Instrument landing system
ILS (ang. instrument landing system) – radiowy system nawigacyjny, wspomagający lądowanie samolotu w warunkach ograniczonej widzialności[1][2]. ILS pozwala na automatyczne lądowania.
Przeznaczenie
edytujSystem umożliwia precyzyjne prowadzenie samolotu od granicy zasięgu do – w zależności od kategorii systemu – pewnego punktu na ścieżce schodzenia lub do punktu przyziemienia na pasie startowym. Składają się na niego następujące urządzenia[3]:
- radiolatarnia kierunku emitująca sygnał w płaszczyźnie pionowej i wyznaczająca w przestrzeni oś drogi lądowania.
- radiolatarnia ścieżki podejścia emitująca sygnał w płaszczyźnie poziomej, wyznaczająca w przestrzeni kąt podejścia do lądowania
- trzy radiolatarnie znakujące: outer marker (OM), middle marker (MM), inner marker (IM), służące określaniu odległości i wysokości statku powietrznego w stosunku do progu drogi startowej[4]
- radiodalmierz (distance measuring equipment) stosowany opcjonalnie zamiast radiolatarni znakujących lub jako ich uzupełnienie.
Kategorie ILS
edytujIstnieją trzy kategorie systemu ILS[5][6]:
- Operacja Kategorii I (CAT I). Precyzyjne podejście i lądowanie według wskazań przyrządów, przy:
- wysokości decyzji nie mniejszej niż 60 m (200 stóp); oraz
- widzialności nie mniejszej niż 800 m lub zakresie widzialności na drodze lądowania (RVR) nie mniejszym niż 550 m.
- Operacja w Kategorii II (CAT II). Precyzyjne podejście według wskazań przyrządów i lądowanie przy:
- wysokości decyzji mniejszej niż 60 m (200 stóp), ale nie mniejszej niż 30 m (100 stóp); oraz
- widzialności na drodze startowej nie mniejszej niż 300 m.
- Operacja w Kategorii III A (CAT III A). Precyzyjne podejście według wskazań przyrządów i lądowanie przy:
- wysokości decyzji mniejszej niż 30 m (100 stóp) lub braku wysokości decyzji; oraz
- widzialności na drodze startowej (RVR) nie mniejszej niż 200 m.
- Operacja w Kategorii III B (CAT III B). Precyzyjne podejście według wskazań przyrządów i lądowanie przy:
- wysokości decyzji mniejszej niż 15 m (50 stóp) lub braku wysokości decyzji; oraz
- widzialności wzdłuż drogi startowej (RVR) mniejszej niż 200 m, ale nie mniejszej niż 75 m.
- Operacja w Kategorii III C (CAT III C). Precyzyjne podejście według wskazań przyrządów i lądowanie w warunkach braku wysokości decyzji i braku widzialności wzdłuż drogi startowej (RVR).
Jeżeli wartości wysokości decyzji (DH) i zakresu widzialności na drodze startowej (RVR) należą do różnych kategorii operacji, operacje podejścia według wskazań przyrządów i lądowania należy wykonywać zgodnie z wymaganiami kategorii nakładającej najbardziej rygorystyczne wymagania (np. operację, gdzie wartość DH należy do zakresu przewidzianego dla CAT III A, ale wartość RVR należy do zakresu przewidzianego dla CAT III B należy uważać za operację CAT III B; zaś w przypadku wartości DH z zakresu CAT II, a wartości RVR z zakresu CAT I — operację należy uznać za operacje CAT II)[7].
Ograniczenia ILS
edytujSystem ILS jest obecnie standardowym radiowym systemem nawigacyjnym wspomagającym lądowanie i prawie każde większe lotnisko posiada co najmniej jeden kierunek podejścia obsługiwany przez system ILS. Ma on jednak kilka wad, np.[8]:
- wyznacza w przestrzeni tylko jedną ścieżkę podejścia, ścieżka ta jest linią prostą;
- dostarcza tylko informacje jakościowe, tzn. np.: jesteś na prawo od ścieżki podejścia;
- posiada tylko 40 kanałów pracy, co może być problemem przy kilku lotniskach mieszczących się niedaleko siebie;
- jest ciągle zagrożony zakłóceniami ze strony rozgłośni pracujących na sąsiednich częstotliwościach;
- ma wysokie wymagania co do lokalizacji, teren przed antenami musi być wyrównany, a odbicia sygnału od gruntu i budynków mogą powodować zakłócenia
- koszt urządzeń ILS to ok. 4 miliony złotych (bez towarzyszącej infrastruktury)[9].
Między innymi z tych powodów prowadzone są prace nad nowymi systemami podejścia, takimi jak MLS (od ang. microwave landing system) albo CDGPS i innymi.
ILS w Polsce
edytuj- kategoria I: Szczecin-Goleniów, Bydgoszcz-Szwederowo, Łódź-Lublinek, Zielona Góra-Babimost, Port lotniczy Kraków-Balice
- kategoria II: Warszawa-Radom (Radom-Sadków)[10], Warszawa-Modlin, Wrocław-Strachowice, Rzeszów-Jasionka, Lublin[11] i Katowice-Pyrzowice[12], Poznań-Ławica, Olsztyn - Mazury
- kategoria IIIa: Lotnisko Chopina[13]
- kategoria IIIb: Port lotniczy Gdańsk[14]
Przypisy
edytuj- ↑ Lotnicze systemy nawigacyjne – ILS. [dostęp 2011-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-30)]. (pol.).
- ↑ Navigation Systems – Level 3, The Instrument Landing System. [dostęp 2011-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-17)]. (ang.).
- ↑ ILS CAT III na Lotnisku Chopina – Inwestycja w bezpieczeństwo, www.lotnisko-chopina.pl [dostęp 2016-01-31]
- ↑ Z. Kunicka, Rola radionawigacji i systemów naprowadzania w kontekście bezpieczeństwa ruchu lotniczego i przepustowości portu, Politechnika Gdańska, s. 4-6 [dostęp 2013-02-5]
- ↑ Mechet Charles-Henri, Poirier Jean-Paul, Husson Jean-Claude, Znaczenie systemu Galileo dla suwerenności Europy, w: System nawigacyjny Galileo – aspekty strategiczne, naukowe i techniczne, Warszawa 2006, s. 37-38
- ↑ Airbus – Flight Operations Support & Line Assistance, CAT II/CAT III Operations. skybrary.aero. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-07)]. [dostęp 2013-02-5]
- ↑ Załącznik 6 – Eksploatacja statków powietrznych
- ↑ ILS-Instrument Landing System, www.aircraft.cba.pl. aircraft.cba.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-16)]. [dostęp 2013-02-5]
- ↑ Magdalena Bożko: Lotnisko w Świdniku: PAŻP ogłosiła przetarg na system ILS. www.dziennikwschodni.pl, 2012-05-30. [dostęp 2016-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-06)].
- ↑ Lotnisko w Radomiu będzie miało system ILS [online] [dostęp 2023-05-19] (pol.).
- ↑ Justyna Urbaniak , Lublin z systemem ILS II kategorii jako 5 lotnisko w kraju [online], rynekinfrastruktury.pl, 22 sierpnia 2016 [dostęp 2016-08-30] .
- ↑ Niższe minima do startu i lądowania | Blog lotniczy Katowice Airport [online], blog.katowice-airport.com [dostęp 2016-09-20] .
- ↑ Lotnisko Chopina z ILS-em trzeciej kategorii. [dostęp 2018-03-30]. (pol.).
- ↑ CAT III ILS dla lotniska Gdańsk (EPGD) - ULC [online], ulc.gov.pl [dostęp 2021-01-21] .