Liściokwiatowate (Phyllanthaceae) – rodzina roślin okrytonasiennych z rzędu malpigiowców. Obejmuje około 60 rodzajów liczących około dwa tysiące gatunków. Rośliny te występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy i strefy klimatu umiarkowanego chłodnego i arktycznej na półkuli północnej, najbardziej zróżnicowane są w tropikach. Wiele gatunków uprawianych jest ze względu na soczyste, jadalne owoce, niektóre dostarczają także surowca drzewnego[2][4]. W odróżnieniu od spokrewnionych wilczomleczowatych wyróżniają się brakiem soku mlecznego (w zbiorniczkach wydzielniczych magazynowane są garbniki), poza tym w każdej komorze zalążni znajdują się po dwa zalążki[5].

Liściokwiatowate
Ilustracja
Flueggea virosa
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

malpigiowce

Rodzina

liściokwiatowate

Nazwa systematyczna
Phyllanthaceae Martinov
Tekhno-Bot. Slovar: 369. 3 Aug 1820[3]
Typ nomenklatoryczny

Phyllanthus L. (1753)[3]

Phyllanthus angustifolius
Flueggea leucopyrus
Antidesma montanum
Aporosa cardiosperma

Morfologia

edytuj
 
Phyllanthus acidus
Pokrój
Drzewa, krzewy i rośliny zielne, rzadko pnącza, sukulenty i rośliny wodne[4].
Liście
Pojedyncze, złożone tylko w rodzaju Bischofia, zwykle całobrzegie. W przypadku niektórych roślin, np. u dorosłych okazów liściokwiatów (Phyllanthus) liści brak, a rolę asymilacyjną pełnią spłaszczone pędy (gałęziaki)[4].
Kwiaty
Promieniste, posiadają okwiat zwykle zróżnicowany na kielich i koronę. Z wyjątkiem niektórych gatunków kwiaty są jednopłciowe. Kielich składa się z 3 do 8 działek, Płatków korony jest od 4 (rzadko od 2) do 6, ew. brak tego okółka. W kwiatach męskich znajduje się od 3 do 10 pręcików. W kwiatach żeńskich zalążnia jest górna, składa się zwykle z 2 do 5 owocolistków, tworzących odpowiednią liczbę komór, w których znajdują się po 2 zalążki, z których zwykle tylko jeden rozwija się w nasiono[4].
Owoce
Suche lub mięsiste (pestkowce i jagody), często żywo zabarwione i rozprzestrzeniane przez ptaki[2].

Systematyka

edytuj

Rodzina była włączana dawniej do wilczomleczowatych jako podrodzina Phyllanrhoideae. Jako odrębna rodzina rośliny te włączone zostały do malpigiowców (Malpighiales), w obrębie których sytuowane są jako grupa siostrzana rodziny Picrodendraceae. Taką też pozycję rodzina ta zajmuje w systemie APG III z 2009, APG IV z 2016 i według APweb[2].

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)


Humiriaceaepochodnikowate




Achariaceae





Goupiaceae



Violaceaefiołkowate





Passifloraceaemęczennicowate




Lacistemataceae



Salicaceaewierzbowate










Peraceae




Rafflesiaceaebukietnicowate



Euphorbiaceaewilczomleczowate







Phyllanthaceaeliściokwiatowate



Picrodendraceae





Linaceaelnowate



Ixonanthaceae






Podział i wykaz rodzajów[6]

Podrodzina Phyllanthoideae Beilschmied

Podrodzina Antidesmatoideae Hurusawa

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-09-20] (ang.).
  3. a b James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. [dostęp 2011-09-20]. (ang.).
  4. a b c d Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 250–252. ISBN 1-55407-206-9.
  5. Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 400–401. ISBN 83-7079-778-4.
  6. List of Genera in PHYLLANTHACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-11-12] (ang.).
  7. Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Ludmiła Karpowiczowa (red.). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 160.
  8. Władysław Danielewicz, Tomasz Maliński: Drzewa i krzewy Ogrodu Dendrologicznego Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 2011, s. 380. ISBN 978-837160-642-7.
  9. Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 85.