Kompania graniczna KOP „Mielnica”
Kompania graniczna KOP „Mielnica” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej i granicy polsko-rumuńskiej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Geneza
edytujDo czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych[1]. W połowie stycznia 1921 zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe[2]. Latem 1921 ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym[3]. W Zaleszczykach rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 22 batalionu celnego, a jego 3 kompania stacjonowała w Mielnicy. W drugiej połowie 1922 przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej[4]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej[5]. W rejonie odpowiedzialności przyszłej kompanii granicznej KOP „Druskienniki” służbę graniczną pełniły pododdziały 41 batalionu Straży Granicznej. Już w następnym zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej[6]. W sierpniu 1924 podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej w etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[7].
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujW wyniku realizacji drugiej fazy reorganizacji KOP, w czerwcu 1937 w batalionie KOP „Borszczów” została zlikwidowana 1 kompania graniczna „Boryszkowca” i 4 kompania graniczna „Korolówka”, a utworzona 1 kompania graniczna „Mielnica”[8]. Kompania Mielnica przejęła odcinek dotychczasowej 1 kompanii „Boryszkowice” i resztę odcinka zlikwidowanej kompanii „Korolówka”[9]. Dla 1 kompanii „Mielnica” wynajęto pomieszczenia koszarowe[10]. W jej skład weszły strażnice: „Ujscie Biskupie”, „Mielnica”, „Wojkowce”, „Bielowce”, „Okopy Św Trójcy” i „Boryszkowce”. Kompania objęła odcinek począwszy od punktu styku z odcinkiem SG - słup graniczny 57/3[11].
W 1939 1 kompania graniczna KOP podlegała nadal dowódcy batalionu KOP „Borszczów”[12]. Do 17 września 1939 pełniąca służbę graniczną czterema strażnicami nad granicą rumuńską oraz dwiema nad granicą radziecką kompania wycofała się bez strat i przekroczyła granicę z Rumunią[13].
Służba graniczna
edytuj- Sąsiednie kompanie
Działania kompanii we wrześniu 1939
edytuj17 września 1939 na batalion KOP „Borszczów” kpt. Krakowskiego, strzegący granicy polsko-radzieckiej i polsko-rumuńskiej uderzyły główne siły 5 Korpusu Kawalerii komdiwa Ganina, 13 Korpusu Strzeleckiego komdiwa Nikołaja Kiriłłowa, część sił 25 Korpusu Pancernego komdiwa Riepina i 23 Oddziału Wojsk Pogranicznych NKWD[13].
1 kompania graniczna „Mielnica” pełniąca służbę graniczną czterema strażnicami nad granicą rumuńską oraz dwiema nad granicą radziecką wycofała się bez strat i przekroczyła granicę z Rumunią[13].
Struktura organizacyjna
edytujStrażnice kompanii w 1938[14]
- strażnica KOP „Boryszkowce”[a]
- strażnica KOP „Okopy św. Trójcy”[b]
- strażnica KOP „Bielowce”[c]
- strażnica KOP „Wołkowce”[d]
- strażnica KOP „Mielnica”[e]
- strażnica KOP „Uście Biskupie”[f]
Organizacja kompanii w 1939[15]:
- dowództwo kompanii
- pluton odwodowy
- 1 strażnica KOP „Boryszkowice”
- 2 strażnica KOP „Okopy św. Trójcy”
- 3 strażnica KOP „Bielowce”
- 4 strażnica KOP „Wołkowce”
- 5 strażnica KOP „Mielnica”
- 6 strażnica KOP „Ujście Biskupie”
Dowódcy kompanii
edytuj- mjr Kazimierz Bielawski[g] (– 1939)
- por. Leon Winogradow (1939)
Uwagi
edytuj- ↑ wieś Boryszkowce, gmina Okopy Św. Trójcy, powiat borszczowski, województwo tarnopolskie → Baza miejscowości kresowych
- ↑ wieś Okopy Św. Trójcy, gmina Okopy Św. Trójcy, powiat borszczowski, województwo tarnopolskie → Baza miejscowości kresowych
- ↑ wieś Bielowce, gmina Okopy Św. Trójcy, powiat borszczowski, województwo tarnopolskie → Baza miejscowości kresowych
- ↑ wieś Wołkowce, gmina Dźwiniaczka, powiat borszczowski, województwo tarnopolskie → Baza miejscowości kresowych
- ↑ miasteczko Mielnica, gmina Mielnica, powiat borszczowski, województwo tarnopolskie → Baza miejscowości kresowych
- ↑ miasteczko Uście Biskupie, gmina Uście Biskupie, powiat borszczowski, województwo tarnopolskie → Baza miejscowości kresowych
- ↑ Bielawski Kazimierz Ferdynand (1905-1944), mjr piech., w KOP od 1935. Do mobilizacji dowódca 1 kompanii granicznej „Mielnica”. We wrześniu 1939 dowódca III batalionu piechoty 163 pułku piechoty. W czasie okupacji w Armii Krajowej. Poległ w Powstaniu Warszawskim[16].
Przypisy
edytuj- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 56-58.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 59-63.
- ↑ Polak 1999 ↓, s. 6.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 76.
- ↑ Prochwicz i Kępa 2003 ↓, s. 20.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 94-101.
- ↑ Grochowski (red.) 1994 ↓, s. 7.
- ↑ Zarządzenie nr L.3300/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 2/1.
- ↑ Zarządzenie nr L.2210/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 1/zał..
- ↑ Zarządzenie nr L.2210/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 1.
- ↑ Zarządzenie nr L.2335/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 2.
- ↑ Szubański 2000 ↓, s. 90.
- ↑ a b c Prochwicz 2003 ↓, s. 216.
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 90/1938.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 315.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 711.
Bibliografia
edytuj- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Lech Grochowski (red.): Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa–Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
- Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
- Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Ketrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/143 do 177/149.)
- Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza sprawie reorganizacji pododdziałów w batalionach i CSP(„R.3” II Faza) nr L.3300/Tjn.Og.Org/37 z 17 lipca 1937. (sygn.177/132.)
- Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza sprawie reorganizacji batalionu KOP „Borszczów” nr L.2210/Tjn.Og.Org/37 z 16 kwietnia 1937.
- Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza sprawie reorganizacji batalionu KOP „Borszczów” - zarządzenia organizacyjne nr L.2335/Tjn.Og.Org/37 z 1 maja 1937.