Karścino
Karścino (niem. Kerstin) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie białogardzkim, w gminie Karlino.
| wieś | |
 Pałac w Karścinie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
37 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2007) |
372 |
| Strefa numeracyjna |
94 |
| Kod pocztowy |
78-230[2] |
| Tablice rejestracyjne |
ZBI |
| SIMC |
0307141 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu białogardzkiego  | |
Położenie na mapie gminy Karlino  | |
 54°03′16″N 15°47′31″E/54,054444 15,791944[1]
| |
W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Karścino, po jej zniesieniu w gromadzie Karlino. W latach 1975–1998 wieś należała do województwa koszalińskiego. W roku 2007 wieś liczyła 163 mieszkańców.
W skład sołectwa wchodzi osada Chotyń.
Geografia
edytujWieś leży ok. 7 km na północny zachód od Karlina, przy trasie byłej linii wąskotorowej Gościno - Karlino, obecnie przebudowanej na szlak rowerowy, który łączy owe miasta.
Toponimika nazwy
edytujW dokumentach z 1227 r. występuje nazwa Karstino, Carstino; z lat 1779, 1780, 1804 – Kerstin. Nazwa pochodzi od nazwy osobowej Karsta.
Historia
edytujStara wieś słowiańska, wspomniana już w 1276 r. Przez wiele lat była własnością Kapituły Kołobrzeskiej. Na unowocześnienie majątku Karścino, Krukowo, i założenie folwarku Wietrzno, król Fryderyk II przyznał w latach 1773 – 1774 kwotę 4200 talarów rocznie (w zamian za to majątki obciążono daniną 84 talarów rocznie). Po śmierci landrata Ch. A. von Manteuffel dobra: Karścino, Skronie, Krukowo, Kędrzyno przypadły jedynemu synowi – ministrowi Ernstowi von Manteuffel (od 1719 r. wyniesiony do rangi hrabiego Rzeszy), a 14 września 1731 r. dobra zostały alodyfikowane (wolne od daniny). Jego następca odstąpił majątek swojemu zięciowi, podpułkownikowi Friedrichowi von der Goltz i jego żonie, hrabinie Henrietcie von Manteuffel. W 1764 r. majątek został sprzedany żonie rotmistrza Johanna von Gaudeckera, Sophii baronecie von Hertefeld. W 1804 r. właścicielem majątku był porucznik Otto von Gaudecker, w 1827 r. majątek Krukowo odziedziczył jego syn Karol von Gaudecker, a Karścino i Skronie w 1830 r. Jego rezydencja cały czas mieściła się w Karścinie. W 1939 r. ostatnim właścicielem Karścina był Herman von Gaudecker.
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[3]:
- kościół filialny pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej z połowy XVI wieku, przebudowany w 1830 i 1866 roku, nr rej. 371 z dnia 25 września 2008 r. Kościół filialny, rzymskokatolicki należący do parafii pw. św. Piotra i Pawła w Robuniu, dekanatu Gościno, diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, metropolii szczecińsko-kamieńskiej. Już w XIII wieku wybudowano we wsi kościół. Z protokołu wizytacyjnego superintendenta G. Keipera z dnia 11 sierpnia 1809 roku wiemy, że kościół był w bardzo złym stanie technicznym, dlatego władze rejencji pomorskiej ze Stargardu nakazały kościół i plebanię naprawić. Dokonano niewielkich, koniecznych napraw, po kilku latach stan kościoła był tak zły, że nie opłacało się go odbudować. W 1830 r. kościół, oprócz starej, drewnianej wieży całkowicie przebudowano, zachowując jego formę. Nowy obiekt zbudowano w stylu zbliżonym do neoromantycznego (z elementami eklektycznymi), jednonawowy, z kamieni polnych. Ponad 30 lat później, w 1866 r. starą wieżę rozebrano i zastąpiono ją nową, masywną, murowaną z cegły palonej. Według stanu z 1982 r. kościół jest orientowany z prezbiterium nie wyodrębnionym, zakończonym prosto. Od strony zachodniej znajduje się trzykondygnacyjna wieża zakończona wielobocznym ostrosłupem, pokryta łupkiem. Portal ostrosłupowy, profilowany. Okna zakończone łukiem półokrągłym. Strop płaski, drewniany z podbitką ornamentową. Chór muzyczny prosty, wsparty na 4 słupach, na nim nieczynne organy. Dach dwuspadowy, kryty dachówką. Kościół zbudowano przy drodze wewnętrznej, dochodzącej do zabudowań dworskich. Za nim usytuowano duży, owalny staw. Budowlę obsadzono kasztanowcami i lipami. Na obrzeżach parceli współcześnie nasadzono drzewa. Przy głównym wejściu jest drewniany krzyż misyjny oraz pomnik z murowanym cokołem, na którym stoi figura Matki Bożej. Za nią znajduje się nieczynny cmentarz. Do pojedynczych ruchomych dzieł sztuki należą: barokowy ołtarz główny z końca XVII wieku, barokowa, (neobarokowa) ambona z przełomu XVII/XVIII wieku, chrzcielnica z XVI wieku[4], osiem drewnianych, niezidentyfikowanych rzeźb postaci świętych, które znaleziono na strychu, epitafium pamięci Zofii Charlotty von Manteuffel, trzy pokrycia na ołtarz oraz ambona i chrzcielnica, ufundowane w 1886 r. przez żonę patrona von Gaudecker.
- park pałacowy z XVIII wieku, o pow. ok. 5 ha (w tym 0,4 ha wód) został założony w drugiej połowie XVIII wieku, następnie przekształcony w XIX wieku na styl krajobrazowy z elementami romantycznymi. W kierunku kościoła wiedzie aleja kasztanowców. Za dworem w ozdobnych kwaterach posadzono świerki, buki czerwonolistne, zwisające jesiony, wzbogacono drzewostan o gatunki egzotyczne. Dużą część parku zajmowały trawniki, na których jako solitery posadzono malownicze drzewa lub niewielkie grupy jednogatunkowe np. graby. Duży staw przy wjeździe ogrodzono ozdobnym parkanem z bramkami. Przed pałacem utworzono gazony i ogrody ozdobne. Po II wojnie światowej układ parku i jego granice nie uległy zmianom. Wycięto żywotniki, dęby stożkowe, wejmutki, jedlice, lipy. Na skutek obniżenia poziomu wód gruntowych w parku wyschły stawy i starodrzewia
- inne zabytki
- Pałac w Karścinie klasycystyczny, murowany - główny budynek w parku pochodzi z początku XIX wieku. W centralnej części elewacji w tympanonie znajduje się kartusz herbowy. Budynek usytuowany osiowo w stosunku do parku, prowadzi do niego podjazd długości około 200 m od szosy. Przed pałacem znajduje się duży staw, resztki gazonów. Po II wojnie światowej budynek pełnił funkcję biura PGR i mieszkania. Budynki gospodarcze znajdują się we wschodniej części parku.
Przyroda
edytujPrzy bramie kościoła rośnie grab pospolity, który jest pomnikiem przyrody.
Gospodarka
edytujW Karścinie znajduje się jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, spółdzielnia mieszkaniowa, hydrofornia.
W roku 2007 i 2008 między Karścinem a miejscowością Mołtowo zbudowano elektrownię wiatrową.
Kultura i sport
edytujWe wsi znajduje się Szkoła Podstawowa im. Leona Kruczkowskiego, w której działa Klub Europejski.
Klub sportowy we wsi to "Derby" Karścino. Jest tutaj boisko sportowe i świetlica wiejska.
Komunikacja
edytujW miejscowości jest przystanek komunikacji autobusowej[5].
Legendy
edytujW Karścinie żył kiedyś chłop, który wiódł hulaszcze życie. Gdy przepił już cały majątek przyszedł do niego diabeł i powiedział, że może dać mu pieniądze. Po roku zjawił się znowu. Chłop miał mu postawić zadanie. Jeśli je spełni, chłop należał będzie do niego ciałem i duszą. Jeśli zaś diabeł zadania nie wykona, chłop będzie wolny i przez całe jego długie życie mógł będzie żądać od diabła tyle pieniędzy ile zechce. Gdy minął umówiony termin, przybył diabeł i wezwał chłopa, by zlecił mu jakieś zadanie. Ten przyniósł diabłu zniszczony podczas orki lemiesz i kazał go naprawić. Diabeł nie sprostał zadaniu, wziął umowę, podarł ją w strzępy, rzucił chłopu pod nogi i uciekł pozostawiając po sobie straszny smród.
Jak chłop chciał oszukać diabła
Pewien chłop z Karścina miał zubożałą gospodarkę i z biedy zawarł pakt z diabłem. Przez cały rok zły miał mu rzetelnie pomagać, za co miał dostać duszę chłopa. Diabeł przystał na taki układ i dotrzymał słowa. Gdy minął rok i zły chciał zabrać duszę człowieka do piekła, ten przyniósł mu wiązkę powróseł ze słomy, które pozostały po cięciu sieczki i powiedział, że on zrozumiał "sieczka", a nie "dusza". Diabeł bardzo rozzłościł się z tego powodu, ostatecznie dał się przekonać i sporządził nowy pakt z chłopem na podobnych warunkach. Gdy jednak po roku chłop przybył z podobnym wykrętem, zły odpowiedział: "Tym razem nie przyjmuję żadnych wyjaśnień" i odleciał z duszą chłopa[6].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 51075
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 431 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ NID: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A). nid.pl, 2022-12-21. [dostęp 2023-05-05]. (pol.).
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 201, ISBN 978-83-7495-133-3.
- ↑ „Starostwo Powiatowe”. Białogard.
- ↑ Historia. „UMiG”. Karlino.
Bibliografia
edytuj- Strategia rozwoju miasta i gminy do 2015 r., Karlino, UMiG