Wikipedia

Komenda Rejonu Uzupełnień Sanok

Komenda Rejonu Uzupełnień Sanok (KRU Sanok) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[2].

Komenda Rejonu Uzupełnień Sanok
Powiatowa Komenda Uzupełnień
Sanok
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1919

Rozformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

PKU 2 psp
PKU Jasło w Sanoku
PKU Sanok[1]

Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

Sanok

Podległość

OKU Kraków
DOGen. „Kraków”
DOK X

Skład

PKU typ I

Komendy rejonów uzupełnień OK X
Budynek przy ul. Jana III Sobieskiego 9 – na drugim planie po prawej stronie (widok sprzed 1944)
Budynek przy ul. Jana III Sobieskiego 9 (stan w 2012)

Historia komendy

edytuj

24 maja 1919 roku, w związku z rozkazem ministra spraw wojskowych o terytorialnym kompletowaniu pułków piechoty w Galicji, została ustanowiona Powiatowa Komenda Uzupełnień w Sanoku dla 2 Pułku Strzelców Podhalańskich. Komenda obejmowała swoją właściwością powiaty: sanocki, krośnieński i liski. Została podporządkowana Okręgowej Komendzie Uzupełnień w Krakowie. Organizacja komendy miała być przeprowadzona do 10 czerwca 1919 roku. Jednocześnie minister nakazał czasowo „zwinąć działalność” Powiatowej Komendy Uzupełnień w Cieszynie[3]. 12 czerwca 1919 roku minister spraw wojskowych ustanowił dotychczasową obsadę PKU Cieszyn jako obsadę PKU Sanok[4].

W czerwcu 1921 roku PKU 2 psp była podporządkowana Dowództwu Okręgu Generalnego „Kraków” i obejmowała swoją właściwością powiaty: krośnieński, liski i sanocki[5].

Z dniem 1 czerwca 1922 roku została zlikwidowana gospoda inwalidzka przy PKU Sanok[6].

Oficer instrukcyjny przy PKU kpt. Stefan Tadeusz Halski pełnił równocześnie obowiązki komendanta Oddziału Związku Strzeleckiego w Sanoku, który latem 1922 roku liczył 30 czynnych członków i zakończył szkolenie rekruckie, a ochotnicy po ukończeniu szkolenia podstawowego mieli prawo zgłoszenia na kurs podoficerski[7].

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[8], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[9]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[10][11]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[12].

Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[10]. W skład PKU Jasło w Sanoku wchodziły trzy referaty: I) referat administracji rezerw, II) referat poborowy i referat inwalidzki[10]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[13][14][15].

12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty[16].

Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Jasło w Sanoku normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[17]

1 października 1927 roku minister spraw wojskowych zmienił dotychczasową nazwę „PKU Jasło w Sanoku” na „PKU Sanok” oraz zmienił skład jej okręgu poborowego. Powiat strzyżowski został włączony do PKU Rzeszów, a powiat jasielski do nowo powstałej PKU Jasło, natomiast powiat liski został wyłączony z PKU Sambor i włączony do PKU Sanok[18].

W marcu 1930 roku PKU Sanok podlegała Dowództwu Okręgu Korpusu Nr X i administrowała powiatami: sanockim, krośnieńskim i liskim[19]. W grudniu tego roku komenda posiadała skład osobowy typ I[17]. W następnym roku nazwa powiatu liskiego została zmieniona na leski.

31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian[20].

W marcu 1933 roku pracownicy PKU Sanok (oficerowie, podoficerowie zawodowi i urzędnicy cywilni) złożyli kwotę 25 zł na Polskie Towarzystwo Opieki nad Sierotami po Poległych Wojskowych, zamiast wieńca na trumnę śp. gen. bryg. Stanisława Zosik-Tessaro[21].

Z dniem 1 grudnia 1934 roku minister spraw wojskowych wyłączył powiat brzozowski z PKU Przemyśl i przyłączył do PKU Sanok[22].

1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Sanok została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Sanok przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[23], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[24]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Sanok normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[25].

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr X, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień[2].

Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiaty: sanocki, krośnieński, leski i brzozowski[2].

Do 1939 Komenda Rejonu Uzupełnień Sanok mieściła się pod adresem ulicy Jana III Sobieskiego 9[26].

Obsada personalna

edytuj

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU Jasło w Sanoku oraz PKU i KRU Sanok, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.

Komendanci
Stopień, imię i nazwisko Okres pełnienia funkcji kolejne stanowisko (dalsze losy)
ppłk Wiktor Henzell 12 VI – 15 VII 1919 komendant PKU Suwałki[27]
płk Emil Schwanda od 15 VII 1919[27]
mjr / ppłk piech. Aleksander Fuglewicz 1922[28][29][30] – II 1927[31] stan spoczynku z dniem 30 IV 1927
mjr piech. Zygmunt Kazimierz Bałka[a] III 1927[34] – III 1929[35] dyspozycja dowódcy OK X
ppłk piech. Czesław Szpakowski III 1929[36] – 1 VI 1931 stan spoczynku z dniem 31 lipca 1931
mjr piech. Stanisław Brych 1 VI 1931 – †7 VI 1933
ppłk piech. Józef Zych VI 1933 – 31 VIII 1935 stan spoczynku
mjr piech. Marian Franciszek Kowalski VIII 1935 – ? komendant KRU Radom
mjr piech. Kazimierz Maria Podoski był w III 1939[37] † 1940 ULK


Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w czerwcu 1919 roku[4]
zastępca komendanta mjr Konstanty Marian Laskowski[b] w 1923 był już w stanie spoczynku
naczelnik kancelarii kpt. Zygmunt Dobrowolski
oficer gospodarczy urzędnik wojsk. Stanisław Kwiatkowski
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU Jasło w Sanoku w latach 1921–1925[39][30]
I referent kpt. piech. Zygmunt Kazimierz Bałka do II 1926 kierownik I referatu
II referent kpt. piech. Edward Zegarski do II 1926 kierownik II referatu
oficer instrukcyjny kpt. piech. Stefan Tadeusz Halski do 10 XI 1923 2 psp[40]
kpt. piech. Marian Warmuzek od 10 XI 1923[40]
oficer ewidencyjny na powiat jasielski urzędnik wojsk. XI rangi Jan Jursa od 1 XII 1922[41]
urzędnik wojsk. XI rangi Ferdynand Trapp do IX 1923 OE Drohobycz PKU Stryj[42]
urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Adolf Bernatowicz IX 1923[42] – V 1925[43] OE Nisko PKU Nisko
por. Michał Kłak od V 1925
oficer ewidencyjny na powiat krośnieński wakat
oficer ewidencyjny na powiat sanocki urzędnik wojsk. XI rangi / por. Michał Kłak 1923 – V 1925[43] OE Jasło
por. kanc. Bogumił Sikuła V 1925[43] – II 1926 referent
oficer ewidencyjny na powiat strzyżowski urzędnik wojsk. XI rangi Ignacy Palichowski[44]
por. kanc. Wilhelm Handl do II 1925[45] OE Mielec PKU Rzeszów
por. kanc. Marek Kleinfeld IV[46] – V 1925[47] OE Mościska PKU Gródek Jagielloński
por. kanc. Piotr Nowosielski od V 1925[43]
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[48][49][50][51][52]
kierownik I referatu administracji rezerw

i zastępca komendanta

kpt. piech. Zygmunt Kazimierz Bałka II 1926 – II 1927 komendant PKU
kpt. piech. Edward Zegarski X 1927[53] – IV 1928[54] dyspozycja dowódcy OK X
kpt. gosp. Stanisław II Roszkowski[c] IV 1928[56] – IV 1929[57] dyspozycja dowódcy OK X
kpt. piech. Edward Lewiński był w 1932, do VI 1938 kierownik I referatu KRU
kierownik II referatu poborowego kpt. piech. Edward Zegarski II 1926 – X 1927 kierownik I referatu
kpt. gosp. Stanisław II Roszkowski X 1927[58] – IV 1928 kierownik I referatu
kpt. gosp. Michał Pękala od IV 1928[59]
por. piech. Karol Żarnowski był w 1932 i VI 1935
referent inwalidzki por. kanc. Ignacy Reszczyński do VII 1927[60][61]
referent por. kanc. Bogumił Sikuła od II 1926
kpt. gosp. Stanisław II Roszkowski III[60] – X 1927 kierownik II referatu
por. piech. Józef Sitarz od X 1927[62]
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939[37][d]
kierownik I referatu ewidencji kpt. adm. (piech.) Edward Lewiński był w III 1939
kierownik II referatu uzupełnień por. adm. (piech.) Ignacy Górski był w III 1939


Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Zygmunt Kazimierz Bałka (ur. 15 kwietnia 1885) został przyjęty do Wojska Polskiego z c. k. Obrony Krajowej. Przed i w czasie I wojny światowej jego oddziałem macierzystym był 18 Pułk Piechoty Obrony Krajowej. W 1914 był oficerem Komendy Okręgu Uzupełnień Obrony Krajowej Sanok. W 1921 pełnił służbę w PKU Wadowice, a jego oddziałem macierzystym był 12 pp. W 1934 roku pozostawał w ewidencji PKU Sambor. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr X. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[32]. W lutym 1921 w ewidencji Wojska Polskiego figurował jako kpt. Zygmunt Bałka (ur. 19 kwietnia 1883), przynależny do m. Wygoda ad Strzelce Wielkie, pow. brzeski[33]. Miejsce urodzenia wskazuje na to, że mógł być spokrewniony z kpt. Stanisławem Bałka, urodzonym 10 października 1894 w rodzinie Franciszka i Marii z Boguszewskich, żołnierzem Legionów Polskich, oficerem KOP i 75 pp.
  2. ↑ Ppłk Konstanty Marian Laskowski ur. 20 czerwca 1872 roku. Na emeryturze mieszkał w m. Zagożdów[38].
  3. ↑ Stanisław II Roszkowski ur. 13 czerwca 1885 roku. Został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów administracji, dział gospodarczy[55].
  4. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[63].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 39.
  2. ↑ a b c Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
  3. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, nr 61 z 1919 roku, poz. 1958.
  4. ↑ a b Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, nr 68 z 1919 roku, poz. 2191.
  5. ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 69 z 23 czerwca 1921 roku, zał. nr 2 do pkt 11.
  6. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 6 czerwca 1922 roku, poz. 346.
  7. ↑ Z organizacji i życia Związku Strzeleckiego w Sanoku. „Polska Zbrojna”. 204, s. 4, 1922-07-30. Warszawa. 
  8. ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
  9. ↑ Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
  10. ↑ a b c Jarno 2001 ↓, s. 169.
  11. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
  12. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
  13. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
  14. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
  15. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
  16. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
  17. ↑ a b Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
  18. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, nr 28 z 1927 roku, poz. 350.
  19. ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
  20. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 31 lipca 1931 roku, poz. 290.
  21. ↑ Ofiary. „Polska Zbrojna”. 74, s. 6, 1933-03-15. Warszawa. 
  22. ↑ Dz. Rozk. MS Wojsk. Nr 13 z 22 grudnia 1933 roku, poz. 219.
  23. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 173.
  24. ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
  25. ↑ Historia WKU Suwałki ↓.
  26. ↑ Książka telefoniczna. 1939. s. 707. [dostęp 2018-12-08].
  27. ↑ a b Dz. Rozk. Wojsk. Nr 81 z 31 lipca 1919 roku, poz. 2846.
  28. ↑ Prezydent ministrów Ponikowski w Sanoku. „Polska Zbrojna”. 182, s. 3, 1922-07-08. Warszawa. 
  29. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1465.
  30. ↑ a b Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1333.
  31. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927 roku, s. 38, 44.
  32. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 327, 1042.
  33. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1921 roku, s. 253.
  34. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 lutego 1927 roku, s. 66.
  35. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 86.
  36. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 90.
  37. ↑ a b Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 857.
  38. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1583.
  39. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1465, 1553, 1560, 1564.
  40. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 74 z 26 listopada 1923 roku, s. 688.
  41. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 53 z 8 grudnia 1922 roku, s. 898.
  42. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 58 z 6 września 1923 roku, s. 549.
  43. ↑ a b c d Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 54 z 17 maja 1925 roku, s. 262.
  44. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 62 z 25 września 1923 roku, s. 579.
  45. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 6 lutego 1925 roku, s. 59.
  46. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 45 z 23 kwietnia 1925 roku, s. 218.
  47. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 54 z 17 maja 1925 roku, s. 261.
  48. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 19.
  49. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 124, 144, 154, 155, 833.
  50. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 523.
  51. ↑ Lista starszeństwa 1933 ↓, s. 23, 49, 88.
  52. ↑ Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 9, 47, 88.
  53. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 299.
  54. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 128.
  55. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 154, 791.
  56. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 175.
  57. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 116.
  58. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 327.
  59. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 164.
  60. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 17 marca 1927 roku, s. 80.
  61. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927 roku, s. 224.
  62. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 301.
  63. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Komenda_Rejonu_Uzupełnień_Sanok&oldid=74799739”