Oenanthe (ptak)
Oenanthe – rodzaj ptaków z podrodziny kląskawek (Saxicolinae) w obrębie rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae).
| Oenanthe[1] | |||
| Vieillot, 1816[2] | |||
 Białorzytka zwyczajna (O. oenanthe) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
Oenanthe | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
„Le Motteux” Buffon (= Motacilla oenanthe Linnaeus, 1758) | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Zasięg występowania
edytujRodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce, Eurazji i Ameryce Północnej[5][6].
Morfologia
edytujDługość ciała 13–17 cm; masa ciała 12–44 g[5].
Systematyka
edytujRodzaj zdefiniował w 1816 roku francuski ornitolog Louis Pierre Vieillot w publikacji własnego autorstwa poświęconej ornitologii[2]. Gatunkiem typowym jest (absolutna tautonimia) białorzytka zwyczajna (O. oenanthe).
Etymologia
edytuj- Oenanthe: epitet gatunkowy Motacilla oenanthe Linnaeus, 1758; łacińskie oenanthe ‘białorzytka’, od gr. οινανθη oinanthē ‘niezidentyfikowany ptak’ wspomniany przez Arystotelesa, jego pojawienie zwiastowało sezonowe winobranie, od οινη oinē ‘wino’; ανθος anthos ‘kwiat’; powiązany później z białorzytką przez wielu autorów[7].
- Pentholaea: gr. πενθος penthos ‘żałoba’ (tj. czarny); λαιος laios ‘drozd’[8]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Saxicola frontalis Swainson, 1837.
- Cercomela: gr. κερκος kerkos ‘ogon’; μελας melas, μελανος melanos ‘czarny’[9]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Cercomela asthenia Bonaparte, 1856 (= Saxicola melanura Temminck, 1824).
Podział systematyczny
edytujDo rodzaju należą następujące gatunki[10]:
- Oenanthe oenanthe (Linnaeus, 1758) – białorzytka zwyczajna
- Oenanthe seebohmi (Dixon, 1882) – białorzytka czarnogardła
- Oenanthe pileata (J.F. Gmelin, 1789) – białorzytka obrożna
- Oenanthe bottae (Bonaparte, 1854) – białorzytka czarnoucha
- Oenanthe heuglinii (von Heuglin, 1869) – białorzytka brunatna
- Oenanthe isabellina (Temminck, 1829) – białorzytka płowa
- Oenanthe monacha (Temminck, 1825) – białorzytka arabska
- Oenanthe deserti (Temminck, 1825) – białorzytka pustynna
- Oenanthe hispanica (Linnaeus, 1758) – białorzytka rdzawa
- Oenanthe pleschanka (Lepechin, 1770) – białorzytka pstra
- Oenanthe melanoleuca (Güldenstädt, 1775) – białorzytka maskowa
- Oenanthe cypriaca (von Homeyer, 1884) – białorzytka cypryjska
- Oenanthe albifrons (Rüppell, 1837) – białorzytka białoczelna
- Oenanthe phillipsi (Shelley, 1885) – białorzytka szarogrzbieta
- Oenanthe moesta (M.H.C. Lichtenstein, 1823) – rudorzytka
- Oenanthe melanura (Temminck, 1824) – białorzytka czarnosterna
- Oenanthe familiaris (Wilkes, 1817) – białorzytka rdzawosterna
- Oenanthe dubia (Blundell & Lovat, 1899) – białorzytka uboga
- Oenanthe scotocerca (von Heuglin, 1873) – białorzytka jednobarwna
- Oenanthe fusca (Blyth, 1851) – białorzytka piargowa
- Oenanthe picata (Blyth, 1847) – białorzytka zmienna
- Oenanthe albonigra (Hume, 1872) – białorzytka czarnogłowa
- Oenanthe leucura (J.F. Gmelin, 1789) – białorzytka żałobna
- Oenanthe leucopyga (C.L. Brehm, 1855) – białorzytka saharyjska
- Oenanthe lugentoides (Seebohm, 1881) – białorzytka jemeńska
- Oenanthe lugubris (Rüppell, 1837) – białorzytka etiopska
- Oenanthe finschii (von Heuglin, 1869) – białorzytka białogrzbieta
- Oenanthe lugens (M.H.C. Lichtenstein, 1823) – białorzytka srokata
- Oenanthe chrysopygia (De Filippi, 1863) – złotorzytka perska
- Oenanthe xanthoprymna (Hemprich & Ehrenberg, 1833) – złotorzytka rdzawosterna
Przypisy
edytuj- ↑ Oenanthe, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paris: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1817, s. 43. (fr.).
- ↑ J. Cabanis: Museum Heineanum: Verzeichniss der ornithologischen Sammlung des Oberamtmann Ferdinand Heine, auf Gut St. Burchard vor Halberstadt. Cz. 1. Halberstadt: In Commission bei R. Frantz, 1850–1851, s. 40. (niem.).
- ↑ Ch.-L. Bonaparte. Espèces nouvelles et Oiseaux d’Asie et d'Amérique, et tableaux paralléliques des Pélagiens ou Gaviæ. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l'Académie des Sciences”. 42, s. 766, 1856. (fr.).
- ↑ a b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Old World Flycatchers (Muscicapidae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, Oenanthe, DOI: 10.2173/bow.muscic3.01 [dostęp 2024-12-01] (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Chats, Old World flycatchers. IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2024-12-01]. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Oenanthe [dostęp 2022-01-18].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Pentholaea [dostęp 2022-01-18].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Cercomela [dostęp 2022-01-18].
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Saxicolinae Vigors, 1825 – kląskawki (wersja: 2024-10-19). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-12-01].
Bibliografia
edytuj- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).