Nowa Wieś Prudnicka
Nowa Wieś Prudnicka (dodatkowa nazwa w j. niem. Neudorf) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała[4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.
| wieś | |
 Wjazd do miejscowości od strony Gostomi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
209[2] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
48-210[3] |
| Tablice rejestracyjne |
OPR |
| SIMC |
0491417 |
Położenie na mapie gminy Biała  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego  | |
 50°24′19″N 17°45′28″E/50,405278 17,757778[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 209 osób[2].
Geografia
edytujPołożenie
edytujWieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 10 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej, tuż przy granicy gminy Biała z gminą Strzeleczki. Należy do Euroregionu Pradziad[5]. Od północy sąsiaduje z rezerwatem wodno-leśnym Urszulanowice. Ma charakter rolniczy[6].
Środowisko naturalne
edytujW Nowej Wsi Prudnickiej panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Nowej Wsi Prudnickiej wynoszą 614 mm. Dominują wiatry zachodnie[7].
Nazwa
edytujW Spisie miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego wydanym w Katowicach w 1946 wieś wymieniona jest pod polską nazwą Nowa Wieś[8]. 9 września 1947 nadano miejscowości nazwę Nowa Wieś Prudnicka[9]. 24 listopada 2008 wprowadzono dodatkową nazwę wsi w języku niemieckim – Neudorf.
Historia
edytujWieś została założona w 1300 pod łacińską nazwą Nova Villa[6].
Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[10]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[11]. Według urbarza z 1758, Nowa Wieś Prudnicka należała do dóbr zamku w Chrzelicach[12]. W 1794 w centrum wsi ustawiony został dzwon. Służył on do ostrzegania mieszkańców w przypadku pożarów i innych wypadków, a także był używany w celach rytualnych – bił z okazji świąt religijnych i śmierci mieszkańców[13].
.jpg)
Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu wspiętego lwa zwróconego w prawo na kartuszu, po obu stronach kartusza wysokie kłosy, a w otoku napis: NEUDORFF: GEM: SIGEL: / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Nowa Wieś Prudnicka / Powiat Prudnicki)[14]. Nowa Wieś Prudnicka weszła w skład majątku Tiele-Wincklerów w Mosznej na mocy fideikomisu, podpisanego przez Huberta von Tiele-Wincklera w 1892[15].
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 355 mieszkańców Nowej Wsi Prudnickiej 11 posługiwało się językiem niemieckim, a 344 językiem polskim[16]. Po I wojnie światowej we wsi powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej[17].
W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Nowa Wieś Prudnicka znalazła się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[18]. Do głosowania uprawnione były w Nowej Wsi Prudnickiej 243 osoby, z czego 175, ok. 72%, stanowili mieszkańcy (w tym 169, ok. 69,5% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 240 głosów (ok. 98,7% uprawnionych), w tym 240 (100%) ważnych; za Niemcami głosowało 212 osób (ok. 88,3%), a za Polską 28 osób (ok. 11,6%)[19].
18 lipca 1939 wieś ucierpiała w wyniku gradobicia. Deszcz i grad zniszczyły okoliczne pola i łąki[13].
W latach 1945–1950 Nowa Wieś Prudnicka należała do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Gostomia[20], a w latach 1954–1972 do gromady Gostomia[21]. Podlegała urzędowi pocztowemu w Białej[22].
W 1949 we wsi znajdowały się między innymi: szkoła podstawowa prowadzona przez Inspektorat Szkolny w Prudniku[23], piekarz[24]. Cegielnia Tiele-Wincklerów w Nowej Wsi Prudnickiej została przejęta przez Prudnickie Zakłady Terenowego Przemysłu Materiałów Budowlanych w Prudniku[25].
Mieszkańcy
edytujMiejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków[26]. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Podlesioki[12].
Liczba mieszkańców wsi
edytujZabytki
edytujZgodnie z gminną ewidencją zabytków w Nowej Wsi Prudnickiej chronione są[36]:
- kapliczka
- szkoła, nr 31
Gospodarka
edytujWe wsi rozwinięta jest hodowla bydła i trzody chlewnej. Miejscowi rolnicy sprzedają zboże w Prudniku i Głogówku[37]. W Nowej Wsi Prudnickiej siedzibę mają firmy Mechanika i Blacharstwo Pojazdowe Bernard Fiebich, Zakład Murarski Tomasz Gorek i Usługi Remontowo-Budowalne Mierzwa Patryk, zrzeszone w Cechu Rzemieślników i Przedsiębiorców w Prudniku[38].
Nowa Wieś Prudnicka wraz z całą gminą Biała podlega pod inspektorat ZUS w Prudniku[39].
Transport
edytuj
W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajdują się drogi powiatowe: nr 1273O relacji Gostomia – Nowa Wieś Prudnicka oraz nr 1281O relacji Żabnik – Nowa Wieś Prudnicka – Czartowice – Golczowice – Zawada[40].
Nowa Wieś Prudnicka posiada połączenia autobusowe z Głogówkiem, Prudnikiem. We wsi znajduje się jeden przystanek autobusowy[41].
Transport autobusowy w Nowej Wsi Prudnickiej obsługiwany był przez PKS Prudnik[42]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[43]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[44], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[45]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[46]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Nowej Wsi Prudnickiej i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[47]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[48].
Kultura
edytujW Nowej Wsi Prudnickiej działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[49]. We wsi znajduje się świetlica środowiskowa, w której odbywają się zajęcia dla dzieci i młodzieży[50]. W 1991 w Nowej Wsi Prudnickiej został założony dziecięcy zespół wokalno-taneczny „Źródełko” („Quellchen”), a w 1995 powstał zespół śpiewaczy „Neudorfer” dla dorosłych mieszkańców[51].
Religia
edytuj
Katolicy z Nowej Wsi Prudnickiej należą do parafii św. Jana Chrzciciela w Solcu (dekanat Biała)[52]. We wsi została wzniesiona tzw. „grota lurdzka”[53].
Turystyka
edytujOddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Nowej Wsi Prudnickiej[54]. Przez Nową Wieś Prudnicką przebiega trasa Kolarskiego Rajdu Dookoła Ziemi Bialskiej, za przejechanie którego PTTK Prudnik przyznaje odznakę[55].
Szlaki rowerowe
edytujPrzez Nową Wieś Prudnicką prowadzi szlak rowerowy[56]:
Trasa rowerowa PTTK nr 262-z: Biała – Stare Miasto – Solec – Rostkowice – Gostomia – Nowa Wieś Prudnicka – Urszulanowice – Moszna – Ogiernicze – Łącznik – Chrzelice – Rzymkowice – Pogórze – Frącki – Brzeźnica – Górka Prudnicka – Ligota Bialska – Biała
Bezpieczeństwo
edytuj
W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Nowej Wsi Prudnickiej działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej[57].
Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 15 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Posterunek Policji w Białej)[58].
Teren wsi, jak i całej gminy Biała, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[59]. Gminę Biała obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[60].
Ludzie związani z Nową Wsią Prudnicką
edytuj- Teofil Socha (1910–1985) – robotnik, poseł na Sejm PRL, urodzony w Nowej Wsi Prudnickiej
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 88495
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych – Poczta Polska. „Spis numerów adresowych”, s. według indeksu nazw, 2013. Warszawa: Poczta Polska S.A.. [dostęp online].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-07-31].
- ↑ a b Nowa Wieś Prudnicka – Urząd Miejski w Białej [online], biala.gmina.pl [dostęp 2020-07-31].
- ↑ Klimat: Nowa Wieś Prudnicka: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-07-31].
- ↑ P. Wicik: Spis miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego, tudzież podział administracyjny województwa na powiaty, gminy i gromady. Katowice: 1946, s. 35.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 września 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 124, poz. 778).
- ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
- ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
- ↑ a b Robert Hellfeier, Chrzelicka mowa? cz. I, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 6 (279), Biała: Gminne Centrum Kultury, czerwiec 2018, s. 8, ISSN 1232-7352.
- ↑ a b Julia Gorek, Dorfglocke in Neudorf, „Wochenblatt.pl – Gazeta Niemców w Rzeczypospolitej Polskiej / Zeitung der Deutschen in Polen”, Rudolf Urban – redaktor naczelny, 44 (1543), Opole: Zespół Producencki „Pro-Futura” sp. z o.o., 4 listopada 2021, s. 9, ISSN 2082-8195.
- ↑ 964 Neudorf (Nowa Wieś Prudnicka) I [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 17 sierpnia 2021 [dostęp 2022-09-18] (pol.).
- ↑ Bartosz Sadliński, Ród Tiele-Winckler – prudnickie tropy, „Gazeta Prudnik24”, Maciej Dobrzański – redaktor naczelny, 11 (109), Prudnik: Usługi Marketingowe i Finansowe Jarosław Wojdyło, 23 maja 2017, s. 23, ISSN 2300-7958.
- ↑ a b Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 74.
- ↑ Pomnik poległych w wojnach światowych (Nowa Wieś Prudnicka), Nowa Wieś Prudnicka – polska-org.pl [online], polska-org.pl [dostęp 2020-07-31].
- ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 24.
- ↑ Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W. [dostęp 2022-09-16]. (niem.).
- ↑ Powiat Prudnicki (Prudnik), [w:] Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według stanu na z dnia 1 VII 1952 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1952, s. 249–250.
- ↑ Uchwała Nr VII/28/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu prudnickiego, „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 12, Opole: Prezydium WRN, 27 grudnia 1954, s. 10–11.
- ↑ Wykaz gromad wchodzących w skład gminy, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 3 (4), Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 23 listopada 1946, s. 5.
- ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 151.
- ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 404.
- ↑ Ogłoszenie Prudnickich Zakładów Terenowego Przemysłu Materiałów Budowlanych w Prudniku z dnia 1 lipca 1961 r. w sprawie sporządzenia protokołów zdawczo-odbiorczych, „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 7, Opole: Prezydium WRN, 8 lipca 1961, s. 8.
- ↑ Ludność Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 52 (266), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 grudnia 1995, s. 10, ISSN 1231-904X.
- ↑ Knie 1845 ↓, s. 432.
- ↑ Felix Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, s. 1041, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
- ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1871) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
- ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1885) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
- ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1905) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
- ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt [online], treemagic.org [dostęp 2020-07-31].
- ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 213.
- ↑ a b c d Wieś Nowa Wieś Prudnicka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-07-31], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Andrzej Dereń, Jak wyludniła się Twoja miejscowość: sprzedam wieś pod Prudnikiem, „Tygodnik Prudnicki”, 2 (1202), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 stycznia 2014, s. 11, ISSN 1231-904X.
- ↑ Ewidencja – Gmina Biała [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2023-02-11].
- ↑ Żniwa i hodowla, „Nowa Panorama Bialska”, wydanie okolicznościowe, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, wrzesień 1998, s. 6.
- ↑ Lista Rzemieślników [online], cechprudnik.eu [zarchiwizowane z adresu 2023-12-09].
- ↑ ZUS Inspektorat w Prudniku [online], zus.pl [dostęp 2024-04-17] (pol.).
- ↑ Wykaz dróg powiatu prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2024-09-26].
- ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Nowa Wieś Prud., gm. Biała [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-08-18].
- ↑ PKS Connex Prudnik / Przewozy pasażerskie / Rozkład jazdy [online], pks-prudnik.com.pl [dostęp 2024-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2006-10-23].
- ↑ Damian Wicher, Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5, ISSN 1231-904X.
- ↑ Zbigniew Taylor, Ariel Ciechański, Deregulacja i przekształcenia przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE: Deregulation and transformation among Poland’s surface-transport companies against the background of the EU cohesion policy, IGiPZ PAN, 29 grudnia 2017, s. 126, ISBN 978-83-61590-74-3 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
- ↑ Arriva przejmuje Veolia Transport Polska. infobus.pl, 2013-06-06. [dostęp 2024-04-08].
- ↑ Arriva zamyka komunikację lokalną w sześciu ośrodkach [online], transport-publiczny.pl, 28 listopada 2018 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
- ↑ Maciej Dobrzański, Kto od lipca obsłuży przewozy pasażerskie? [online], Prudnik24, 16 lutego 2019 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
- ↑ Maciej Dobrzański, Powołują związek, który ma ułatwić komunikację [online], Prudnik24, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
- ↑ DFK Nowa Wieś / Neudorf
- ↑ Świetlice środowiskowe [online], tygodnikprudnicki.pl, 20 sierpnia 2008 [dostęp 2022-09-18].
- ↑ Anna Myszyńska, Świętowanie, „Panorama Bialska”, 3 (92), Biała: Urząd Miasta i Gminy, kwiecień 2000, s. 6, ISSN 1232-7352.
- ↑ Parafie według dekanatów [online], www.diecezja.opole.pl [dostęp 2022-09-18] (pol.).
- ↑ Grota Lurdzka w Nowej Wsi Prudnickiej [online], turystyka.biala.gmina.pl [dostęp 2020-07-31] (pol.).
- ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
- ↑ Regulamin Odznaki Turystyczno-Krajoznawczej Kolarskiego Rajdu Dookoła Ziemi Bialskiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-08].
- ↑ Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko, Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1.
- ↑ Jednostki OSP oraz OSP KSRG – Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Prudniku [online], gov.pl [dostęp 2024-02-24] (pol.).
- ↑ Posterunek Policji w Białej [online], prudnik.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
- ↑ PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08].
Bibliografia
edytuj- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., wyd. 2, Breslau: Graß, Barth und Comp., 1845 (niem.).
- Śląsk: księga adresowa województwa śląskiego, Katowice: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza Prasa, 1949.
Linki zewnętrzne
edytuj- Nowa Wieś Prudnicka, [w:] Archiwum wycinków prasowych, Instytut Śląski [dostęp 2023-10-09].