Kossakówka
Dworek Kossakówka – neogotycki dworek znajdujący się w Krakowie w dzielnicy I, przy placu Juliusza Kossaka 4, na Nowym Świecie.
 nr rej. A-951 z 25 maja 1960[1]
| |
 Dworek podczas remontu (X 2023) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
pl. Juliusza Kossaka 4 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
1851 |
| Ważniejsze przebudowy |
1884, 1910 – Tadeusz Stryjeński |
Położenie na mapie Krakowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
 50°03′24,0″N 19°55′38,6″E/50,056667 19,927389
| |
Willa została zbudowana dla W. Kołodziejskiego w 1851 roku, według projektu Jana Bogumiła Trennera.
W 1871 dom ten zakupił Juliusz Kossak i zamieszkał tam wraz z żoną i pięciorgiem dzieci. Początkowo willę przy placu Latarnia (nazwę placu zmieniono po śmierci malarza w 1899 roku) nazywano „Wygodą”. Zamieszkała w niej najpierw żona Juliusza z dziećmi, bo sam artysta przebywał w Monachium, gdzie studiował malarstwo. Dom składał się z dwóch części: jedna z nich przeznaczona była dla kobiet (później, gdy mieszkała w nim sama pani Juliuszowa, nazywano tę część „Domem babci”, w końcu „Jerzówką”). Całość otoczona była ogrodem, a położenie na obrzeżach miasta i sąsiedztwo pobliskiego parku, czyniło z niej prawdziwie sielską przystań dla artysty Kossaka. Tu stworzył pracownię, tu malował swoje obrazy.
Kossakówka zawsze tętniła życiem. Aż do II wojny światowej była domem otwartym dla inteligencji i sfer artystycznych Krakowa. Można tam było spotkać: Adama Asnyka, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Witkiewicza, Józefa Chełmońskiego, Juliana Fałata, Juliana Tuwima, Boya, Józefa Conrada, Ignacego Paderewskiego i wielu innych, znanych artystów malarzy, muzyków, pisarzy i aktorów.
W roku 1884 willę przejął od ojca syn Wojciech. Od tej pory w Kossakówce były już dwie pracownie dwóch wybitnych polskich malarzy. Troskę o gniazdo rodzinne przejęła po babci Juliuszowej nowa pani Kossakowa – Maria Wojciechowa. Tym samym Kossakówka stała się domem rodzinnym dla następnego pokolenia tej artystycznej rodziny, dzieci Wojciecha: Jerzego Kossaka, Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Magdaleny Samozwaniec.
W roku 1942 po śmierci Wojciecha dom przejął jego syn Jerzy. Po wyjeździe sióstr mieszkał tam razem z Marią, swoją córką z pierwszego małżeństwa, z drugą żoną Elżbietą Dzięciołowską-Śmiałowską i córkami z drugiego małżeństwa – Glorią i Simoną.
Po wojnie groziło Kossakówce wyburzenie, ale uchroniła ją postawa Elżbiety[a], żony Jerzego, która wywalczyła u Włodzimierza Sokorskiego (ówczesnego ministra kultury) uznanie Kossakówki za pamiątkę narodową. W 1960 roku dworek został wpisany do rejestru zabytków, został wyremontowany, jednak na tym zakończył się protektorat państwa. W latach 80. XX wieku zaczął podupadać.
Zrujnowaną willę odkupiło od właścicieli miasto Kraków i ma w tym miejscu powstać Muzeum Historii Sztuki z osobną ekspozycją prezentującą historię rodziny Kossaków[3][4].
„Kossakówka” w innych miastach
edytuj„Kossakówką” nazywany jest również dworek Zofii Kossak-Szczuckiej w Górkach Wielkich, gdzie w otwartym w 2010 Centrum Kultury i Sztuki w Górkach Wielkich[5] fundacja im. Zofii Kossak stworzyła muzeum, w którym zgromadzono rodowe pamiątki Kossaków, obrazy, fotografie, listy, rękopisy[6].
Trzecią „Kossakówką” jest letni domek z pracownią Wojciecha Kossaka w Juracie, w którym jest sezonowa kawiarenka i galeria obrazów, m.in. kopii Wojciecha i Jerzego[7][8].
Czwarta „Kossakówka” znajduje się w Zakopanem przy ulicy Kościuszki w pobliżu dworców.
-
Kossakówka (2007) -
Kossakówka (2008) -
Kossakówka (2012) -
Kossakówka (IV 2022)
Źródła
edytuj- Praca zbiorowa Encyklopedia Krakowa, wydawca Biblioteka Kraków i Muzeum Krakowa, Kraków 2023, ISBN 978-83-66253-46-9, t.I, s.714-715
Uwagi
edytuj- ↑ Bogusław Darowski twierdzi, że to jego ciotka Magdalena Samozwaniec przyczyniła się do uratowania Kossakówki, przez wpisanie jej na listę zabytków[2].
Przypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2022-05-04].
- ↑ Rafał Podraza, Magdalena córka Kossaka. Wspomnienia o Magdalenie Samozwaniec, PIW, ISBN 978-83-06-03080-8.
- ↑ Małgorzata Skowrońska, Jakiej Kossakówki potrzebuje Kraków? Spór o nowe muzeum. Ma być skansen czy miejsce żywe i inspirujące? [online], Wyborcza.pl. Kraków, 9 maja 2021 [dostęp 2021-05-12].
- ↑ Malgorzata Kowalska, Kossak, czyli dzieje Kossakówki [online], kawapopularna.pl, 5 czerwca 2020 [dostęp 2021-05-12].
- ↑ Kossakówka znów tętni życiem dzięki RPO WSL. slaskie.pl, 25 października 2010. [dostęp 2015-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- ↑ Miniona chwała Kossakówki. [dostęp 2012-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-30)].
- ↑ Kossakówka w Juracie
- ↑ Wikimapia: „Kossakówka”