Lnowate

Lnowate
	; Len zwyczajny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	malpigiowce
Rodzina	lnowate
	Nazwa systematyczna
	Linaceae DC. ex Gray; Nat. Arr. Brit. Pl. 2: 622, 639. 1 Nov 1821
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lnowate (Linaceae DC. ex Gray) – rodzina roślin należąca do rzędu malpigiowców (Malpighiales). Obejmuje około 255 gatunków grupowanych w 13 rodzajów. najbardziej zróżnicowana jest w strefie międzyzwrotnikowej, ale jej przedstawiciele występują też w strefie klimatu umiarkowanego na obu półkulach, często rosnąc w formacjach stepowych i typowych dla obszarów suchych. Ważną rośliną użytkową jest len zwyczajny od wielu tysięcy lat uprawiany jako roślina włóknodajna, spożywcza i oleista. Inne gatunki z tego rodzaju są też uprawiane jako rośliny ozdobne^[3]. Niektóre gatunki z tej rodziny dostarczają drewna, inne mają lokalnie znaczenie użytkowe ze względu na jadalne owoce^[4].

Morfologia

Lenek stoziarn

Pędy Hugonia mystax z hakowato wygiętymi cierniami

Łodyga: Rośliny jednoroczne, byliny, krzewy, drzewa i drewniejące pnącza, w tym z haczykowatymi wyrostkami ułatwiającymi wspinanie^[3].
Liście: Zwykle skrętoległe, rzadziej naprzeciwległe, siedzące lub ogonkowe^[3], czasem z gruczołkowatymi przylistkami^[5]. Blaszka liści jest pojedyncza i całobrzega^[3], rzadziej piłkowana lub ząbkowana^[5].
Kwiaty: Obupłciowe i promieniste, zebrane zwykle w kwiatostany wiechowate, groniaste i wierzchotkowe, rzadziej pojedyncze. Trwałych działek kielicha jest 5 (rzadko 4), wolnych lub zrosłych u nasady. Płatki korony występują w takiej samej liczbie jak działki, zwykle są wolne, z paznokciem. Pręcików jest zwykle dwa razy więcej niż płatków, czasem są 4 albo jest ich 5 lub 15, ale zawsze wyrastają w jednym okółku. Czasem część z nich wykształca się jako prątniczki. Nitki pręcików u nasady są złączone w rurkę i otoczone przez 2–5 miodniki. Zalążnia jest górna i powstaje z dwóch do pięciu owocolistków tworzących dwa razy więcej komór od ich liczby. Szyjki słupka są tak liczne jak owocolistki i zwykle są tylko zrosłe u nasady, a poza tym wolne i często różnej długości. Znamiona są główkowate do nitkowatych^[3].
Owoce: Torebki podzielone na komory, rzadko pestkowce. U Sclerolinon rozłupnia rozpadająca się na 4 rozłupki^[5]. Nasiona powstają w liczbie dwóch w każdej z komór^[5], czasem z osnówką^[3], często z łupiną śluzowaciejącą w kontakcie z wodą^[5]. Zarodek jest wyprostowany, bielmo jest cienkie^[6].

Systematyka

Rodzina zwykle włączana jest w różnych systemach do rzędu malpigiowców (Malpighiales), jednak w przeszłości w różnych ujęciach ustalano różny jej zakres, zwykle szerszy od współczesnego (wiele dawniej zaliczanych tu rodzajów obecnie klasyfikowanych jest w odrębnych rodzinach)^[3]. W obrębie rodziny wyróżnia się dwie podrodziny. Linoideae Arnott obejmuje przedstawicieli głównie zielnych i występujących w klimacie umiarkowanym. Do podrodziny Hugonoideae Reveal należą z kolei głównie rośliny drzewiaste ze strefy równikowej. Badania molekularne potwierdzają monofiletyzm całej rodziny i podrodziny Linoideae. W obrębie rodzajów tradycyjnie wyróżniane Cliococca, Hesperolinon i Sclerolinon są najwyraźniej zagnieżdżone w obrębie rodzaju Linum tworząc klad siostrzany względem rodzaju Radiola^[5].

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina siostrzana w stosunku do Ixonanthaceae. Wraz z całym rzędem malpigiowców (Malpighiales) należy do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych^[2].

←

Humiriaceae – pochodnikowate

Achariaceae

	Goupiaceae

	Violaceae – fiołkowate

Passifloraceae – męczennicowate

	Lacistemataceae

	Salicaceae – wierzbowate

Peraceae

	Rafflesiaceae – bukietnicowate

	Euphorbiaceae – wilczomleczowate

	Phyllanthaceae – liściokwiatowate

	Picrodendraceae

	Linaceae – lnowate

	Ixonanthaceae

Pozycja rodziny w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Geranianae Thorne ex Reveal, rząd lnowce (Linales Baskerville), rodzina lnowate (Linaceae DC. ex Gray)^[7].

Podział wrodziny na podrodziny i rodzaje według APWeb i GRIN^[8]

Podrodzina Linoideae

Anisadenia Wall. ex Meisn.
Cliococca Bab.
Hesperolinon (A. Gray) Small
Linum L. – len
Radiola Hill. – lenek
Reinwardtia Dumort.
Sclerolinon C. M. Rogers
Tirpitzia Hallier f.

Podrodzina Hugonioideae

Hebepetalum Benth.
Hugonia L.
Indorouchera Hallier f.
Philbornea Hallier f.
Roucheria Planch.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-11-12] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 337-338. ISBN 978-1-842466346.
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 531, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Nancy R. Morin: Linaceae de Candolle ex Perleb. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-11-15].
↑ Quanru Liu & Lihua Zhou: Linaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-11-15].
↑ Crescent Bloom: Linaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-05-22]. (ang.).
↑ Family: Linaceae. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN). [dostęp 2010-05-22]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-11-12] (ang.).

[christenhusz-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 337-338. ISBN 978-1-842466346.

[mabb-4] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 531, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[america-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Nancy R. Morin: Linaceae de Candolle ex Perleb. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-11-15].

[china-6] Quanru Liu & Lihua Zhou: Linaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-11-15].

[7] Crescent Bloom: Linaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-05-22]. (ang.).

[8] Family: Linaceae. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN). [dostęp 2010-05-22]. (ang.).

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]

[8]