Lista skrótów używanych w lotnictwie

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

A

• AAL – wysokość nad lotniskiem (Above Aerodrome Level)
• A/C – statek powietrzny (Aircraft)
• ACARS – system komunikacji ze statkami powietrznymi w oparciu o wiadomości i potwierdzenia odbioru (Aircraft Communication Addressing and Reporting System)
• ACAS – pokładowy system unikania kolizji (Airborne Collision Avoidance System)
• ACC – kontrola obszaru (Area Control Centre)
• A/D – lądowisko (Aerodrome)
• ADI – sztuczny horyzont (Attitude Indicator)
• ADC – centrala aerometryczna (Air Data Computer)
• ADIRU – Air Data Inertial Reference Unit
• AFIL – plan lotu złożony z powietrza (Flight Plan Filled in the Air)
• AFIS – lotniskowa służba informacji powietrznej (Aerodrome Flight Information Service)
• AGL – wysokość nad poziomem gruntu (Above Ground Level)
• AIP – zbiór informacji lotniczych, zawierających dane o lotniskach, drogach lotniczych i obowiązujących procedurach (Aeronautical Information Publication)
• AIS – Dział Informacji Lotniczej (Aeronautical Information Service)
• AMC – komórka zarządzania przestrzenią powietrzną (Airspace Management Cell)
• AMSL – wysokość bezwzględna nad poziomem morza (Above Mean Sea Level)
• APP – kontrola zbliżania (Approach Control)
• APU – pomocnicza jednostka mocy (Auxiliary Power Unit)
• ARL – Agencja Ruchu Lotniczego
• ARP – Punkt odniesienia lotniska (Aerodrome Reference Point)
• ASIR – prędkość wskazywana przez prędkościomierz bez żadnych poprawek (Airspeed Instrument Reading)
• ASM – zarządzanie przestrzenią powietrzną (Airspace Management)
• ATA – rzeczywisty czas przybycia (Actual time of arrival)
• ATC – kontrola ruchu lotniczego (Air Traffic Control)
• ATIS – automatyczny komunikat informacyjny, nadawany na lotnisku (Automatic Terminal Information Service)
• ATFM – zarządzanie przepływem ruchu lotniczego (Air Traffic Flow Management)
• ATM – system zarządzania ruchem lotniczym (Air Traffic Management)
• ATR – automat przywracania ciągu (Automatic Thrust Restoration)
• ATS – służby ruchu lotniczego (Air Traffic Services)
• ATZ – strefa ruchu lotniskowego (Aerodrome Traffic Zone)
• AUP – plan użytkowania przestrzeni powietrznej (Airspace Use Plan)

C

• CAS – skalibrowana prędkość powietrzna (Calibrated Air Speed)
• CAS – system poprawy sterowności (Control Augmentation System)
• CATO – określenie startu samolotu ze wspomaganiem katapultą (Catapult Assisted Take Off)
• CATOBAR – określenie samolotu w pełni przystosowanego do startu i lądowania na lotniskowcach (Catapult Assisted Take Off But Arrested Recovery)
• CBA – rejon lotów po obu stronach granicy państwa (Cross-Border Area)
• CFIT – kontrolowany lot ku ziemi (Controlled Flight Into Terrain)
• CHT – temperatura głowic cylindrów (Cylinder Head Temperature)
• CPA – obliczony przez TCAS moment, w którym dwa samoloty znajdą się najbliżej siebie (Closest Point of Approach)
• CSAS – Control and Stability Augmentation Systems
• CTA – obszar kontrolowany (Control Area)
• CTOL – określenie samolotu o konwencjonalnym sposobie startu i lądowania (Conventional Take-off and Landing)
• CTR – strefa kontrolowana lotniska (Controlled Zone)
• CAVOK – informacja przekazywana w depszy METAR – (Clouds and visibility OK)
• CVR – rejestrator rozmów w kokpicie (Cockpit Voice Recorder)

D

• DME – radiowa pomoc nawigacyjna (Distance Measuring Equipment)
• DOL – Drogowy Odcinek Lotniskowy

E

• EAS – skalibrowana prędkość powietrzna po uwzględnieniu poprawki na ściśliwość powietrza (Equivalent Air Speed)
• ECAM – scentralizowany, elektroniczny system monitorujący samolot (Electronic Centralised Aircraft Monitor)
• EFIS – Electronic Flight Instrument System
• EGT – temperatura spalin (Exhaust Gas Temperature)
• EICAS – Engine Indicating and Crew Alerting System
• EOBT – Czas odblokowania planu lotu (Estimated Off Block Time)
• EPR – stosunek ciśnień silnika odrzutowego (Engine Pressure Ratio)

F

• F&F – pociski rakietowe typu „odpal i zapomnij” (Fire & Forget)
• FAA – Federalny Zarząd Lotnictwa w USA (Federal Aviation Administration)
• FADEC – całkowicie autonomiczny cyfrowy system sterowania silnika (Full Authority Digital Engine/Electronics Control)
• FBW – dosł. „latanie poprzez kable” (Fly-By-Wire)
• FDR – rejestrator danych lotu (Flight Data Recorder)
• FIR – rejon informacji lotniczej (Flight Information Region)
• FIS – Służba Informacji Powietrznej (Flight Information Service)
• FL – poziom lotu (Flight Level)
• FMS – system zarządzania lotem (Flight Management System)
• FUA – elastyczne zarządzanie przestrzenią powietrzną (Flexible Use of Airspace)

G

• GA – lotnictwo ogólne (General Aviation)
• GND – kontroler ruchu naziemnego (Ground Controller)
• GPS – najpopularniejszy system nawigacji satelitarnej (Global Positioning System)
• GPWS – system ostrzegania o bliskości ziemi (Ground Proximity Warning System)
• GS – prędkość względem powierzchni ziemi (Ground Speed)

H

• HSI – wskaźnik sytuacji poziomej (Horizontal Situation Indicator)
• HOTAS – „ręce na przepustnicy i drążku sterowym” („Hands On Throttle And Stick”)
• HUD – wyświetlacz przezierny prezentujący informacje na specjalnej szybie bez zasłaniania widoku (Head-Up Display)

I

• IAS – prędkość wskazywana przez prędkościomierz z poprawką na błąd laboratoryjny przyrządu (Indicated Air Speed)
• IATA – Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych (International Air Transport Association)
• ICAO – Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (International Civil Aviation Organization)
• IEPR – zintegrowany stosunek ciśnień silnika odrzutowego (Integrated Engine Pressure Ratio)
• IFATCA – Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Kontrolerów Ruchu Lotniczego (International Federation of Air Traffic Controllers)
• IFF – wojskowy system identyfikacji swój-obcy (Identification, Friend or Foe)
• IFR – lot wykonywany zgodnie z przepisami dla lotów według wskazań przyrządów (Instrumental Flight Rules)
• ILS – radiowy system nawigacyjny wspomagający lądowanie samolotu (Instrument Landing System)
• INS – system nawigacji bezwładnościowej (Inertial Navigation System)
• IMC – warunki w których nie jest możliwe wykonywanie lotów VRF

J

• JAR – europejskie przepisy lotnicze organizacji Joint Aviation Authorities (Joint Aviation Requirements)

L

• LOC – lokalizator, element ILS (LOCalizer)
• LLZ – stary skrót zastąpiony obecnie skrótem LOC, lokalizator będący elementem ILS (LocaLiZer)
• LLRA – radiowysokościomierz „krótkiego zasięgu” (Low Range Radio Altimeter)
• LRI – wskaźnik rezerwy siły nośnej (Lift Reserve Indicator)

M

• MDA – minimalna wysokość bezwzględna zniżania (Minimum Descent Altitude)
• MDH – minimalna wysokość względna zniżania (Minimum Descent Height)
• METAR – format kodowanego raportu o pogodzie, stosowanego w meteorologii lotniczej (Meteorological Aerodrome Report)
• MLS – radiowy system nawigacyjny, wspomagający lądowanie, opierający się na mikrofalach (Microwave Landing System)
• MTOM – alternatywne określenie maksymalnej masy startowej (Maximum Take-Off Mass)
• MTOW – maksymalna masa startowa (Maximum Take-Off Weight)
• MON (Minimum Operational Network)

N

• NFZ – strefa zakazu lotów (No-Flight Zone)
• NOF – komórka organizacyjna wyznaczona przez dane państwo do prowadzenia międzynarodowej wymiany depesz NOTAM (International NOTAM Office)
• NOTAM – zwięzła depesza informacyjna wydawana na żądanie przez Kierownictwo lotów, skierowana personelu lotniczego (Notice To AirMan)
• NOTAR – system używany w śmigłowcach bez wirnika ogonowego (NO TAil Rotor)

P

• PANSA – Polska Agencja Żeglugi Powietrznej (ang. Polish Air Navigation Services Agency)
• PAŻP – Polska Agencja Żeglugi Powietrznej
• PCU – układ sterowania mocą (Power Control Unit)
• POWL – potencjał siły nośnej skrzydeł (Potential Of Wing Lift)
• PSR – radar pierwotny (Primary Surveilance Radar)

Q

• QAR – rejestrator szybkiego dostępu (Quick Access Recorder)
• QDM – jeden z tzw. kodów Q, oznaczający kurs magnetyczny do punktu
• QDR – jeden z tzw. kodów Q, oznaczający kierunek magnetyczny od punktu
• QFE – jeden z tzw. kodów Q, oznaczający ciśnienie nad lotniskiem, używany do ustawiania wysokościomierza (Field Elevation)
• QFF – jeden z tzw. kodów Q, oznaczający ciśnienie atmosferyczne na poziomie morza
• QFU – jeden z tzw. kodów Q, oznaczający kierunek magnetyczny używanej drogi startowej
• QGH – jeden z tzw. kodów Q, oznaczający procedure podejścia do lądowania według radionamiernika wysokiej częstotliwości VDF
• QNE – jeden z tzw. kodów Q, oznaczający ciśnienie standardowe 1013,25 hPa (760 mmHg)
• QNH – jeden z tzw. kodów Q, oznaczający ciśnienie lokalne, sprowadzone do poziomu morza
• QTE – jeden z tzw. kodów Q, oznaczający kierunek rzeczywisty od punktu
• QUJ – jeden z tzw. kodów Q, oznaczający kierunek rzeczywisty do punktu

R

• RA – radiowysokościomierz (Radar Altimeter/Radio Altimeter)
• RA – tzw. „propozycja rozwiązania” systemu TCAS (Resolution Advisory)
• RAT – awaryjna turbina powietrzna (Ram Air Turbine)
• RCDI – alternatywne określenie wariometru (Rate of Climb and Descent Indicator)
• RDF – (Radio Direction Finding)
• RVR – widoczność drogi startowej (Runway Visual Range)
• RMZ – (Radio Mandatory Zone) strefa obowiązkowej dwukierunkowej łączności radiowej

S

• SAS – system poprawy stabilności (Stability Augmentation System)
• SIGI – Space Integrated GPS/INS
• SLAR – pokładowy radar obserwacji bocznej (Side Looking Airborne Radar)
• SSR – wtórny radar dozorowania (Secondary Surveillance Radar)
• STAR – opublikowana procedura dolotowa do lotniska (Standard Terminal Arrival Route)
• STCA – system krótkoterminowego ostrzegania przed kolizją, montowany na lotniskach (Short Term Conflict Alert)
• STOBAR – określenie samolotu przystosowanego do startu i lądowania na lotniskowcach, jest to kombinacja STOVL i CTOL (Short Take Off But Arrested Recovery)
• STOL – określenie samolotu zdolnego do krótkiego startu i lądowania (Short Take-off and Landing)
• STOVL – określenie samolotu zdolnego do krótkiego startu i pionowego lądowania (Short Take-off and Vertical Landing)

T

• TA – tzw. „propozycja ruchowa” systemu TCAS (Traffic Advisory)
• TAF – depesza zawierająca prognozę pogody dla danego lotniska (Terminal Aerodrome Forecast)
• TAS – prędkość rzeczywista lotu względem opływających statek powietrzny strug powietrza (True Air Speed)
• TAWS – system ostrzegania o zbliżającej się powierzchni gruntu (Terrain Awareness and Warning System)
• TCAS – pokładowy system zapobiegający zderzeniom statków powietrznych (Traffic Alert and Collision Avoidance System)
• TFR – radar omijania przeszkód terenowych (Terrain Following Radar)
• TFR – trasa lotnicza umożliwiająca przeloty pomiędzy TSA i/lub TRA
• TMA – Rejony kontrolowane lotnisk cywilnych (Terminal Manoeuvring Area)
• TP – transponder (alternatywny skrót)
• TPDR – transponder
• TRA – strefa czasowo rezerwowana (Temporarily Reserved Area)
• TSA – strefa czasowo wydzielona (Temporarily Separated Area)
• TWR – kontrola lotniska (Tower)

V

• VDF – radionamiernik wysokiej częstotliwości (Very high frequency Direction-Finding station)
• VFR – zasady lotu z widocznością (Visual Flight Rules)
• VHF – bardzo wielka częstotliwość (30 – 300MHz) (Very High Frequency)
• VLF – bardzo mała częstotliwość (3-30KHz) (Very Low Frequency)
• VMC – minima pogodowe, które muszą być spełnione do wykonywania lotów VFR (Visual Meteorological Conditions)
• VOR – rodzaj radiolatarni stosowanej w nawigacji (VHF Omni-directional Range)
• VSI – wariometr (Vertical Speed Indicator)
• V/STOL – określenie samolotu zdolnego do pionowego startu i lądowania w pionie oraz startu i lądowania na krótkich pasach startowych (Vertical/Short Take Off and Landing)
• VTOHL – określenie samolotu zdolnego do pionowego startu, ale konwencjonalnego lądowania (Vertical Take Off Horizontal Landing)
• VTOL – określenie samolotu zdolnego do pionowego startu i lądowania (Vertical Take-off and Landing)
• VVI – alternatywne określenie wariometru (Vertical Velocity Indicator)

W

• WAAS – amerykański system satelitarny wspomagający GPS (Wide Area Augmentation System)

X

• XPDR – transponder (alternatywny skrót)
• XPNDR – transponder (alternatywny skrót)

Zobacz też

• przegląd zagadnień z zakresu lotnictwa