Królowa (monarchini)

Królowa (królowa panująca) (analogicznie cesarzowa, wielka księżna) – kobieta będąca samodzielną monarchinią – głową państwa i której przysługuje związana z tym władza polityczna. Identyczny tytuł, jak w powyższej sytuacji, przysługuje również małżonce panującego monarchy. W polskiej terminologii nie ma bowiem wyraźnego rozróżnienia pomiędzy tymi dwiema odmiennymi funkcjami.

Polskie wersje tytułów panujących monarchiń

cesarzowa, np. Cesarzowa Wszechrusi Katarzyna II
królowa, np. królowa Wielkiej Brytanii Elżbieta II
wielka księżna, np. wielka księżna Luksemburga Szarlotta
arcyksiężna - np. arcyksiężna Austrii Maria Teresa Habsburg
księżna - np. księżna Parmy Maria Ludwika Austriaczka

Historyczne monarchinie panujące samodzielnie

Europa

Państwa historyczne

Cesarstwo Bizantyńskie

Irena (752–803)
Zoe (1025–1050)
Teodora (1042, 1055–1056)

Cesarstwo Trapezuntu

Teodora (1284–1285)
Irena (1339–1341)
Anna Anachutlu (1341, 1341–1342)

Królestwo Epiru

Dejdamia (ok. 234–232 p.n.e.)

Królestwo Bosporańskie

Kamasare Filoteknos (koregentka ok. 180–175/60 p.n.e.)
Dynamis Filoromajos (47–14 p.n.e.)
Gepaepyris (37–39)

Królestwo Jerozolimskie

Melisanda (1131–1153)
Sybilla (1186–1190)
Izabela (1192–1205)
Maria (1205–1212)
Jolanta (1212–1228)

Księstwo Akwitanii

Eleonora (1137–1172)

Państwa współczesne

Austria – arcyksięstwo

Maria Teresa Habsburg (1740–1780)

Bośnia – królestwo

Helena Bośniacka (Jelena Gruba) (1395–1398)

Chorwacja

(Patrz niżej - Węgry)

Czechy -królestwo

Maria Teresa Habsburg (1740–1780)

Dania

Małgorzata I (1388–1412) - królowa Danii, Szwecji i Norwegii

Niderlandy - królestwo

Wilhelmina (1890–1948)
Juliana (1948–1980)
Beatrycze (1980–2013)

Gruzja -królestwo

Rusudan I (1223–1245)
Tamara I Wielka (koregentka 1179–1184; królowa 1184–1213)
Tamara II (1744; abdykowała)

Hiszpania

Nawarra - królestwo
- Joanna I (1274–1305)
- Joanna II Mała (1328–1349)
- Blanka I (1425–1441)
- Eleonora I (1479)
- Katarzyna I (1483–1518)
- Joanna III (1555–1572)
Aragonia - królestwo
- Petronela I (1137–1162)
- Joanna Szalona (1516–1555)
Kastylia - królestwo
- Urraka (1109–1126)
- Berengaria Kastylijska (1217; abdykowała)
- Izabela I Katolicka (1474–1504)
- Joanna Szalona (1504–1555)
Hiszpania - królestwo
- Izabela II (1833–1868)

Litwa - wielkie księstwo

Anna Jagiellonka (1576–1592) – wielka księżna

Luksemburg – wielkie księstwo

Maria Adelajda (1912–1919; abdykowała)
Szarlotta (1919–1964)

Monako - seniorat / księstwo

Klaudyna Grimaldi (1457–1458) – seniorka Monako
Ludwika Hipolita Grimaldi (1731) – księżna Monako

Norwegia

Małgorzata I (1388–1412) – królowa Danii, Szwecji i Norwegii

Polska - królestwo

Jadwiga Andegaweńska (1384–1399) – król Polski
Anna Jagiellonka (1576–1592) – królowa/król Polski

Portugalia - królestwo

Maria I (1777–1816)
Maria II (1826–1828) (1834–1853)

Rosja cesarstwo

Katarzyna I (1725–1727)
Anna Iwanowna Romanowa (1730–1740)
Elżbieta Romanowa (1741–1762)
Katarzyna II (1762–1796)

Szwecja -królestwo

Małgorzata I (1389–1412) - królowa Danii, Szwecji i Norwegii
Krystyna Waza (1632–1654)
Ulryka Eleonora Wittelsbach (1718–1720)

Węgry (i Chorwacja) – królestwo

Maria I Andegaweńska (1382–1385)
Maria II Teresa Habsburg (1740–1780)

Włochy

księstwo Parmy i Piacenzy
- Maria Teresa Habsburg (1740–1748)
- Maria Ludwika Austriaczka (1814–1847)
księstwo Lukki
- Eliza Bonaparte (1805–1814) (także księżna Piombino)
- Maria Ludwika (1817–1824)
Sycylia - królestwo
- Konstancja (1194–1198)
- Maria I (1377–1401) (także księżna Aten)
- Joanna Szalona (1516–1555)
Neapol - królestwo
- Joanna I (1343–1381)
- Joanna II (1414–1435)
- Joanna III Szalona (1516–1555)

Wyspy brytyjskie

Mercja - królestwo
- Ethelfleda (911–918) – Pani Mercji
- Aelfwynn (918) – Pani Mercji
Wessex – królestwo
- Seaxburh (672–674)
Anglia - królestwo
- Matylda (Pani Anglii) (1141)
- Jane Grey (1553)
- Maria I Tudor (1553–1558)
- Elżbieta I Tudor (1558–1603)
- Maria II Stuart (1689–1694)
- Anna (1702–1707), patrz niżej jako królowa Wielkiej Brytanii
Szkocja - królestwo
- Małgorzata Kenneth (1286–1290)
- Maria I Stuart (1542–1567)
- Maria II Stuart (1689–1694)
- Anna (1702–1707), patrz niżej jako królowa Wielkiej Brytanii
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii – królestwo
- Anna (1707–1714)
- Wiktoria (1876–1901)
- Elżbieta II (1952–2022)

Afryka

Egipt starożytny

Nitokris (2218 – 2216 p.n.e.)
Neferusobek (1798–1794 p.n.e.)
Hatszepsut 1479–1458 p.n.e.)
Neferneferuaton-Nefertiti lub Neferneferuaton-Taszerit (Jedna z nich została wyniesiona na tron jako współregent i przybrała imię Neferneferuaton) (ok. 1334–1332 p.n.e.)
Tauseret (1192–1186 p.n.e.)
Arsinoe II (277–270 p.n.e.)
Berenika II (246–222 p.n.e.)
Kleopatra I (194–180–176 p.n.e.)
Kleopatra II (173 / 131–127 p.n.e.)
Kleopatra III (142–101 p.n.e.)
Berenika III (101–88, 88–80 p.n.e.)
Kleopatra V (58–57 p.n.e.)
Kleopatra VI Tryfajna III (57–56 p.n.e.)
Berenika IV (56–55 p.n.e.)
Kleopatra VII Wielka (51–31 p.n.e.)
Arsinoe IV (48–47 p.n.e.)

Etiopia - cesarstwo

Zauditu (1916–1930)

Madagaskar – królestwo

Ranavalona I Okrutna (1828–1861)
Rasoherina (1863–1868)
Ranavalona II (1868–1883)
Ranavalona III (1883–1896)

Azja

Armenia Mała (Cylicja) – królestwo

Izabela I (1219–1252)

Armenia - królestwo

Erato Artaksyda (6–12)

Chiny – cesarstwo

Wu Zetian (690–705)

Cypr – królestwo

Charlotta (1458–1464)
Katarzyna Cornaro (1474–1489)

Japonia - cesarstwo

Suiko (592–629)
Kōgyoku (642–645, 654–661)
Jitō (686–697)
Gemmei (707–715)
Genshō (715–724)
Shōtoku (749–758, 764–770)
Meishō (1629–1643)
Go-Sakuramachi (1762–1771)

Izrael

Judea – królestwo
- Aleksandra Salome (76–67 p.n.e.)

Państwo Seleucydów

Kleopatra Thea (126–121 p.n.e.)

Wyspy Pacyfiku

Hawaje – królestwo

Lydia Liliʻuokalani (1891–1893)

Tonga

Salote Tupou III (1918–1965)

Zobacz też

Linki zewnętrzne

http://www.smolec.pl/kobiety/kobiety_u_wladzy.html

Bibliografia

Dynastie Europy, wyd. Ossolineum, Wrocław Warszawa Kraków 2003.
Morby John, Dynastie świata. Przewodnik chronologiczny i genealogiczny, Kraków 1995.