Fort Karola
Fort Karola (niem. Blockhaus, Fort Carl) – pozostałości fortu na Górze Ptak (841 m n.p.m.) koło Lisiej Przełęczy. Fort wybudowano w 1790 r., z rozkazu króla Prus Fryderyka Wilhelma II jako niewielką strażnicę na granicy Prus i Austrii z kilkuosobową załogą, strzegącą drogi do Radkowa (Szosa Stu Zakrętów)[1].
Widok na dziedziniec oraz schody na platformę widokową | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Typ budynku | |
Ukończenie budowy |
1790 r. |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego | |
Położenie na mapie gminy Radków | |
50°28′05,3″N 16°20′05,2″E/50,468139 16,334778 |
Historia
edytujAby przygotować się na ewentualny atak, postanowiono zbudować szereg twierdz, wspomagających je fortów i blokhauzów[2]. Budowniczym Fortu Karola (nazwanego tak na cześć cesarza Karola VI) był major Bonawentura von Rauch[3] (któremu pomagał syn, w 1790 świeżo upieczony absolwent wojskowej Akademii Inżynieryjnej w Poczdamie, późniejszy generał i pruski minister wojny Gustav von Rauch[2]). Rauch za namową sołtysa Karłowa Franza Pabla planował zbudowanie kolejnej twierdzy na Szczelińcu. W zamyśle miał być to fragment systemu obronnego powiązanego z twierdzą w Srebrnej Górze. Przy wznoszeniu fortu wykorzystano znajdujące się na miejscu piaskowcowe skały, które włączono również w system obronny[1]. Za zasługi poniesione przy budowie fortu Bonawentura von Rauch został mianowany majorem, a sołtys Karłowa Franz Pabel pierwszym w historii mianowanym przewodnikiem górskim, z prawem pobierania opłat.
Zmiany polityczne spowodowały przerwanie prac przy budowie Fortu Karola. Udostępniono dla zwiedzających tarasy widokowe na Szczelińcu Wielkim i w Forcie Karola. W XIX wieku fort został opuszczony i zaczął popadać w ruinę.
Architektura
edytujDo chwili obecnej zachowały się jedynie fragmenty muru z resztkami bramy i oknem, schody oraz platforma widokowa[1]. Wewnątrz fortu znajduje się otoczony niegdyś murami dziedziniec o wymiarach 10x14 m, z którego prowadzą schodki na platformę (punkt widokowy) z wmurowanym postumentem z zaznaczonymi stronami świata[1].
Szlaki turystyczne
edytujObok fortu przechodzi żółty szlak z Dusznik-Zdroju do Karłowa[1].
Podobne fortyfikacje w okolicy
edytujNiedaleko, w odległości 1,7 km położona była inna placówka ostrzegawcza z tego okresu – Bateria nad Pasterką. Nie zachował się Fort na Szczytniku w Górach Stołowych, na miejscu którego w latach 1831–1837 wybudowano Zamek Leśna. Dalsze, równie słabo zachowane jak Fort Karola, pozostałości fortów na ziemi kłodzkiej znajdują się w Górach Bystrzyckich: na Kamiennej Górze koło Pokrzywna: Fort Fryderyka (niem. Fort Friedrich) nazywany wcześniej Blockhaus i koło wsi Huta: Fort Wilhelma (niem. Fort Wilhelm)[2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 13: Góry Stołowe. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „KRAJ”, 1992, s. 88,89. ISBN 83-7005-301-7.
- ↑ a b c Henryk Grzybowski. Bateria nad Pasterką – zapomniana kłodzka fortyfikacja. Geneza powstania i charakterystyka. „Ziemia Kłodzka”. 2013 (nr 226), s. 8-12, maj 2013. Wydawnictwo Ziemia Kłodzka. ISSN 1234-9208.
- ↑ Waldemar Bygier: Góry Stołowe. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, s. 38. ISBN 978-83-89188-99-1.
Bibliografia
edytuj- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 13: Góry Stołowe. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „KRAJ”, 1992, ISBN 83-7005-301-7
Linki zewnętrzne
edytuj- Fort Karola. dolnyslask.poland.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-25)].