Leopold Šrom

Leopold Šrom (ur. 8 września 1917 Chrlice, zm. 11 października 1968 Ptice) – czechosłowacki wojskowy, major, pilot, as myśliwski z okresu II wojny światowej.

Leopold Šrom

7 zwycięstw
major
Data i miejsce urodzenia	8 września 1917 Chrlice
Data i miejsce śmierci	11 października 1968 Ptice
Przebieg służby
Lata służby	1937–1949
Siły zbrojne	Československé letectvo
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się we wsi Chrlice (obecnie część miasta Brno). Po ukończeniu szkoły średniej we wrześniu 1937 roku wstąpił na ochotnika do lotnictwa. Wstępne przeszkolenie lotnicze przeszedł w 5 pułku lotniczym w Brnie, a następnie w szkole pilotów w 4 pułku lotniczym w Pradze, po ukończeniu której otrzymał stopień st. szeregowego pilota. Następnie odbył przeszkolenie szkole lotnictwa bojowego w Prostejowie i otrzymał przydział do 45 eskadry 3 pułku lotniczego jako pilot. Latał w tym czasie samolotem myśliwskim Avia B-534. Po zajęciu jednak Czechosłowacji przez Niemców w maju 1939 roku, z dniem 20 maja 1939 roku został zdemobilizowany.

W czerwcu 1939 roku nielegalnie opuścił Czechosłowację i udał się do Krakowa, gdzie grupowali się czechosłowaccy żołnierze, którzy nie pogodzili się z zajęciem Czechosłowacji przez III Rzeszę. Po krótkim pobycie w Krakowie w sierpniu 1939 roku wyjechał do Francji.

Początkowo wstąpił do Legii Cudzoziemskiej, lecz już po wybuchu II wojny światowej i przystąpieniu Francji do wojny, opuścił Legię Cudzoziemską i w listopadzie 1939 roku wraz z grupą czeskich pilotów rozpoczął szkolenie w szkole lotniczej w Chartres. Szkolenia tego nie ukończył w związku z klęską Francji, wyjechał wtedy do Wielkiej Brytanii.

W Wielkiej Brytanii rozpoczął szkolenie w czechosłowackim ośrodku lotniczym RAF Cosford, a potem w ośrodku szkolenia RAF Sutton Bridge w Sutton Bridge. Po ukończeniu w listopadzie 1940 roku szkolenia został jako sierż. pil. skierowany do 245 Dywizjonu RAF, którego zadaniem była osłona Belfastu i konwojów w rejonie tego portu. W dywizjonie tym służył do czerwca 1941 roku, skąd został przeniesiony do czechosłowackiego 310 Dywizjonu Myśliwskiego, w dywizjonie tym służył do lipca 1942 roku, w tym okresie zestrzelił samodzielnie 1 samolot wroga, 1 uszkodził oraz 1 wspólnie z drugim pilotem. W związku z odbyciem pełnej kolejki bojowej, został instruktorem w ośrodku szkolenia lotniczego nr 57. Do latania bojowego w 310 Dywizjonie powrócił w styczniu 1943 roku. W dywizjonie latał do stycznia 1944 roku.

W związku z organizowaniem lotnictwa czechosłowackiego na terenie ZSRR, w dniu 21 lutego 1944 roku w grupie 20 ochotników udał się do ZSRR, gdzie po przeszkoleniu na samolotach Ła-5, został pilotem 128 samodzielnej eskadry myśliwskiej. W czerwcu 1944 roku w związku z przekształceniem eskadry w czechosłowacki 1 samodzielny pułk myśliwski, wszedł w jego skład zostając dowódcą eskadry tego pułku, funkcję tę pełnił do zakończenia II wojny światowej. W tym czasie brał udział w lotach bojowych, w tym walkach w czasie Słowackiego Powstania Narodowego, gdy 1 pułk myśliwski w okresie wrzesień – październik 1944 roku stacjonował na terenie lotniska zajętego przez powstańców w Pieszczanach. W czasie walk zestrzelił kolejne 4 samoloty przeciwnika indywidualni i jeden w grupie. W dniu 25 października 1944 roku w związku z upadkiem powstania, pułk powrócił na lotnisko w Stryju. W trakcie ofensywy styczniowej w składzie pułku brał udział w walkach na południu Polski i na terenie Czechosłowacji, do zakończenia wojny.

W trakcie II wojny światowej latał na terenie Wielkiej Brytanii na samolotach Hawker Hurricane i Supermarine Spitfire, a na terenie ZSRR – Ła-5. Łącznie zestrzelił 7 samolotów wroga (w tym 2 zespołowo), 1 prawdopodobnie i 2 uszkodził. Zniszczył też 3 samoloty wroga na ziemi.

Po zakończeniu wojny pozostał w wojsku pracując w Wojskowym Instytucie Lotniczym w Pradze-Letňanach, gdzie zajmował się badaniami nad samolotami znajdującymi się na wyposażeniu lotnictwa czechosłowackiego. Po przejęciu władzy przez komunistów, został urlopowany, a następnie w dniu 1 września 1949 roku zwolniony z wojska, uznany go bowiem za wroga ludu.

Rozpoczął wtedy pracę jako elektromechanik w zakładach Tesla w Brnie, gdzie pracował w okresie od 1949 do 1964 roku. W 1964 roku został zrehabilitowany, otrzymał awans na stopień majora i rozpoczął pracę w Czechosłowackich Liniach Lotniczych (Československé státní aerolinie, ČSA), początkowo w inspekcji lotniczej, a po przeszkoleniu został pilotem, latając początkowo jako drugi pilot, a następnie kapitan samolotów Ił-14.

W dniu 11 października 1968 roku zginął w katastrofie lotniczej w miejscowości Ptice koło Kladna, gdy nastąpiła awaria jednego z silników samolotu Ił-14/Avia 14-32A „Svit Gottwaldov”. W wypadku zginęło cała trzyosobowa załoga oraz 8 pasażerów, a kolejnych 29 zostało rannych.

Został pochowany na cmentarzu Tuřanské w Brnie.

W dniu 17 czerwca 1991 roku został przez prezydenta V. Havla pośmiertnie awansowany do stopnia pułkownika rezerwy.

Awanse

• podporucznik (podporučík) (1.02.44)
• porucznik (poručík) (1.11.44)
• (nadporučík) (czerwiec 1945)
• kapitan (kapitan)
• major (major) (1964)
• pułkownik rezerwy (plukovník v.v. in memoriam) (17.06.1991)

Odznaczenia

• Krzyż Wojenny Czechosłowacki 1939 (czterokrotnie)
• Czechosłowacki Medal za Odwagę w Obliczu Nieprzyjaciela (trzykrotnie)
• Czechosłowacki Medal Wojskowy „Za Zasługi” I Stopnia.
• Czechosłowacki Wojskowy Medal Pamiątkowy (dwukrotnie z okuciami Wielka Brytania i ZSRR)
• Order Słowackiego Powstania Narodowego I stopnia
• War Medal 1939-1945 (Wielka Brytania)
• Defence Medal (Wielka Brytania)
• Medal za Zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945 (ZSRR)

Bibliografia

• Przemysław Skulski, Janusz Bargiel, Grzegorz Cisek: Asy frontu wschodniego. Wrocław: ACE Publication, 1994, s. 26–27. ISBN 83-86153-05-9.
• Leopold Šrom. Encyklopedii dějin města Brna. [dostęp 2015-03-16]. (cz.).