22 Batalion Celny
22 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1921 |
| Rozformowanie |
1922 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
III/II i VII/II batalion etapowy |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
kpt. Eustachy Konowaluk |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
Borszczów[1] |
| Formacja | |
| Podległość | |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujNa podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.7300/Mob. z dnia 9 czerwca 1921 w miejsce batalionów etapowych utworzone zostały bataliony celne. 22 batalion celny powstał w granicach DOG Lwów, a zorganizowano go na bazie III/II i VII/II batalionu etapowego. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych[2]. Podlegał Ministerstwu Spraw Wewnętrznych[3].
Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej[4]. 29 października 1921 wojewoda tarnopolski wydał zarządzenie w którym granicę państwową na terenie województwa tarnopolskiego podzielił na cztery odcinki[5]:
- I odcinek – powiat zaleszczycki i borszczowski do mostu w miejscu, gdzie Zbrucz wpada do Dniestru. Obsadzić go miał 22 batalion celny z miejscem postoju Kołodróbka.
W listopadzie 1921 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło powołać brygady celne[6]. 22 batalion celny znalazł się w strukturze 5 Brygady Celnej[7].
W październiku 1922 22 batalion celny przekazał ochronę granicy jednostkom granicznym Inspektoratu SC „Zaleszczyki”[8] w przeszedł do odwodu GK SG[9].
Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”[3]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną[10]. 22 batalion celny przemianowany został na 22 batalion Straży Granicznej.
Służba celna
edytujOdcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień[11]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście[12].
W kwietniu 1922 bataliony celne będące na terenie DOG Lwów otrzymały zadanie chronić w rejonie swojej odpowiedzialności wiadukty, mosty kolejowe i dworce. Zadanie taki otrzymał także 22 batalion celny w Zaleszczykach[13].
Przejęcie ochrony granicy od Batalionów Celnych na terenie Inspektoratu SC „Zaleszczyki” nastąpiło 14 października 1922 o 12:00[8].
- Sąsiednie bataliony
- 11 batalion celny ⇔ 23 batalion celny – IX 1921
- 11 batalion celny ⇔ 39 batalion celny – XII 1921[14]
Kadra batalionu
edytuj- Dowódcy batalionu
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
|---|---|---|---|
| kpt. | Eustachy Konowaluk[1] | IX 1921 – III 1922[15] | |
| mjr | Antoni Ferdynand Chitry[1] | IV 1922 – 16 X 1922[15] |
Struktura organizacyjna
edytuj
| OdeB 22 batalionu celnego w Borszczowie na dzień 1 września 1921[15] | ||||
|---|---|---|---|---|
| kompanie | 1. Zaleszczyki | 2. Kudryńce | 3. Skała | 4. Kociubińczyki |
| dowódcy | kpt. Tomasz Perlak | por. Ludwik Drozdowski | por. Józef Kędzia | por. Władysław Szilimirski |
| placówki | Bielowce | Okopy św. Trójcy | Bereżanka | Bednarówka |
| Workowce | Boryszkowce | Trójca | Szydłowce | |
| Olchowiec | Zawale | Puklaki | Zielona | |
| Hudykowce | Zielona | Podfilipie | Siekierzyńce | |
| Uście Biskupie | Nowosiółka | Wierzbówka | Zbrzyż | |
| Kołodróbka | Zalesie | Załucze | Krągła | |
| Sinków | Niwra | |||
| Zazulińce | ||||
| Kościelniki | ||||
| Gródek | ||||
| Dobrowlany | ||||
| Pieczarna | ||||
| OdeB 22 batalionu celnego w Zaleszczykach na dzień 30 września 1922[15] | ||||
| kompanie | 1. Sinków | 2. Zaleszczyki | 3. Mielnica | 4. Wołkowce |
| dowódcy | kpt. Tomasz Perlak | kpt. Antoni Palkilon | por. Filibert Kozłowski | por. Ferdynand Erbes |
| placówki | Dereniówka | Żeżawa | Wygnanka | Wołkowce |
| Gródek | Pieczarna | Kaczorówka | Dźwinogród | |
| Kościelniki | Zaleszczyki | Uście Biskupie | Trubczyn | |
| Zazilińce | Dobrowlany | Horoszowa | Bielowce | |
| Sinków | Dereniówka | Chudykowce | Okopy Św. Trójcy | |
| Kołodróbka | Olchowiec | |||
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 13.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 24.
- ↑ a b Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 75.
- ↑ Materiały dyslokacyjne 39 bc ↓, s. 1,2.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 26.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 74.
- ↑ a b Materiały dyslokacyjne SG ↓, s. 95.
- ↑ Materiały dyslokacyjne SG ↓, s. 99.
- ↑ Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 5.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 72.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 73.
- ↑ Ochrona granicy 10 bc ↓, s. 7.
- ↑ WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000
- ↑ a b c d OdeB batalionów celnych ↓, s. 22bc.
Bibliografia
edytuj- Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Teresa Prengel-Boczkowska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
- Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.110/350 i 110/351)
- Materiały dotyczące ochrony granicy na odcinku 10 batalionu celnego → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Materiały dotyczące dyslokacji, wykazy placówek, rozkład pododdziałów, korespondencja 39 batalionu celnego, 1921 – 1922 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Materiały dotyczące spraw dyslokacyjnych:przeniesienia siedzib komend, baonów, obszary odcinków granicznych, 1922–1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.