Lewin Kłodzki

Lewin Kłodzki
	wieś
	; Widok na rynek
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Gmina	Lewin Kłodzki
Wysokość	440–470 m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	880
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-343
Tablice rejestracyjne	DKL
SIMC	0853352
	Położenie na mapie gminy Lewin Kłodzki Lewin Kłodzki
	Położenie na mapie Polski Lewin Kłodzki
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Lewin Kłodzki
	Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Lewin Kłodzki
	50°24′21″N 16°17′24″E/50,405833 16,290000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Lewin Kłodzki (niem. Lewin, cz. Levín) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Lewin Kłodzki.

Siedziba gminy Lewin Kłodzki. Lewin uzyskał lokację miejską przed 1345 rokiem, zdegradowany w 1945 roku^[4]. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lewin Kłodzki. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie wałbrzyskim.

Położenie

Lewin Kłodzki jest wsią o miejskim układzie urbanistycznym. Znajduje się pomiędzy Wzgórzami Lewińskimi a Górami Orlickimi, na wysokości 440–470 m n.p.m.^[5]

Demografia

Według Narodowego Spisu Powszechnego, w marcu 2011 r., liczyła 880 mieszkańców^[2]. Jest to największa miejscowość gminy Lewin Kłodzki.

Toponimia

Nazwa pochodzi od nazwy drapieżnego kota lwa^[6]. Ksiądz Konstanty Damrot wymienia wczesne nazwy zanotowane w średniowiecznych łacińskich dokumentach: 1211 Levinici, villa Lewin oraz Lewinice podając słowo źródłowe pochodzenia nazwy miejscowości – „Lew – Leo”^[6].
W 1750 roku nazwa Lewin wymieniona została w języku polskim przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska^[7]. Z powodu słowiańskiego pochodzenia historycznej nazwy niemieckiej, administracja nazistowska przemianowała Lewin w grudniu 1938 r.^[8] lub w 1939 r. na Hummelstadt^[5].

Historia

Lewin Kłodzki został założony przez Czechów jako osada handlowa. Pierwsza dobrze udokumentowana wzmianka o Lewinie pochodzi z 1213, jednakże według Josepha Köglera to Lewina Kłodzkiego dotyczy wzmianka o wsi Levinice z 1197. Według tegoż historyka, miejscowość posiadała prawa miejskie w 1345 roku, gdy czeski kronikarz Hájek opisał historię czarownicy Bródki „w mieście Lewinice”. Bezsporne jest, że Lewin Kłodzki prawa miejskie uzyskał przed 1401. Podczas wojen husyckich, w 1428 miasto zostało zniszczone, odbudowane zostało w II poł. XV wieku^[9]. Do 1595 razem z Dusznikami-Zdrojem wchodziło w skład państwa Homole. W XVIII w. Lewin był znany, podobnie jak cały region ziemi kłodzkiej, z tkactwa lnianego, na rynku miasteczka organizowano targi płóciennicze^[5], epokę tą zakończył wielki pożar w 1772^[9]. W II poł. XIX w. nastąpiło ożywienie gospodarcze. W Lewinie Kłodzkim produkowano wtedy czekoladę, pończochy i szlifowano kryształy^[5]. Na początku XX w. przez miasteczko przeprowadzono linię kolejową z Kłodzka do Kudowy-Zdroju ze stacją Lewin Kłodzki^[5].

W 1945 r. miasto zostało włączone do Polski. Jego dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec i zastąpiono polskimi osadnikami^[5]. Ze względu na niewielkie rozmiary miejscowości w 1946 r. administracja polska odebrała Lewinowi Kłodzkiemu prawa miejskie, w maju tego samego roku oficjalnie zatwierdzono nazwę Lewin^[10].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty^[11]:

ośrodek historyczny miasta
Kościół św. Michała Archanioła w Lewinie Kłodzkim, parafialny, zbudowany w stylu renesansowym z 1576 roku a przebudowany w stylu barokowym w 1679 r., w latach 1969–1970 odrestaurowany,
Kaplica św. Jana Nepomucena w Lasku Miejskim wybudowana w 1727 r., z rzeźbami Ignacego Klahra, znajduje się około 1,5 km na południe od Lewina w Lasku Miejskim,
ruiny zamku Homole z XIII w.,
willa, ul. Chopina 4, z l. 1891–1892,
plebania, ul. Kościelna 6, z 1701 r., lata 1882–1883,
barokowe kamieniczki:
- dwa domy, pl. Kościuszki 18 i 20 (dec. Rynek 27 i 29), z XVIII w.,
- dom, pl. Kościuszki 20 (dec. Rynek 29), z XVIII w.,
wiadukt kolejowy z 1905 r. mierzący 27 m wysokości i 102 m długości nad drogą krajową nr 8 / drogą międzynarodową E67 Wrocław–Praga droga krajowa nr 8^[5]
figury św. Jana Nepomucena z 1717 roku w Rynku^[5]
kolumna maryjna z 1687 roku w Rynku^[5]
Kalwaria z końca XIX w. na wzgórzu za kaplicą św. Jana Nepomucena^[5]

Sport i rekreacja

Basen miejski i pole namiotowe przy ul. Nad Potokiem^[5],
Zalew rzeki Klikawa (Bystra).

Szlaki turystyczne

Przez Lewin Kłodzki prowadzą dwa szlaki turystyczne:

Przełęcz Lewińska – Lewin Kłodzki – Witów – Przełęcz Polskie Wrota – Zielone Ludowe – Bukowy Stawek – Zamek Homole,
Ptak (Fort Karola) – Lisia Przełęcz – Kulin Kłodzki – Przełęcz pod Grodczynem – Leśna – Lewin Kłodzki – Taszów – Kocioł – Lasek Miejski – Jawornica – Zimne Wody – Kozia Hala – Sołtysia Kopa – Orlica – Zieleniec – Torfowisko pod Zieleńcem – Kamienna Góra – Przełęcz Sokołowska – Polanica-Zdrój^[5].

Ludzie związani z Lewinem Kłodzkim

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Lewinem Kłodzkim.

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Lewinie Kłodzkim.

Zobacz też

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 67940
↑ ^a ^b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 658 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 46–47.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 13: Góry Stołowe. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, s. 145–153. ISBN 83-7005-301-7.
↑ ^a ^b Konstanty Damrot: Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung: mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen: Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde. Beuthen: Verlag von Felix Kasprzyk, 1896, s. 61.
↑ „Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług którego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750”.
↑ Lewin
↑ ^a ^b Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk – przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 165-166
↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 75–76. [dostęp 2012-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-29)].

Bibliografia

Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 13: Góry Stołowe. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, ISBN 83-7005-301-7.

Linki zewnętrzne

Historia Lewina Kłodzkiego w serwisie Gminy Lewin Kłodzki. lewin-klodzki.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-29)].
Historyczne i współczesne widoki miejscowości ze strony Wratislaviae Amiki (Dolny Śląsk na fotografii)
Niemiecka mapa topograficzna z 1919 roku na stronach Archiwum Map Zachodniej Polski
Miesteczek al. Lewin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 360 .

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 67940

[GUS-2] GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.

[3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 658 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[4] Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 46–47.

[staffa-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 13: Góry Stołowe. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, s. 145–153. ISBN 83-7005-301-7.

[Damrot-6] Konstanty Damrot: Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung: mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen: Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde. Beuthen: Verlag von Felix Kasprzyk, 1896, s. 61.

[sbc.org-26222-from2-7] „Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług którego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750”.

[8] Lewin

[dolnyslask-9] Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk – przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 165-166

[Zarządzenie_Ministrów_Administracji-10] Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).

[nid-11] Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 75–76. [dostęp 2012-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-29)].

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]