Wikipedia

Gościno

miasto w województwie zachodniopomorskim

Gościno (niem. Groß Jestin) – miasto w północno-zachodniej Polsce, położone w województwie zachodniopomorskim, w powiecie kołobrzeskim, siedziba gminy Gościno. Leży na Równinie Gryfickiej, nad strugą Gościnką.

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Gościno – jezioro.
Gościno
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Widok miasteczka ze wzgórza kościelnego
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 zachodniopomorskie

Powiat

kołobrzeski

Gmina

Gościno

Prawa miejskie

1 stycznia 2011[1]

Burmistrz

Marcin Pawlak

Powierzchnia

5,7 km²

Populacja (2016-06-30)
• liczba ludności
• gęstość


2410[2]
422,8 os./km²

Strefa numeracyjna

94

Kod pocztowy

78-120

Tablice rejestracyjne

ZKL

Położenie na mapie gminy Gościno
Mapa konturowa gminy Gościno, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Gościno”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Gościno”
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Gościno”
Położenie na mapie powiatu kołobrzeskiego
Mapa konturowa powiatu kołobrzeskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Gościno”
Ziemia54°03′03″N 15°39′09″E/54,050833 15,652500
TERC (TERYT)

3208034

SIMC

0306236

Urząd miejski
ul. IV Dywizji Wojska Polskiego 58
78-120 Gościno
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Według danych z 30 czerwca 2014 Gościno miało 2448 mieszkańców[3].

Położenie

edytuj

Miasto leży na Równinie Gryfickiej ok. 20 km na południe od Kołobrzegu przy drodze wojewódzkiej nr 162. Przy wschodniej części miejscowości płynie struga Gościnka, która uchodzi 2,5 km na północ do rzeki Parsęty. Ok. 0,8 km na północny zachód od miasta znajduje się jezioro o takiej samej nazwie Gościno.

Powierzchnia nowego miasta wynosi 569,86 ha[1].

Ok. 0,5 km na południowy zachód od zabudowy Gościna leży osada Gościno-Żalno, natomiast 0,8 km na południowy wschód wieś Gościno-Dwór. Kolejną pobliską miejscowością są Lubkowice ok. 0,5 km na północny wschód.

Historia

edytuj

Średniowieczna wieś Gościno była własnością rady miejskiej Kołobrzegu i nadana została miastu przez biskupa Johanna, a jeszcze wcześniej należała do Nicolausa z Jestina. Gościno posiadało kilka folwarków, jednym z nich był folwark Gościno-Dwór (Gross Jestin Gut), przy drodze do Myślina[4].

Podczas II wojny światowej w lutym 1945 r. przez Gościno przeszedł marsz śmierci jeńców alianckich z niemieckiego obozu jenieckiego Stalag XX B[5].

Po wojnie w województwie szczecińskim, w latach 1950–1975 w tzw. dużym województwie koszalińskim, a w latach 1975-1998 w tzw. małym województwie koszalińskim.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Gościno.

W roku 1986 uruchomiono tu wzorcową wiejską centralę telefoniczną, pierwsze tego typu rozwiązanie w PRL, opracowane przez krajowych specjalistów[6].

1 stycznia 2011 r. Gościno otrzymało status miasta[1].

Toponimia

edytuj

Pierwsza wzmiankę nazwy wsi odnotowano w 1238 r. jako Gostino[7], 1281 – Jezstyn .. maiorem[8], 1296 – Yestin, duabus villis ... antiquo et magno[9], 1329 – utraque villam nostram Iestin[10], 1334 – Gross Jestin[11], 1553 – Gestin[12], 1618, 1789 – Gr. Gestin[13][14], 1836 – Gr. Jestin[15]. Nazwę Gościno wprowadzono urzędowo rozporządzeniem w 1946 roku, zastępując poprzednią niemiecką nazwę Groß Jestin[16]. Wcześniej przez pierwsze powojenne miesiące przejściowo używano nazw Gostyń oraz Gostrzyń Pomorski[17].

Nazwa wsi została zapisana w 1238 r. jako Gostino od imienia Gość, będącego skrótem od imienia Gościmir[18]. Nazwa Gościno pochodzi od nazwy osobowej *Gost, z sufiksem -in(o). W późniejszych zapisach głoskę G- oddane przez niemieckie J-, także o przechodziło w e, co było typowe dla gwar dolnoniemieckich. Nazwa złożona miała także człon odróżniający od niem. groß tj. polskie 'wielki', co jest tłumaczeniem członu łacińskiego używanego we wcześniejszych zapisach[19].

Architektura

edytuj
 
Kościół pw. Andrzeja Boboli z XIX wieku
 
Ul. Karlińska, Dom Opieki Społecznej

W mieście zachowało się wiele przedwojennych domów, w tym okazały budynek w północnej części mieszczący tuż po wojnie szpital polowy, następnie przez długie lata Państwowy Dom Małego Dziecka, a obecnie m.in. Dom Opieki Społecznej i jedną z praktyk lekarskich. Zachodnią część miejscowości zajmuje osiedle dwupiętrowych bloków Spółdzielni Mieszkaniowej Zatorze. Przy drodze w kierunku Karlina rozdzielnia energetyczna i oczyszczalnia ścieków. Na skwerze u zbiegu ulic Kościelnej i IV Dywizji Wojska Polskiego znajduje się głaz narzutowy poświęcony Pamięci mieszkańcom którzy tworzyli polskość ziemi gościńskiej. Przy kościele ustawiono mniejszy głaz Ku pamięci dawniejszym niemieckim mieszkańcom.

Zabytki

edytuj
 
Chrzcielnica z przełomu XII/XIII wieku w kościele

W zabytkowym neogotyckim rzymskokatolickim kościele parafialnym pw. Andrzeja Boboli[20] z 1869[21] znajduje się wykuta z pojedynczego kamienia (wapień gotlandzki) chrzcielnica z przełomu XII i XIII wieku w kształcie kielicha. Ponadto w rejestrze zabytków znajduje się przykościelny cmentarz[22].

Infrastruktura

edytuj

W mieście znajdują się: poczta, posterunek Policji, remiza Ochotniczej Straży Pożarnej, sklepy (spożywcze, apteki, metalowe, chemia gospodarcza, hurtownie materiałów budowlanych, części samochodowe, ogrodnicze i inne), bank z bankomatem, gastronomia, gospodarstwa agroturystyczne, praktyki lekarzy rodzinnych, cmentarz komunalny, boisko sportowe z zapleczem, kręgielnia. Przemysł spożywczy – 2 piekarnie, duży zakład przetwórstwa mleka firmy Polmlek; drzewny (tartaki). Siedziba wielu firm usługowych (m.in. transportowych, mechaniki samochodowej; 3 zakłady fryzjerskie). Siedziba Nadleśnictwa Gościno.

Demografia

edytuj
  • Piramida wieku mieszkańców Gościna w 2014 roku[2].


 

Transport

edytuj

Połączenia autobusowe z Kołobrzegiem, zapewniane przez kilku przewoźników. Przez Gościno przebiegają również linie autobusowe do Białogardu, Świdwina, Połczyna-Zdroju i Wałcza. Do lat 90. XX w. w zachodniej części miejscowości funkcjonowała duża węzłowa, a następnie końcowa stacja wąskotorowej Kołobrzeskiej Kolei Dojazdowej. Tory w Gościnie całkowicie zdemontowano na przełomie lat 2006 i 2007. Śladem dawnego torowiska poprowadzono obwodnicę drogową miasta[23][24].

Osobny artykuł: Gościno (stacja kolejowa).

Oświata

edytuj
 
Dawne gimnazjum, ob. szkoła podstawowa

Placówki edukacyjne:

  • Zespół Szkół w Gościnie – Przedszkole z Oddziałami Integracyjnymi
  • Zespół Szkół w Gościnie – Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi im. majora Henryka Sucharskiego
  • Zespół Szkół im. Macieja Rataja

Kultura i sport

edytuj
 
Urząd Miejski i Biblioteka w Gościnie

Gościno posiada boisko sportowe wraz z kortem tenisowym i zapleczem socjalnym. W mieście działa Klub Sportowy Olimp Gościno, którego zespół piłki nożnej gra w IV lidze. Zespół ma barwy klubowe miedziano-granatowe[25].

Co roku przez Gościno przejeżdża wyścig kolarski o Puchar Bałtyku[26][27].

W Gościnie znajduje się Biblioteka Publiczna Gminy Gościno im. Tomasza Nocznickiego. Od 2009 roku działa dom kultury.

Od lutego 2002 r. urząd gminy wydaje co miesiąc bezpłatny biuletyn Głos Gościna[28].

Corocznie w sierpniu obchodzone są Dni Gościna, w czasie których odbywają się różne festyny, wystawy i inne uroczystości związane z miastem i gminą.

 
Głaz narzutowy poświęcony „Pamięci mieszkańcom którzy tworzyli polskość ziemi gościńskiej”

Samorząd

edytuj

Do Sołectwa Gościno należy 5 miejscowości: Gościno, Gościno-Dwór, Jarogniew, Jeziorki, Lubkowice. Rada sołecka, która wspomaga sołtysa może się składać od 3 do 6 członków, a ich liczbę ustala zebranie wiejskie[29].

Mieszkańcy sołectwa wybierają w dwóch okręgach wyborczych 8 z 15 radnych do Rady Gminy w Gościnie[30].

Wspólnoty wyznaniowe

edytuj

Ludzie związani z Gościnem‎ ‎

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: ‎‎Ludzie związani z Gościnem‎.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lipca 2010 r. (Dz.U. z 2010 r. nr 138, poz. 929)
  2. ↑ a b Gościno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. ↑ Liczba stałych mieszkańców Gminy Gościnoi. Urząd Gminy Gościno, 2014-06-12. [dostęp 2015-12-13].
  4. ↑ Andrzej Świrko: Pałace, dwory i zamki w dorzeczu Parsęty. POT, 2005. ISBN 83-7263-900-0.
  5. ↑ Sylwia Kaszuba: Marsz 1945. W: Beata Grudziecka: Stalag XX B: historia nieopowiedziana. Malbork: Muzeum Miasta Malborka, 2017, s. 102, 109. ISBN 978-83-950992-2-9.
  6. ↑ Dzień dobry, chcę zamówić rozmowę! Koszmar połączeń i ręczna centrala telefoniczna. interia.pl, 2022-08-29. [dostęp 2022-08-29]. (pol.).
  7. ↑ 352. (Cod. No. 261.). W: Robert Klempin: Pommersches Urkundenbuch. T. 1. Abt. 1, 786-1253. Stettin: 1868, s. 263.
  8. ↑ 1546. W: Rodgero Prümers: Pommersches Urkundenbuch. T. 3. Abt. 1, 1287-1295. Stettin: 1888, s. 106.
  9. ↑ 1785. W: Rodgero Prümers: Pommersches Urkundenbuch. T. 3. Abt. 2, 1296-1300. Stettin: 1888, s. 293.
  10. ↑ Pommersches Urkundenbuch. T. 7. s. 314.
  11. ↑ Pommersches Urkundenbuch. T. 8. s. 319.
  12. ↑ PomKirch II s. 367
  13. ↑ Eilhardus Lubinus: Wielka Mapa Księstwa Pomorskiego. 1618
  14. ↑ David Gilly: Karte des Königlichen Preussen Herzogthums Vor- und Hinter- Pommern. Berlin: 1789.
  15. ↑ MpUMbl s. 604
  16. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262, s. 3)
  17. ↑ Słownik współczesnych nazw geograficznych Pomorza Zachodniego z nazwami przejściowymi z lat 1945-1948. Tadeusz Białecki (red.). Szczecin: Książnica Pomorska w Szczecinie, 2002, s. 73. ISBN 83-87879-34-7.
  18. ↑ Nazwy wsi i miast wschodniej części Pomorza Zachodniego. W: Edward Breza: Zeszyty Kulickie. 1999, s. 96, seria: Materiały z konferencji w Kulicach 6-8 listopada 1998. ISSN 1508-9207.
  19. ↑ Kazimierz Rymut (red.): Nazwy miejscowe Polski. T. 3 E-I. Kraków: IJP PAN, 1999, s. 279. ISBN 83-87795-45-3. (całość ISBN 83-85579-29-X) Za: RzDuma I s. 118
  20. ↑ NID: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A). nid.pl, 2022-12-21. [dostęp 2023-05-05]. (pol.).
  21. ↑ Czesław Piskorski, Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, Warszawa, 1980, s. 142, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482.
  22. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
  23. ↑ Otwarcie obwodnicy odbyło się 13 października 2014 r., z ponad rocznym opóźnieniem w stosunku do planów
  24. ↑ Iwona Marciniak: Obwodnica Gościna. Otwarcie w „przedwyborczym stylu”. 2014-10-13. [dostęp 2014-10-14].
  25. ↑ Klub Sportowy Olimp Gościno. ligowiec team. [dostęp 2010-07-21].
  26. ↑ Wyścig o Puchar Bałtyku 2011. [dostęp 2012-10-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-31)].
  27. ↑ Puchar Bałtyku. Kołobrzeskie Towarzystwo Cyklistów. [dostęp 2015-12-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-31)].
  28. ↑ Głos Gościna. Urząd Gminy w Gościnie. [dostęp 2015-12-12].
  29. ↑ Uchwała Nr IX/80/03 Rady Gminy Gościno z dnia 18 września 2003 r. ws. nadania statutów sołectwom w gminie Gościno (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2003 r. Nr 96, poz. 1660)
  30. ↑ Uchwała Nr XLVIII/303/10 Rady Gminy w Gościnie z dnia 29 kwietnia 2010 r. ws. podziału Gminy Gościno na okręgi wyborcze (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2010 r. Nr 41, poz. 845)
  31. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-08].

Bibliografia

edytuj
  • Mieczysław Bernaś: Z dziejów Gościna i okolicy : od czasów słowiańskich do współczesności. Gościno: Urząd Gminy Gościno, Koszalin, Skan s. c., 1998. ISBN 83-909600-5-2.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Gościno&oldid=74987100”