Matka Boża Wspomożycielka Wiernych

Najświętsza Maryja Panna Wspomożenia Wiernych
	; NMP Wspomożycielka Wiernych
Miejsca kultu	na całym świecie
Sanktuarium	liczne kościoły
Data wspomnienia	24 maja
	Multimedia w Wikimedia Commons

Matka Boża Wspomożycielka Wiernych (łac. Beatae Virginis Mariae Auxilium Christianorum) – tytuł nadawany Matce Bożej, matce Jezusa, który zawiera w sobie wszystkie wezwania, potrzeby i troski wiernych^[1].

Pierwszym, który w historii Kościoła użył słowa „Wspomożycielka”, był św. Efrem, diakon (+ 373), pisał on: „Maryja jest orędowniczką i wspomożycielką dla grzeszników i nieszczęśliwych” natomiast Maryję „nieustanną i potężną Wspomożycielską” (w podobnym czasie) nazywał św. Grzegorz z Nazjanzu (ok. + 390). Od tego czasu kult ten rozpowszechniał się na cały Kościół katolicki.

W konstytucji dogmatycznej Lumen gentium, sobór watykański II mówi: Dlatego też do Błogosławionej Dziewicy stosuje się w Kościele tytuły: Orędowniczki, Wspomożycielki, Pomocnicy, Pośredniczki (łac. Propterea B. Virgo in Ecclesia titulis Advocatae, Auxiliatricis, Adiutricis, Mediatricis invocatur). Sobór ten wymienia (nazywa) matkę Jezusa jako Wspomożycielkę^[2]^[3].

Rys historyczny święta Matki Bożej Wspomożycielki

Matka Boża Wspomożycielka, dzieło Lucasa Cranacha Starszego (po 1537)

Obraz NMP Wspomożycielki w Turynie, zamówiony przez ks. Bosko u Tomasza Lorenzone, ok. 1867

Figura Matki Boskiej Wspomożenia - Passawskiej w Warszawie

NMP Wspomożycielka - grafika

Święto Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych ustanowił papież Pius VII (dekretem św. Kongregacji Obrzędów), z dnia 15 września 1815 r., jako wyraz jego wdzięczności Matce Bożej za wyzwolenie z niewoli napoleońskiej w dniu 24 maja 1814 r. po około pięcioletniej nieobecności w Watykanie. Święto to obchodzono na początku w Rzymie i Państwie Kościelnym.

Na ziemiach polskich obchód święta Matki Bożej w tajemnicy Wspomożenia zapoczątkowali kapucyni od 1821 r., którzy otrzymali indult Rzymskiej Kongregacji Rytów zezwalający wprowadzić wspomnienie do zakonnego kalendarza. Od połowy w. XIX nowe święto zaczęto obchodzić w niektórych diecezjach polskich tj.: tarnowskiej – 1848, kielecko-krakowskiej – 1853, janowskiej (podlaskiej) – 1857, sandomierskiej – 1857 i warszawskiej – 1903. Reforma kościelna z lat 1911–1913, przeprowadzona na polecenie papieża św. Piusa X, pominęła to wspomnienie (z 24 maja). Nie uwzględniały je nowe kalendarze diecezjalne i zakonne oprócz zgromadzenia salezjanów (zachowali to święto jako uroczystość głównej patronki) oraz w kościołach gdzie czczona była (pod wezwaniem) Maryja Wspomożenia Wiernych^[4].

W całej Polsce święto to (jako wspomnienie obowiązkowe) obchodzone jest dzięki staraniom kard. Stefana Wyszyńskiego. Episkopat Polski uzyskał na mocy dekretu Kongregacji Obrzędów z dnia 4 grudnia 1958 r. zezwolenie papieskie Jana XXIII na obchód tego święta. W 1962 r. 5 października został zatwierdzony nowy formularz mszalny i brewiarzowy dla tego wspomnienia^[3].

Wspomnienie liturgiczne

Wspomnienie liturgiczne (obowiązkowe) Najświętszej Maryi Panny Wspomożycielki Wiernych obchodzone jest w Kościele katolickim 24 maja. W zgromadzeniu salezjanów obchodzone jest jako uroczystość^[5]^[6].

Święto Maryi Wspomożycielki Kościół prawosławny obchodzi (od XI wieku) 1 października jako święto Opieki lub Wstawiennictwa NMP^[7].

Kult

Miejscem największego i pierwszego kiedyś kultu Wspomożycielki była Bawaria z pierwszym kościół pod tym samym wezwaniem; wzniesiony został w Pasawie w roku 1624.

7 października 1571 r. chrześcijanie odnieśli zwycięstwo nad flotą turecką w bitwie morskiej pod Lepanto. Na pamiątkę tego zwycięstwa papież św. Pius V włączył do Litanii Loretańskiej nowe wezwanie pn. „Wspomożenie wiernych – módl się za nami”.

Do Polski kult ten przybył z Austrii i Niemiec. Na starych obrazach Madonny z Kalwarii Zebrzydowskiej widnieje napis: Calvaria Zebrzydoviana – Auxilium Christianorum (Kalwaria Zebrzydowska – Wspomożenie Wiernych); we Wrocławiu - Książe obraz Wspomożycielki przedstawiono jako „Madonnę Płaszcza” – typ w dawnych wiekach jako Matka Boska okrywająca płaszczem opieki czcicieli^[8].

Wielu (świętych) miało szczególne nabożeństwo do Matki Bożej Wspomożycielki Wiernych m.in.: św. Jan Bosko, kard. August Hlond (prymas Polski i salezjanin) oraz jego następca kard. prymas Polski – bł. Stefan Wyszyński a także księża salezjanie^[1].

Największym krzewicielem kultu Maryi w tym tytule był ks. Jan Bosko. W 1864 roku ks. Bosko rozpoczął w Turynie budowę sanktuarium (bazyliki) Najświętszej Maryi Panny Wspomożycielki na Valdocco, gdzie umieszczony jest obraz Wspomożycielki zamówiony u Tomasza Lorenzone przez ks. Bosko, uważany dziś za główny obraz dotyczący tego tytułu^[9]. Po wybudowaniu, ks. Bosko zaczął rozpowszechniać medaliki pod tym tytułem od roku 1866. Postać Matki Bożej była na nich wzorowana według obrazu w głównym ołtarzu bazyliki. Ułożył on również nowennę do NMP Wspomożenia Wiernych. Założył on zgromadzenie salezjanów oraz salezjanek^[10].

Matka Boża jako Wspomożycielka Wiernych czczona jest na całym świecie; powstało wiele parafii i sanktuariów (narodowych), które są szczególnymi miejscami kultu Maryi Wspomożycielki^[10]:

na świecie to m.in.: Pasawa, Turyn, Szanghaj (Sheshan), Nairobi, Brezje, Parañaque, Zlaté Hory, Porto Seguro (Arraial d’Ajuda)^[11]^[12]^[13]
w Polsce znajdują się m.in.: w Oświęcimiu, Rumi, Twardogórze, Przyłękowie, Jaroszowie, Nawrze, Rogalinku i Różanymstoku^[14]^[15]^[16]^[17].

W duchu (typu) św. Jana Bosko powstało (na całym świecie) około 130 sanktuariów poświęconych Matce Bożej w tytule Wspomożenia^[8].

Istnieje wiele modlitw (w tym nowenna, litania i specjalna koronka^[18]) oraz pieśni ku czci Maryi Wspomożycielki chrześcijan^[19]^[20]. W wielu kościołach znajdują się obrazy i figury Matki Bożej, które otrzymały tytuł Wspomożenie Wiernych, niektóre z nich zostały koronowane^[10].

Arcybractwo NMP Wspomożycielki

Pierwsze bractwo Matki Bożej Wspomożycielki Wiernych powstało przy kościele Matki Bożej w Pasawie, zatwierdzone przez papieża Urbana VIII w 1627 roku. W połowie XVII w. powstaje w Innsbrucku następnie bractwo rozpowszechniło się w Turynie (1690) i w innych miejscach Italii, w Hiszpanii i w Ameryce Łacińskiej. Król Polski Jan III Sobieski, 12 września 1683 r. wygrywa pod Wiedniem z Turkami. Dla uczczenia i podziękowania NMP za to zwycięstwo papież bł. Innocenty XI w 1684 zatwierdza w Monachium (przy kościele św. Piotra) nowe bractwo (następnie arcybractwo)^[10]^[1].

Pierwsze w Polsce bractwo Maryi Wspomożenia chrześcijan powstało w Lublinie przy kościele jezuitów. Prawdopodobnie fundatorem bractwa był uczestnik bitwy pod Wiedniem, Atanazy Miączyński (wojewoda wołyński). Na kartach księgi członkowskiej wpisano brewe papieża Innocentego XIII Cum sicut accepimus z dnia 25 września 1722 r. zatwierdzające dla Lublina Confraternitas sub titulo BMV Auxiliatricia. Zawarte w nim statuty są takie same jak z bractwa w Monachium (18 sierpnia 1684). Intronizacja bractwa i obrazu NMP Wspomożenia w Lublinie odbyła się 24 maja 1723 roku. Kolejne bractwa do połowy XVIII w. powstały przy kościołach jezuitów w Kaliszu (11 maja 1732) i w Łucku (4 czerwca 1748)^[21] oraz w takich miejscowościach jak Witoszów, Marcinowice, Tyniec Legnicki i Wrocław^[10].

Patronat

Istnieje wiele kościołów, kaplic, kapliczek w Polsce i na świecie pod wezwaniem Wspomożycielki Wiernych. Matka Boża Wspomożycielka jest patronką m.in. salezjanów i salezjanek, Zgromadzenia Misjonarzy Krwi Chrystusa oraz Sióstr Adoratorek Krwi Chrystusa^[22]. Pod wezwaniem i opieką Wspomożycielki istnieją m.in. zgromadzenia i stowarzyszenia: Zgromadzenie Sióstr Najświętszego Imienia Jezus^[23], Stowarzyszenia Maryi Wspomożycielki Wiernych (ADMA)^[24] i Misjonarki Maryi Wspomożycielki Wiernych^[25].

Maryja w tytule Wspomożenia jest również patronką: Azji, Australii (od 1844), Chin (1924), Słowenii, stanu Amazonas oraz rolników w Argentynie (od 1949)^[26]^[27]^[28]. Papież Benedykt XVI ustanowił w 2007 r. dzień 24 maja (liturgiczne święto Wspomożycielki, patronki tego kraju) Dniem modlitw za Kościół w Chinach^[29].