone jest na wysokości 294–303 m n.p.m. Największe wzniesienia znajdują się w zachodniej części osiedla, zaś jego wysokość hipsometryczna stopniowo opada w kierunku wschodnim ku rzece Nysie Kłodzkiej[2]. Cały jego obszar stanowi teren zabudowany[1].
Historia
edytujTeren, na którym stoi dzisiejsze osiedle, należał od czasów średniowiecza do jednego z kłodzkich przedmieść, zwanego Zielonym[3]. Nie był on jednak zabudowany. W 1809 roku obszar ten został włączony oficjalnie do miasta. Mimo tego, dopiero po zniesieniu statusu miasta-twierdzy w 1877 roku przez władze niemieckie następuje intensywniejsza zabudowa tego obszaru[4]. W tym czasie na północnym oraz zachodnim skraju osiedla zaczęły powstawać pierwsze domy mieszkalne o charakterze willowym w stylu historycznym, a później secesyjnym. Pod koniec XIX wieku wytyczono nowe ulice i place na osiedlu, w tym obecne: Chopina, Okrzei (południowy trakt) i Kusocińskiego[5].
W okresie dwudziestolecia międzywojennego wytyczono obecną ulicę Walasiewiczówny oraz wschodni odcinek Kusocińskiego, tym samym ustalając obowiązującą do dziś siatkę ulic. Planowano w tym terenie budowę domów jednorodzinnych. Zamiary te zostały przerwane przez wybuch II wojny światowej[6].
Po przejęciu Kłodzka przez władze polskie w 1945 roku oraz wzrostowi liczby ludności miasta, podjęto decyzję o budowie w tym rejonie nowego osiedla mieszkaniowego, składającego się z kilku bloków z wielkiej płyty, którego budowa rozpoczęła się w 1962 roku[7]. Jako pierwsze powstały do 1965 roku bloki przy ul. Morcinka[8]. Kolejne bloki w rejonie ulicy Okrzei wzniesiono do końca 1970 roku[9]. Jako ostatnie powstały w latach 1971–1973 klatkowce oraz punktowce w rejonie ulic Walasiewiczówny i Kusocińskiego. Przy tej ostatniej wybudowano ponadto naprzeciwko stadionu miejskiego kilka domów jednorodzinnych[10].
Nazewnictwo
edytujOsiedle zostało nazwane na cześć znanego polskiego pisarza związanego z Górnym Śląskiem, nauczyciela, działacza publicystycznego i posła na Sejm PRL I kadencji – Gustawa Morcinka (1891–1963), który zmarł w trakcie budowy pierwszych bloków[11].
Administracja
edytujObszar obecnego osiedla od zawsze dzielił losy polityczno-administracyjne z Kłodzkiem, zostając do niego oficjalnie włączony w drugiej połowie XIX wieku[12]. Po zakończeniu II wojny światowej znalazł się w granicach Polski. Wszedł jako część Kłodzka w skład województwa wrocławskiego, powiatu kłodzkiego[13]. Z kolei po zmianach w administracji terenowej w latach 70. XX w. wszedł w skład województwa wałbrzyskiego[14]. W 1999 roku ponownie reaktywowano powiat kłodzki, który wszedł w skład województwa dolnośląskiego[15].
Na terenie Kłodzka nie występują pomocnicze jednostki administracyjne, takie jak: osiedla, czy dzielnice, dlatego też o większości spraw decyduje samorząd miejski, którego siedziba znajduje się na pl. Bolesława Chrobrego, na Starym Mieście. Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta pięciu radnych co 5 lat (do 2018 roku kadencja wynosiła 4 lata), tworząc okręg wyborczy nr 3, wraz z całą środkową częścią miasta, położoną na lewym brzegu Nysy Kłodzkiej[16].
Na obszarze osiedla znajdują się siedziby trzech instytucji:
- Urzędu Skarbowego – ul. Walasiewiczówny 1[17],
- Kłodzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej – ul. Walasiewiczówny 4[18],
- Komendy Powiatowej Policji w Kłodzku – pl. Chopina 2[19].
Edukacja i kultura
edytujDzieci w wieku 7–15 lat pobierają naukę w mieszczącej się w pobliżu osiedla przy ul. Bohaterów Getta 22, Szkole Podstawowej nr 6 im. Unii Europejskiej[20]. Następnie młodzież kontynuuje dalsze kształcenie w zdecydowanej większości w szkołach średnich położonych w centrum miasta[21].
Religia
edytujWiększość mieszkańców osiedla stanowią wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego. Osiedle wchodzi w skład katolickiej parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, która obejmuje swoim zasięgiem całą środkową część miasta oraz Gołogłowy. Została ona utworzona w średniowieczu. Jej siedziba znajduje się na terenie kłodzkiej starówki. Obecnie funkcję proboszcza sprawuje ks. Henryk Całka, SJ. Parafia ta wchodzi w skład diecezji świdnickiej i dekanatu kłodzkiego[22].
Architektura i urbanistyka
edytujJest to wielkopłytowe osiedle. Stoją tu m.in. cztero- i pięciokondygnacyjne wielkokwiatowe budynki mieszkalne, mające charakter klatkowców i punktowców. Gdzieniegdzie zachowały się XIX-wieczne kamienice i domy jednorodzinne, głównie w zachodniej i północno-wschodniej części. W ich architekturze dominuje styl: secesyjny oraz neostyle. Współczesne osiedle zostało wybudowane na planie prostokąta[23]. Jego granice wyznaczają w zasadzie ulice: Kusocińskiego (na południu), Bohaterów Getta (na zachodzie), Harcerzy i Morcinka (na północy) oraz Kusocińskiego (na południu)[1].
W skład osiedla wchodzą plac i 6 ulic[24]:
- pl. Fryderyka Chopina,
- ul. Bohaterów Getta (część),
- ul. Janusza Kusocińskiego,
- ul. Harcerzy,
- ul. Gustawa Morcinka,
- ul. Stefana Okrzei (część),
- ul. Stanisławy Walasiewiczówny.
Rekreacja
edytujNa terenie osiedla istnieją przydomowe niewielkie ogródki działkowe. Z kolei między blokami znajdują się place zabaw, z których korzysta lokalna społeczność. We wschodniej części osiedla w latach 70. XX wieku powstał niewielki park, zbudowany w czynie społecznym przez uczniów Zespołu Szkół Budowlanych im. prof. Żenczykowskiego w Kłodzku. Znajdują się w nim aleje spacerowe z ławkami, z widokiem na Nysę Kłodzką i wodospad[25]. Ponadto w południowo-wschodniej części osiedla umiejscowiony jest plac manewrowy dla zdających kurs na prawo jazdy[26].
Gospodarka
edytujOsiedle posiada w pełni rozwiniętą własną infrastrukturę handlową. Działa tu kilka prywatnych sklepów osiedlowych. Poza tym zlokalizowane są tutaj dwa supermarkety: „Dino Market” przy ul. Morcinka oraz „Dobosz Market”, mieszczący się przy u. Bohaterów Getta, należący do byłej kłodzkiej radnej oraz znanej przedsiębiorczyni, Haliny Dobosz[27].
Infrastruktura
edytujTransport
edytujPrzez zachodnią granicę osiedla im. Gustawa Morcinka, którą stanowi ul. Bohaterów Getta, w dawnych czasach wiódł ważny szlak prowadzący z Wrocławia przez Kłodzko i Bystrzycę Kłodzką do Przełęczy Międzyleskiej, gdzie znajdowała się granica z Czechami[28]. W XX wieku wraz z rozwojem motoryzacji, droga ta straciła na znaczeniu na rzecz nowej trasy położonej po prawej stronie Nysy Kłodzkiej[29]. Współcześnie droga ta ma status drogi powiatowej nr 3238D prowadzącej z Kłodzka przez Krosnowice, Gorzanów do Starej Łomnicy[30].
Komunikacja
edytujNa terenie osiedla im. Gustawa Morcinka zlokalizowany jest jeden przystanek autobusowy komunikacji miejskiej, znajdujący się w sąsiedztwie supermarketu „Dobosz”[31]. Przystanek ten – „Kłodzko, Bohaterów Getta, Dobosz” obsługiwany jest przez miejskiego przewoźnika, którym jest firma A-Vista. Odjeżdżające z niego busy kursują na trasie: Kłodzko/ul. Szpitalna/Szpital w kierunku Kłodzko/ul. Noworudzka/Galeria[32].
Ponadto na przystanku „Kłodzko, ul. Bohaterów Getta, Dobosz” kursują autobusy komunikacji podmiejskiej obsługiwanej przez PKS Kłodzko. Jeżdżą one w relacji: Kłodzko Dworzec Autobusowy – Starków[33]. Do lat 90. XX wieku linia ta nosiła numer 1[34].
Bezpieczeństwo
edytujW zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń – osiedle im. Gustawa Morcinka podlega rejonowi działania Komendy Powiatowej Straży Pożarnej oraz Komendy Powiatowej Policji w Kłodzku, która ma tutaj swoją główną siedzibę przy pl. Chopina 2. Funkcję dzielnicowego pełni asp. Grzegorz Piech z III Rejonu Służbowego[35]. Z ramienia kłodzkiej straży miejskiej III Rejon Służbowy obsługują st. insp. Krzysztof Wajda i mł. strażnik Sebastian Ligas[36].
Na osiedlu znajdują się apteki, przychodnie zdrowia, gdzie swoje gabinety lekarskie mają lekarze pierwszego kontaktu oraz dentyści. W 1994 roku powstało tutaj przy ul. Kusocińskiego Centrum Medyczne „Salus”, które posiada własne pracownie diagnostyczne: RTG, endoskopii, spirometrii, USG, analityki laboratoryjnej, pracownię badań psychotechnicznych, zakłady rehabilitacji ambulatoryjnej oraz oddział dzienny rehabilitacji. Świadczy ono usługi z zakresu medycyny rodzinnej i ambulatoryjnej opieki specjalistycznej oraz medycyny pracy. Wykonuje usługi w zakresie transportu sanitarnego chorych w kraju i za granicą. W kłodzkiej placówce Centrum Medycznego „Salus” prowadzi oddział szpitalny, w którym wykonywane są procedury z zakresu chirurgii ogólnej, chirurgii urazowo-ortopedycznej, chirurgii plastycznej, jak i laryngologii[37].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. 3, PPWK, Wrocław – Warszawa 1999.
- ↑ Wysokość opracowana na podstawie „Google Earth”.
- ↑ Glatz. Stadplan (1760), plan miasta Kłodzka z 1760 roku.
- ↑ K. Marcinek, W. Prorok, Ziemia Kłodzka. Informator turystyczny, s. 12.
- ↑ M. Krause, Plan von Glatz. Entworfen und geziechnet, Glatz ca. 1896.
- ↑ Historischer Stadtplan von Glatz. 1:5000, Stand: um 1934, Glatz 1934. [on-line] [dostęp 2012-03-27].
- ↑ K. Marcinek, W. Prorok, op. cit., s. 13.
- ↑ Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Kłodzko 1998, s. 164.
- ↑ K. Marcinek, W. Prorok, op. cit., s. 14.
- ↑ Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Kłodzko 1998, s. 170–171.
- ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 205.
- ↑ Por.: Plan von Glatz, 1:4500, pod red. M. Krausego, Glatz ca 1896.
- ↑ A. Herzig, M. Ruchniewicz, Dzieje Ziemi Kłodzkiej, Hamburg-Wrocław 2006, s. 385.
- ↑ A. i A. Galasowie, Dzieje Śląska w datach, wyd. Rzeka, Wrocław 2001, s. 285.
- ↑ Popularna Encyklopedia Ziemi Kłodzkiej, pod red. J. Laski i M. Kowalcze, t. 1, Kłodzko 2009, s. 6.
- ↑ Granice okręgu na stronie PKW według stanu z wyborów samorządowych z 2018 roku [on-line] [dostęp 2020-10-25].
- ↑ Informacje na stronie Urzędu Skarbowego w Kłodzku [on-line] [dostęp 2012-03-27].
- ↑ Informacja na stronie SM w Kłodzku [on-line] [dostęp 2012-03-27].
- ↑ Dane dotyczące siedziby KPP w Kłodzku na jej witrynie internetowej. klodzko.policja.gov.pl. [dostęp 2012-03-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-31)].
- ↑ Granice obwodów szkół publicznych w Kłodzku od 1.09.2019 r. na podst. Uchwały nr VIII/45/2019 Rady Miejskiej w Kłodzku z dnia 25.04.2019 r.. um.bip.klodzko.pl. [dostęp 2020-10-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-26)].
- ↑ Dane Wydziału Edukacji i Spraw Społecznych UM w Kłodzku na rok szkolny 2019/2020.
- ↑ Schematyzm Diecezji Świdnickiej, pod red. A. Bałabucha, Świdnica 2010.
- ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit., s. 197.
- ↑ Interaktywny plan Kłodzka na oficjalnym serwisie miejskim [on-line] [dostęp 2020-10-23].
- ↑ Na podstawie Kroniki Zespołu Szkół Budowlanych w Kłodzku z 1971 roku.
- ↑ Informacja za kłodzkim oddziałem PZMot w Kłodzku.
- ↑ Dane na podstawie Wydział Gospodarki Mieniem Komunalnym i Planowania Przestrzennego UM w Kłodzku według stanu na październik 2020 roku.
- ↑ K. Bartkiewicz, Dzieje ziemi kłodzkiej w wiekach średnich, Wrocław – Warszawa – Kraków 1977, s. 20.
- ↑ Kotlina Kłodzka. Mapa turystyczna, 1:100 000, Eko-Graf, Wrocław 1997.
- ↑ Wykaz dróg powiatowych podlegających pod zarząd Starostwa Powiatowego w Kłodzku. zdp.bip.klodzko.pl. [dostęp 2020-10-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-27)].
- ↑ Dane na podstawie Wydziału Gospodarki Mieniem Komunalnym i Planowania Przestrzennego UM w Kłodzku wg stanu na 31.12.2019 roku.
- ↑ Rozkład jazdy komunikacji miejskiej w Kłodzku na oficjalnej stronie A-Visty [on-line] [dostęp 2020-10-23].
- ↑ Informacja uzyskana w centrali PKS Kłodzko według rozkładu jazdy, stan na 1.09.2020 roku.
- ↑ Informacje praktyczne o Kłodzku zamieszczone na odwrocie Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. PPWK, Warszawa – Wrocław 1999.
- ↑ Informacja dotycząca dzielnicowych na stronie KPP w Kłodzku. klodzko.policja.gov.pl. [dostęp 2020-10-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-26)].
- ↑ Rejony Służbowe Straży Miejskiej w Kłodzku od 2019 roku. sm.bip.klodzko.pl. [dostęp 2020-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-27)].
- ↑ Informacje dotyczące CM „Salus” na jego oficjalnej stronie [on-line] [dostęp 2012-03-27].
Bibliografia
edytuj- Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Muzeum Ziemi Kłodzkiej, Kłodzko 1998.
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, I-BIS, Wrocław 1994.
- K. Marcinek, W. Prorok, Ziemia Kłodzka. Informator turystyczny, Fundacja Rozwoju Miasta Kłodzka i Ziemi Kłodzkiej „Actus”.
Linki zewnętrzne
edytuj- Dawne i współczesne zdjęcia osiedla im. Gustawa Morcinka w Kłodzku [on-line] [dostęp 2020-10-25]