Stara Łomnica
Stara Łomnica (niem. Alt Lomnitz[5]) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Bystrzyca Kłodzka.
| wieś | |
 Dwór Środkowy w Starej Łomnicy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
350-520[2] m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
771[3] |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
57-521[4] |
| Tablice rejestracyjne |
DKL |
| SIMC |
0851608 |
Położenie na mapie gminy Bystrzyca Kłodzka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
 50°21′04″N 16°34′57″E/50,351111 16,582500[1]
| |
.jpg)
Położenie
edytujStara Łomnica to bardzo duża wieś łańcuchowa o długości około 5 km, leżąca w Rowie Górnej Nysy, na Wysoczyźnie Łomnicy, na wysokości około 350–520 m n.p.m.[2]
Podział administracyjny
edytujW latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wałbrzyskiego.
Nazwa
edytujW roku 1316 miejscowość figurowała pod nazwą Lomnicz, od 1613 nazywała się Alt Lomnitz[6]. 12 listopada 1946 nadano miejscowości polską nazwę Stara Łomnica[5].
Historia
edytujPierwsza wzmianka o Starej Łomnicy pochodzi z 1316 roku, a w 1336 roku było tu wolne sołectwo[6]. W pierwszej połowie XIV wieku w miejscowości osiedlili się członkowie rodziny von Pannvitzów, którzy wznieśli dwór środkowy, będący odtąd siedzibą jednej z gałęzi ich rodu[6]. Dwór był w posiadaniu von Pannvitzów do 1815 roku[6]. W 1842 roku w Starej Łomnicy były aż 242 budynki, w tym: kościół parafialny, plebania, szkoła katolicka, pięć młynów wodnych, tartak, gorzelnia i gospoda[2]. Z czasem wieś nabrała znaczenia letniskowego[6]. Po 1945 roku Stara Łomnica pozostała bardzo dużą wsią rolniczą[2]. Do 1973 roku była wsią gromadzką[2].
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[7]:
- Kościół św. Małgorzaty w Starej Łomnicy, parafialny, wzmiankowany w 1384 r., jednak z tamtych czasów przetrwała tylko gotycka wieża i fragmenty murów prezbiterium, a obecna budowla, w stylu barokowym, została wzniesiona w XVIII w. We wnętrzu kościoła znajdują się m.in. obrazy autorstwa H. Richtera z końca XVIII wieku[8], barokowe wyposażenie m.in. ołtarz i ambonę. Za ołtarzem manierystyczny nagrobek z 1611[9],
- plebania, z 2. połowy XVIII wieku,
- przydrożna kaplica św. Rocha, z 1680 roku, wzniesiona dla upamiętnienia epidemii dżumy[6],
- dwór dolny, obecnie dom nr 23, z końca XVI wieku, przebudowany w XVIII i na początku XX wieku,
- dwór górny, obecnie dom nr 89, z 1570 roku, przebudowany w latach 1600–1635 i w XIX wieku,
- dwór środkowy, obecnie dom nr 72, z drugiej połowy XVI wieku, przebudowany w 1617 roku i w XIX wieku,
- wieża, obecnie budynek gospodarczy przy dworze nr 72, z XV wieku, przebudowana w 1897 i 1935 roku, jest to jedna z najlepiej zachowanych kamiennych wieży mieszkalnych na Dolnym Śląsku,
- chałupa nr 9, z połowy XIX wieku.
Inne zabytki[2]:
- dawna karczma pochodząca z XVIII wieku, obecnie nr 29,
- liczne domy mieszkalne i gospodarcze pochodzące z XVIII i XIX wieku,
- kilka kapliczek i krzyży przydrożnych.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 128247
- ↑ a b c d e f Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 15: Kotlina Kłodzka i Rów Górnej Nysy. Wrocław: I-BiS, 1993, s. 402-408. ISBN 83-85773-06-1.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1209 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ a b c d e f Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 440, 441. ISBN 978-83-89188-95-3.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 64. [dostęp 2012-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Adam Bałabuch, Stanisław Chomiak, Marek Korgul, Wiesław Mróz, Stanisław Szupieńko, Sławomir Wiśniewski, Jan Zyzak: Schematyzm Diecezji Świdnickiej. Świdnica: Świdnicka Kuria Biskupia, 2005. ISBN 83-921533-0-8.
- ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk - przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 157
Bibliografia
edytuj- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 15: Kotlina Kłodzka i Rów Górnej Nysy. Wrocław: I-BiS, 1994, ISBN 83-85773-06-1
- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak, Iwona Chomiak, Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625.
- Oberhof, 5.) folwark Alt-Lomnitz, pow. bystrzycki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 321.