Kościół św. Andrzeja Boboli w Bydgoszczy
Kościół św. Andrzeja Boboli – kościół położony w Bydgoszczy, którego patronem jest św. Andrzej Bobola.
A/514/1 z dnia 15.12.1998[1] | |||||||||||||
kościół parafialny, jezuitów | |||||||||||||
Widok z Placu Kościeleckich | |||||||||||||
Państwo | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||
Miejscowość | |||||||||||||
Wyznanie | |||||||||||||
Kościół | |||||||||||||
Parafia | |||||||||||||
Wezwanie | |||||||||||||
Wspomnienie liturgiczne |
16 maja | ||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Bydgoszczy | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego | |||||||||||||
53°07′15″N 18°00′16″E/53,120833 18,004444 | |||||||||||||
Strona internetowa |
Położenie
edytujKościół znajduje się przy Placu Kościeleckich, w obrębie Starego Miasta w Bydgoszczy. Ze Starego Rynku do świątyni prowadzi ulica Teofila Magdzińskiego.
Historia
edytujKościół zbudowano w latach 1901-1903 r. dla gminy ewangelicko-unijnej jako farę ewangelicką pw. Świętego Krzyża. Był on następcą poprzedniej świątyni zbudowanej w Bydgoszczy w 1787 r.
Świątynia powstała na obszarze zniwelowanej dawnej wyspy zamkowej, gdzie do 1656 r. znajdował się zamek starościński (w latach 1656-1895 w ruinie), zbudowany z polecenia Kazimierza Wielkiego.
Autorem projektu (1899-1901 r.) był berliński architekt Heinrich Seeling, znany z kilku reprezentacyjnych realizacji w Bydgoszczy (Teatr Miejski, kościół im. Chrystusa Zbawiciela, kamienice przy ul. Jagiellońskiej i Gdańskiej). Rysunki i obliczenia konstrukcyjne wykonał w 1901 r. na zlecenie Seelinga O. Leitholf z Berlina. Odbiór budynku w stanie surowym nastąpił 22 października 1903 r.[2]
Do 1945 r. kościół służył parafii ewangelicko-unijnej. W 1945 roku kościół został zajęty przez władze komunistyczne, a następnie przekazany katolikom. W okresie 1945–1946 był kościołem szkolnym szkół rzemieślniczych uzyskując wezwanie św. Józefa Rzemieślnika. Jesienią 1946 r. przejęli kościół jezuici, którzy powrócili do miasta po 166 latach i których dawna świątynia została zniszczona w czasie II wojny światowej.
Przeprowadzono wówczas remont zdewastowanego kościoła i nadano mu patrona św. Andrzeja Bobolę. Pierwsi powojenni jezuici w Bydgoszczy – związani z Wilnem O. Władysław Wantuchowski i O. Jan Kurdziel – umieścili w ołtarzu głównym kopię obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej.
W 1967 r. przy kościele erygowano parafię św. Andrzeja Boboli.
W latach 60. XX w. kościół był żywym centrum działalności charytatywno – misyjnej. Potem stał się centrum Klubu Inteligencji Katolickiej, najstarszym w mieście centrum ruchu oazowego (od 1977 r.) i Odnowy w Duchu Świętym, a w latach 80. znanym miejscem modlitw za ojczyznę, zwłaszcza 13. dnia każdego miesiąca; a także centrum życia opozycji solidarnościowej i miejscem kontaktów środowisk opozycyjnych[3]. W 1989 roku NSZZ “Solidarność” uznała go za kościół patronalny Regionu Bydgoskiego.
W 1978 roku wieżę kościoła pokryto miedzianą blachą (w miejsce dachówki ceramicznej), a w 1996 roku decyzją władz miejskich otrzymał zewnętrzną iluminację świetlną.
Wznoszący się na wysokość 76,9 m (69,1 m bez krzyża) szczyt wieży kościoła stawia go na pierwszym miejscu wśród najwyższych budynków w Bydgoszczy (krzyż na kopule bazyliki św. Wincentego à Paulo znajduje się na wysokości 65 m, a trzynastopiętrowy wieżowiec przy ul. Konarskiego ma wysokość 52 m). Znajdujący się na wieży mechanizm zegarowy w lipcu 2014 został uszkodzony w wyniku uderzenia pioruna[4].
Architektura
edytujKościół zbudowany został w stylu neogotyku charakterystycznym dla niemieckich zborów ewangelickich przełomu wieków XIX i XX. Świątynię wyróżniają charakterystyczne empory, kryształowe sklepienia oraz masywna wysoka wieża. Dzięki swej okazałości i monumentalności świątynia stanowi dominantę wschodniej części Starego Miasta w Bydgoszczy.
Jest to kościół orientowany, jednonawowy z węższym od nawy prezbiterium zamkniętym prostą ścianą. Do boków prezbiterium przylegają symetrycznie rozmieszczone aneksy. W północno-wschodni narożnik kościoła wkomponowano kaplicę pw. Najświętszej Marii Panny. Od zachodu dominantę stanowi wysoka wieża zwieńczona iglicą, ujęta szczycikami i wieżyczkami. Elewacje obiega ceglany fryz kordonowy. Wnętrze nakryte jest sklepieniami kryształowymi z gurtami. W fasadzie znajduje się bogato profilowany portal, zamknięty trójkątnym szczytem z wimpergą. Elewacje urozmaicone są ostrołukowo zamkniętymi blendami i oknami o różnorodnych wykrojach, szczytami zdobionymi sterczynami. Pierwotnie główne wejście do świątyni flankowała para kamiennych rzeźb przedstawiających klęczące anioły.
Wyposażenie
edytujOłtarz
edytujW prezbiterium znajduje się duży obraz św. Andrzeja Boboli, będący kopią obrazu z poznańskiego kościoła Ojców Jezuitów.
Organy
edytujNajwiększym zabytkiem kościoła są 42-głosowe (początkowo 48-głosowe, jedne z największych na Kujawach i Pomorzu a zarazem największe w Bydgoszczy) zabytkowe organy skonstruowane w 1903 roku przez znaną firmę Wilhelma Sauera, remontowane i przebudowane przez Josefa Goebla z Gdańska w roku 1940. Remont instrumentu przeprowadzono w 1947 r. przez bydgoską firmę P. Sobiechowskiego oraz w latach 1998-1999 r. przez organmistrza Stanisława Broszko.
Imprezy
edytujOd 2001 r. w kościele odbywają się Bydgoskie Wieczory Organowe, które na trwałe wpisały się już w życie muzyczne Bydgoszczy. Sprzyja temu dobra akustyka wnętrza świątyni[6]. Koncerty są nawiązaniem do przedwojennej tradycji organizowania w świątyni koncertów symfonicznych i recitali słynnych organistów.
30 czerwca 2012 r. w świątyni odbyła się premiera pierwszego polskiego opartego na zasadach Teatru Tworzenia, awangardowego oratorium "Terrarium"[7], którego autorami byli: Jarosław Pijarowski i Józef Skrzek[8]. Wybrane fragmenty z tego widowiska ukazały się w limitowanej edycji na płycie Terrarium – Live in Bydgoszcz wydanej przez niemiecką wytwórnię Legacy Records w 2013 roku.
Galeria
edytuj-
Ołtarz główny
-
Widok od ul. Magdzińskiego
-
Od Brdy
-
Portal
-
Wieża
-
O zmierzchu
-
W świetle księżyca
-
Nocą
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2010-10-12] .
- ↑ Bręczewska-Kulesza Daria: Bydgoskie realizacje Heinricha Seelinga. Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu: zeszyt 4. Bydgoszcz 1999
- ↑ Bydgoskie miejsca "Solidarności"
- ↑ Zegar na wieży bije, ale nie pokazuje, która jest godzina
- ↑ Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008
- ↑ Kuberska Inga: Architektura sakralna Bydgoszczy w okresie historyzmu. Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 3. Bydgoszcz 1998
- ↑ https://web.archive.org/web/20170911234711/http://terrarium.art.pl/ oficjalna strona wydarzenia
- ↑ http://bydgoszcz.lento.pl/terrarium-premiera-w-kosciele-ojcow,445259.html dostęp 9-07-2012
Bibliografia
edytuj- Bręczewska-Kulesza Daria: Bydgoskie realizacje Heinricha Seelinga. Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu: zeszyt 4. Bydgoszcz 1999
- Derenda Jerzy. Piękna stara Bydgoszcz – tom I z serii Bydgoszcz miasto na Kujawach. Praca zbiorowa. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2006
- Kuberska Inga: Architektura sakralna Bydgoszczy w okresie historyzmu. In. Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 3. Bydgoszcz 1998
- Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008.
- Rogalski Bogumił. Architektura sakralna Bydgoszczy dawniej i dziś. In. Kronika Bydgoska XII (1990). Bydgoszcz 1991