Maurycy Urstein
Maurycy Urstein (ur. 21 września 1872 w Warszawie, zm. 4 kwietnia 1940 tamże) – polski lekarz psychiatra i neurolog.
| Data i miejsce urodzenia |
21 września 1872 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 kwietnia 1940 |
| Doktor nauk medycznych | |
| Specjalność: psychiatria, neurologia | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
10 sierpnia 1900 – medycyna |
Życiorys
edytujUrodził się w Warszawie w rodzinie polskich Żydów, jako syn Stanisława Ursteina (1832–1914) i Balbiny z domu Przedborskiej (1851–1934)[1]. Miał dziewięcioro rodzeństwa. Jego starszym bratem był warszawski pianista Ludwik Urstein (1870–1939), młodszym – piosenkarz i aktor Józef „Pikuś” Urstein (1884–1923)[2][3]. Wujem Maurycego był Ludwik Przedborski (1857–1911)[4].
Uczęszczał najpierw do prywatnej szkoły Izaaka Methala na Nalewkach[5], następnie uczył się w gimnazjach w Warszawie i Gdańsku[6], po czym studiował medycynę na Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma w Berlinie. Tytuł doktora medycyny otrzymał 10 sierpnia 1900. Dyplom nostryfikował na Uniwersytecie Kazańskim[7]. Był uczniem Friedricha Jolly’ego w Berlinie i Emila Kraepelina, najpierw w Heidelbergu, potem w Monachium. Przez kilka lat był asystentem w poliklinice Samuela Goldflama. Podczas wojny rosyjsko-japońskiej powołany do armii carskiej jako lekarz wojskowy, w 1905 przebywał w Turkiestanie, gdzie kierował tamtejszym szpitalem cholerycznym. Przez półtora roku służby wojskowej zwiedził także Bucharę i Kraj Zabajkalski[6]. Podczas I wojny światowej był dyrektorem rosyjskiego szpitala Czerwonego Krzyża, głównym pełnomocnikiem Czerwonego Krzyża frontu zachodniego i prezesem rady lekarskiej w Mińsku[8][9].
W kwietniu 1922 z ramienia Urzędu Emigracyjnego odwiedził Stany Zjednoczone. Miał możliwość zapoznania się z warunkami podróży emigrantów, w hotelach i portach, a także ich kontroli na Ellis Island[10]. W październiku 1923 odwiedził Stany Zjednoczone ponownie. W maju 1924 miał gościnny wykład na spotkaniu Chicago Neurological Society[11][12].
W latach 1926–1927, również w służbie Urzędu Emigracyjnego, zwiedzał kraje skandynawskie[6]. W latach 1928–1930 przebywał w różnych krajach Ameryki Łacińskiej, badając m.in. warunki sanitarno-higieniczne w koloniach polskich w Argentynie[7]. Miał też gościnne wykłady na Uniwersytecie w Buenos Aires i w Brazylii.
Należał do Międzynarodowej Ligi Przeciwpadaczkowej[13], był członkiem Izby Lekarskiej Warszawsko-Białostockiej, członkiem honorowym Towarzystwa Neurologiczno-Psychiatrycznego w Buenos Aires[8].
W Warszawie mieszkał w latach 20. przy ulicy Polnej 72[14], potem pod adresem Nowogrodzka 43[8]. Prowadził praktykę prywatną. Jego pacjentami byli m.in. Karol Szymanowski i Paweł Kochański[15]. Wyznawał religię mojżeszową[16].
Dorobek naukowy
edytujOpublikował ponad 100 prac, w językach polskim, niemieckim, rosyjskim, angielskim, hiszpańskim i portugalskim. Współpracował z redakcjami „Nowin Lekarskich”, „Centralblatt für Nervenheilkunde und Psychiatrie”, „Centralblatt für die medizinischen Wissenschaften” i „Therapie der Gegenwart”. Autor szeregu artykułów i monografii na temat schizofrenii (na której określenie preferował termin katatonii). Jego prace były głośne w latach 30., a szczególny typ psychoz nazywano „psychozami Ursteina” (niem. Ursteinpsychosen, ang. Urstein psychoses)[18][19][20].
W 1923 zajął stanowisko w sprawie Eligiusza Niewiadomskiego, dowodząc, że zabójca Narutowicza cierpi na chorobę psychiczną. Swoją tezę przedstawił w wydanej w tym samym roku broszurze[21]. Pisał w niej m.in.:
„Całe życie jego jest wyrazem owej ciężkiej choroby, która z żywiołową koniecznością musiała doprowadzić do owego tragicznego rezultatu. W każdym razie nie był on zdolny właściwie pokierować swoim życiem i zdobyć sobie należne stanowisko społeczne. Przy tym pozwolił się stopniowo opanować ideom, które, być może, pierwotnie wynikały jeszcze zniechęci osobistych, lecz które w następstwie rozwinęły się w tak oczywiście niedorzeczny sposób, że ich związek ze stanowiska psychologicznego wcale ująć się nie daje. Do tego się dołącza wielka nietrafność, raczej zupełny brak sądu, słaba wola, megalomania w ocenianiu własnej osoby, typowe idee reformatorskie, nieobliczalne postępki, dziwactwa w obejściu i inne cechy charakterystyczne dla katatonii”.
W 1924 ukazała się w Stanach Zjednoczonych jego praca poświęcona procesowi Leopolda i Loeba[22]. Była to pierwsza z wielu prac podejmujących zagadnienie psychiki tych młodocianych morderców. Psychiatrii sądowej poświęcił wydane w 1933 studium Przestępczość a psychoza[23].
Lista prac
edytuj- Monografie
- Ueber cerebrale Pseudobulbärparalyse: Eine Monographie nebst 150 kasuist. Beiträgen (5 eigenen). Ebering, 1900. 160 ss.
- Die Dementia Praecox: und ihre Stellung zum manisch-depressiven Irresein. Eine klinische Studie. Urban & Schwarzenberg, 1909. 372 ss.
- Manisch-depressives und periodisches Irresein als Erscheinungsform der Katatonie: eine Monographie. Wien: Urban & Schwarzenberg, 1912. 650 ss.
- Spätpsychosen, katatoner Art: eine klinische Studie. Berlin-Wien: Urban & Schwarzenberg, 1913. 440 ss.
- Katatonie unter dem Bilde der Hysterie und Psychopathie. Berlin: S. Karger, 1922. 456 ss.
- Eligjusz Niewiadomski w oświetleniu psychjatry. Druk. „Rola” J. Buriana, 1923. 102 ss.
- Leopold and Loeb: a psychiatric-psychological study. New York: Lecouver Press Co., 1924. 132 ss.
- Criminalidad y psicosis: un estudio psicológico-forense sobre la catatonia, con cinco laudos periciales. Buenos Aires: Alemann & Ca., 1930.
- Przestępczość a psychoza: studjum psychologiczno-prawnicze o katatonji z dołączeniem pięciu orzeczeń sądowo-lekarskich. Wydawnictwo Współczesne, 1933. 287 ss.
- Criminalidade e psychose, um estudo psychologicoforense sobre a catatonia, com cinco laudos periciaes. Bibliotéca juridica-brasileira 29. A. Coelho Branco Fo., Rio de Janeiro 1938 286 ss.
- Tłumaczenia
- (tłum.) Ignaz Dabrowski: Der Tod. Eine Studie aus d. polnischen übersetzt und mit einer Einleitung versehen von Moritz Urstein. Braunschweig: Schwetschke u. Sohn, 1896. 194 ss. Także drukowane w częściach w „Neue Litterarische Blätter”
- (tłum.) H. Charlton Bastian: Über Aphasie und andere Sprachstörungen. Aus dem Englischen übersetzt von Moritz Urstein. Leipzig: Engelmann, 1902.
Przypisy
edytuj- ↑ Grób Stanisława Ursteina i Grób Balbiny Urstein w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.
- ↑ Marian Fuks: Żydzi w Warszawie: życie codzienne, wydarzenia, ludzie. Sorus, 1992. ISBN 83-85599-01-0.
- ↑ Marian Fuks: Muzyka ocalona: judaica polskie. Wydawnictwa Radia i Telewizji, 1989, s. 191.
- ↑ a b F. Marcinowski. Maurycy Urstein: zapomniany polski współtwórca niemieckiej psychiatrii. „Psychiatria Polska”. 48 (1), s. 195–204, 2014. PMID: 24946445.
- ↑ Izraelita nr 37 (23.9.1881) s. 306 [1].
- ↑ a b c Stanisław Zieliński, Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 569.
- ↑ a b Stanisław Zieliński: Mały słownik pionierów polskich kolonjalnych i morskich. Podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci-pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni. Warszawa: Nakł. Instytutu Wydawniczego Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 569–570.
- ↑ a b c Łoza S: Czy wiesz kto to jest?. Wyd. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 766–767.
- ↑ Kurier Warszawski nr 115 (27.4.1918) s. 2.
- ↑ Tells of Robbing Immigrants Here; Allens Give Bribes to Get In, but In Many Cases Fail, Says Polish Investigator. Crticises Examination Declares They Are Superficial, Especially In the Cases of Firstand Second Class Passengers. „New York Times”, s. 7, 1922-01-02.
- ↑ Chicago Neurological Society. Annual Meeting, May 17, 1924. „Archives of Neurology and Psychiatry”. 12, s. 245, 1922.
- ↑ Wykład uczonego polskiego w St. Zjednoczonych. Kurjer Warszawski nr 192 (10.7.1924) s. 5.
- ↑ G. Salomone, R. Arnone. The care of epileptics: from the madhouse to the League against Epilepsy. „Ital J Neurol Sci”. 14 (2), s. 181–183, 1993. DOI: 10.1007/BF02335753. PMID: 8509273.
- ↑ Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Generalna Dyrekcja Służby Zdrowia (oprac.) Urzędowy spis lekarzy uprawnionych do wykonywania praktyki lekarskiej oraz aptek w Rzeczypospolitej Polskiej. R. Olesiński, W. Merkel i S-ka 1924/25 s. 339.
- ↑ Polski słownik judaistyczny: dzieje, kultura, religia, ludzie. Tom 2. Zofia Borzymińska i Rafał Żebrowski (red.). Warszawa: Prószyński i S-ka, 2003, s. 763. ISBN 83-7255-175-8.
- ↑ a b Kusztylak G. Polacy na studiach lekarskich w Berlinie (1810-1918). „Archiwum Historii Medycyny”. 35, s. 133, 1972.
- ↑ Getto Warszawskie. [dostęp 2010-01-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-08)].
- ↑ Alan Kerr, Hamish McClelland: Concepts of mental disorder: a continuing debate. London: Gaskell, 1991, s. 88. ISBN 0-902241-38-9.
- ↑ L.F. Saugstad. What is a psychosis and where is it located?. „European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience”. 258 (Suppl 2), s. 111–117, 2008. DOI: 10.1007/s00406-008-2014-1. PMID: 18516523.
- ↑ J.K. Wing, Lorna Wing: Psychoses of uncertain aetiology. Cambridge: Cambridge University Press, 1982, s. 19. ISBN 0-521-28438-4.
- ↑ Urstein M: Eligjusz Niewiadomski w oświetleniu psychjatry. Druk. „Rola” J. Buriana, 1923.
- ↑ Urstein M: Leopold and Loeb: a psychiatric-psychological study. Lecouver Press Co., 1924.
- ↑ Urstein M: Przestępczość a psychoza: studjum psychologiczno-prawnicze o katatonji z dołączeniem pięciu orzeczeń sądowo-lekarskich. Wydawnictwo Współczesne, 1933.
Linki zewnętrzne
edytuj- Publikacje Maurycego Ursteina w bibliotece Polona