Mokra (województwo opolskie)
Mokra (dodatkowa nazwa w j. niem. Mokrau) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała[4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Równiny Niemodlińskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Biała.
| wieś | |
 Kościół | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
163[2] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
48-220[3] |
| Tablice rejestracyjne |
OPR |
| SIMC |
0491400 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego  | |
Położenie na mapie gminy Biała  | |
 50°25′59″N 17°43′13″E/50,433056 17,720278[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 163 osoby[2].
Geografia
edytujPołożenie
edytujWieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 11 km od granicy z Czechami, w północno-wschodniej części Równiny Niemodlińskiej. Należy do Euroregionu Pradziad[5].
Środowisko naturalne
edytujW Mokrej panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Mokrej wynoszą 611 mm. Dominują wiatry zachodnie[6].
Nazwa
edytujTopograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod obecnie stosowaną, polską nazwą Mokra, a także zgermanizowaną Mokrau we fragmencie „Mockrau (1574 Mockry, polnisch Mokra)”[7]. Ze względu na polskie pochodzenie nazwy nazistowska administracja III Rzeszy w 1936 roku wprowadziła nową, całkowicie niemiecką nazwę – Nassau O.S. 9 września 1947 r. nadano miejscowości polską nazwę Mokra[8].
Historia
edytuj_(cropped).jpg)
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1384[9].
.jpg)
Miejscowość składała się z folwarku i wsi. W XIX wieku odbywała się tu specjalistyczna uprawa pszenicy i rzepaku. Wieś była własnością zamku w Chrzelicach[9]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[10]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[11]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu wspiętego lwa trzymającego kosę, zwróconego w prawo, a w otoku napis: MOKRAU: GEM. SIEGEL / NEUSTAEDTER KREIS (pol. Gmina Mokra / Powiat Prudnicki)[12].
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 316 mieszkańców Mokrej 13 posługiwało się językiem niemieckim, a 303 językiem polskim[13]. Po I wojnie światowej we wsi powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej. W czasie II powstania śląskiego w Mokrej rozlokowano polskie oddziały powstańcze[14]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Mokra znalazła się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[15], w obwodzie nr 8 powiatu prudnickiego[16]. Do głosowania uprawnionych było w Mokrej 277 osób, z czego 170, ok. 61,4%, stanowili mieszkańcy (w tym 160, ok. 57,8% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 274 głosy (ok. 98,9% uprawnionych), w tym 274 (100%) ważne; za Niemcami głosowało 241 osób (ok. 88%), a za Polską 33 osoby (ok. 12%)[17].
W latach 1945–1950 Mokra należała do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego.
W latach 1945–1954 i 1973–1975 wieś należała do gminy Łącznik[18][19][20].
W 1949 we wsi znajdowały się między innymi: szkoła podstawowa prowadzona przez Inspektorat Szkolny w Prudniku[21], kotlarz[22].
Mieszkańcy
edytujMiejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków[23]. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego.
Liczba mieszkańców wsi
edytujZabytki
edytujZgodnie z gminną ewidencją zabytków w Mokrej chronione są[31]:
- kościół filialny pw. św. Jadwigi
- szkoła, nr 2
Transport
edytuj
W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajduje się droga powiatowa nr 1268O relacji Łącznik – Mokra – Radostynia – Ligota Bialska[32].
Mokra posiada połączenia autobusowe z Białą, Głuchołazami, Krapkowicami, Opolem, Prudnikiem, Strzeleczkami, Złotnikami. We wsi znajduje się jeden przystanek autobusowy[33].
Religia
edytujW Mokrej znajduje się katolicki kościół św. Jadwigi Śląskiej, który należy do parafii Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Łączniku (dekanat Biała)[34].
Turystyka
edytujOddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Mokrej[35].
Szlaki turystyczne
edytujPrzez Mokrą prowadzą szlaki turystyczne:
Szlakami bociana białego (46,6 km): Biała – Solec – Olbrachcice – Wierzch – Wilków – Rostkowice – Mokra – Łącznik – Brzeźnica – Górka Prudnicka – Ligota Bialska – Biała[36]- Szlakiem zabytkowych kościołów (9,12 km): Prężyna – Biała – Śmicz – Miłowice – Kolnowice – Otoki – Ligota Bialska – Krobusz – Dębina – Łącznik – Mokra – Żabnik – Gostomia – Solec – Olbrachcice[37]
Szlaki rowerowe
edytujPrzez Mokrą prowadzi szlak rowerowy[38]:
Trasa rowerowa PTTK nr 261-c: Biała – Stare Miasto – Solec – Olbrachcice – Wierzch – Wilków – Rostkowice – Gostomia – Krobusz – Radostynia – Mokra – Łącznik – Brzeźnica – Górka Prudnicka – Ligota Bialska – Biała
Bezpieczeństwo
edytujMiejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 15 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Posterunek Policji w Białej)[39].
Teren wsi, jak i całej gminy Biała, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[40]. Gminę Biała obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[41].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 82679
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 792 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-08-20].
- ↑ Klimat: Mokra: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-08-20].
- ↑ Triest 1865 ↓, s. 1103.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 września 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 124, poz. 778).
- ↑ a b Mokra – Urząd Miejski w Białej [online], biala.gmina.pl [dostęp 2020-08-20].
- ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
- ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
- ↑ 958 Mokrau (Mokra) [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 17 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
- ↑ a b Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 74.
- ↑ Hellfeier 2014 ↓, s. 98.
- ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 24.
- ↑ Plebiscyt na Śląsku, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 3 (426), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 21 stycznia 1999, s. 10, ISSN 1231-904X.
- ↑ Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W [online], web.archive.org, 29 stycznia 2017 [dostęp 2023-02-04] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-29].
- ↑ Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (stan z dnia 1 stycznia 1946), Wydawnictwa Instytutu Śląskiego, 1947.
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
- ↑ Uchwała Nr XVIII/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie opolskim (Dz. Urz. WRN w Opolu z 11 grudnia 1972 r. Nr 14, poz. 167).
- ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 151.
- ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 375.
- ↑ Ludność Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 52 (266), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 grudnia 1995, s. 10, ISSN 1231-904X.
- ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1871) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
- ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1885) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
- ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1905) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
- ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt in Oberschlesien [online], verwaltungsgeschichte.de [zarchiwizowane z adresu 2017-07-08].
- ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 219.
- ↑ a b c d Mokra [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-09-26], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Andrzej Dereń, Jak wyludniła się Twoja miejscowość: sprzedam wieś pod Prudnikiem, „Tygodnik Prudnicki”, 2 (1202), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 stycznia 2014, s. 11, ISSN 1231-904X.
- ↑ Ewidencja – Gmina Biała [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2023-02-11].
- ↑ Wykaz dróg powiatu prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2024-09-26].
- ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Mokra Skrz, gm. Biała [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-08-18].
- ↑ Parafie według dekanatów [online], diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-02] (pol.).
- ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
- ↑ Ścieżki rowerowe – Urząd Miejski w Białej [online], biala.gmina.pl [dostęp 2020-08-20].
- ↑ Szlakiem zabytkowych kościołów [online], turystyka.biala.gmina.pl [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko, Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1.
- ↑ Posterunek Policji w Białej [online], prudnik.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
- ↑ PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08].
Bibliografia
edytuj- Felix Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
- Śląsk: księga adresowa województwa śląskiego, Katowice: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza Prasa, 1949.
- Robert Hellfeier, Smolarnia – 350 lat historii, Smolarnia: Gmina Strzeleczki, 2014, ISBN 978-83-63233-26-6.
Linki zewnętrzne
edytuj- Mokra, [w:] Archiwum wycinków prasowych, Instytut Śląski [dostęp 2023-10-09].