Wikipedia

Kalendarium historii Rumunii

Kalendarium historii Rumunii – uporządkowany chronologicznie, począwszy od czasów najdawniejszych aż do współczesności, wykaz dat i wydarzeń z historii Rumunii oraz jej krain historycznych: Wołoszczyzny, Mołdawii, Dobrudży i Siedmiogrodu.

Czasy najdawniejsze

edytuj
  • 106 – Rzymianie podbili Dację[1].
  • V w. – pierwsi Słowianie pojawili się na terytorium dzisiejszej Rumunii[1].

Średniowiecze

edytuj

Nowożytność

edytuj

1877–1989

edytuj
  • sierpień 1877 – Rumunia wzięła udział w wojnie rosyjsko-tureckiej, popierając w niej Rosję[1].
  • marzec 1878 – traktat w San Stefano, Rumunia uzyskała dostęp do morza[3].
  • lipiec 1878 – kongres berliński uznał niepodległość Rumunii[1].
  • 1881 – Rumunia stała się monarchią[1].
  • 1913 – Rumunia wzięła udział w II wojnie bałkańskiej, w wyniku której zajęła bułgarską Dobrudżę[1].
  • 1916 – Rumunia przystąpiła do I wojny światowej po stronie Ententy[1].
  • 5 marca 1918 – Rumunia podpisała zawieszenie broni[4].
  • 7 maja 1918 – Rumunia podpisała pokój, kończąc tym samym udział w I wojnie światowej[4].
  • 1 grudnia 1918 – Rumunia odzyskała Siedmiogród[5].
  • 1919–1920 – traktaty w Saint-Germain-en-Laye, Trianon i Neuilly-sur-Seine uregulowały rumuńskie granice[1].
  • 3 marca 1921 – Rumunia podpisała sojusz z Polską[6].
  • 9 lutego 1934 – powstała Ententa Bałkańska, w której znalazła się Rumunia[7].
  • 10 lutego 1938 – Karol II objął władzę dyktatorską[5].
  • czerwiec 1940 – Rumunia odstąpiła od Besarabii i Bukowiny na rzecz ZSRR[1].
  • sierpień 1940 – Rumunia odstąpiła Węgrom północny Siedmiogród[1].
  • wrzesień 1940 – Rumunia oddała Bułgarii Dobrudżę[1].
  • wrzesień 1940 – Karol II abdykował na rzecz syna Michała; Michał I wraz z generałem Ionem Antonescu włączył Rumunię do grupy państw Osi[1].
  • styczeń 1941 – III Rzesza zajęła Rumunię[8].
  • 23 sierpnia 1944 – wybuchło powstanie w Bukareszcie, w wyniku którego obalono Antonescu[1].
  • 25 sierpnia 1944 – przejście Rumunii na stronę aliantów[1].
  • 1944 – powstał Blok Narodowo-Demokratyczny (w którego w skład wchodzili: komuniści, socjaldemokraci, liberałowie i caraniści); w październiku komuniści odeszli z Bloku, tworząc tym samym Front Narodowo-Demokratyczny[1].
  • 1944–1965 – rządy Gheorghe’a Gheorghiu-Deja[1].
  • luty 1945 – powołano komunistyczny rząd Petru Grozy[1].
  • 1946 – w wyniku sfałszowania wyników wyborów komuniści zdobyli większość mandatów do zgromadzenia narodowego[1].
  • luty 1947 – Rumunia podpisała układ pokojowy w Paryżu, w wyniku którego Rumunia odzyskała Siedmiogród[1].
  • 30 grudnia 1947 – komuniści zmusili Michała I do abdykacji[1].
  • 30 grudnia 1947 – proklamowano Rumuńską Republikę Ludową[1].
  • 1948 – Wielkie Zgromadzenie Narodowe uchwaliło konstytucję i ustawy nacjonalizujące przemysł, komunikację i banki[1].
  • 1949 – Rumunia została członkiem RWPG[1].
  • 1949–1962 – przeprowadzono kolektywizację rolnictwa[1].
  • 1955 – Rumunia wstąpiła do Układu Warszawskiego i ONZ[1].
  • 1965 – uchwalono nową konstytucję[1].
  • 1967–1989 – rządy Nicolae Ceaușescu[1].
  • 21 sierpnia 1968 – przed budynkiem Komitetu Centralnego Rumuńskiej Partii Komunistycznej zwołano gigantyczny wiec, podczas którego Ceaușescu wygłosił częściowo improwizowane przemówienie, w którym wezwał Rumunów do obrony przed radziecką inwazją[9].
  • lata 80. XX w. – kryzys gospodarczy[1].
  • 14 grudnia 1989 – w Jassach doszło do nieudanej próby zorganizowania manifestacji przeciwko dyktaturze[9].
  • 15 grudnia 1989 – wybuchły protesty polityczne w Timișoarze[9].
  • 17 grudnia 1989 – w Timișoarze służby bezpieczeństwa dowodzone przez generała Victora Stănculescu użyły broni w celu stłumienia protestów – zginęło ponad 60 osób[10].
  • 18 grudnia 1989 – w Timișoarze ponownie wybuchły walki[9].
  • 19 grudnia 1989 – rozpoczął się strajk miejscowych fabryk[9].
  • 20 grudnia 1989 – w Timișoarze powstał Rumuński Front Demokratyczny; tego samego dnia dowódcy wojskowi odmówili dalszego mordowania Rumunów[9].
  • 21 grudnia 1989 – przed budynkiem KC RPK Nicolae Ceaușescu wygłosił przemówienie, podczas którego demonstranci krzyczeli „Precz z Ceaușescu”; tego samego dnia wybuchły walki w Bukareszcie[9].
  • 22 grudnia 1989 – w Bukareszcie wybuchły protesty, w których wzięły udział dziesiątki tysięcy ludzi; nowo mianowany głównodowodzący armii wydał rozkaz powrotu wojskowych do koszar; Nicolae Ceaușescu uciekł helikopterem z oblężonego przez demonstrantów gmachu Komitetu Centralnego; aresztowano go kilka godzin po ucieczce. Władzę w kraju przejął Front Ocalenia Narodowego, a tymczasowym prezydentem został Ion Iliescu[9].
  • 25 grudnia 1989 – Nicolae Ceaușescu wraz z żoną Eleną zostali rozstrzelani[9].
  • grudzień 1989 – przywrócono system wielopartyjny[1].

Czasy najnowsze

edytuj
  • 28 stycznia 1990 – podczas pierwszej mineriady górnicy rozpędzili uczestników protestów antykomunistycznych[11].
  • luty 1990 – odbyła się druga mineriada, podczas których górnicy rozpędzili uczestników antyrządowych manifestacji[11].
  • 20 maja 1990 – odbyły się wybory parlamentarne i prezydenckie. Zgodnie z oficjalnymi wynikami Front Ocalenia Narodowego zdobył 67%, a jego kandydat na prezydenta – Ion Iliescu – 85%[11].
  • 13–17 czerwca 1990 – podczas trzeciej mineriady górnicy zabili ośmiu uczestników antykomunistycznych protestów[11].
  • 21 listopada 1991 – Rumunia uchwaliła nową konstytucję[12].
  • grudzień 1991 – podczas czwartej mineriady obalono rząd Petre Romana[10].
  • 1996 – prezydentem został Emil Constantinescu[1].
  • 1999 – odbyły się dwie ostatnie mineriady[11].
  • 2000 – Ion Iliescu został ponownie wybrany na prezydenta[13].
  • 2001 – przyjęto ustawę reprywatyzacyjną[1].
  • 2004 – Rumunia przystąpiła do NATO[1].
  • 2004 – Traian Băsescu został wybrany na prezydenta[13].
  • 2005 – Rumunia podpisała traktat akcesyjny z UE[1].
  • 1 stycznia 2007 – Rumunia przystąpiła do Unii Europejskiej.
  • 2009 – Traian Băsescu został ponownie wybrany na prezydenta[13].
  • luty 2017 – wybuchły protesty społeczne przeciwko korupcji[14].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av Rumunia. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-04-17].
  2. ↑ a b c d e f g h Romania. worldstatesmen.org. [dostęp 2016-04-17]. (ang.).
  3. ↑ San Stefano, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-04-17].
  4. ↑ a b wojna światowa I, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-04-17].
  5. ↑ a b Michał Przeperski: Żelazny rumuński faszyzm. histmag.org, 2013-02-10. [dostęp 2016-04-17].
  6. ↑ Tomasz Stachurski: Sojusz polsko-rumuński. Sukces czy zmarnowana szansa?. histmag.org, 2013-03-03. [dostęp 2016-04-17].
  7. ↑ PACT OF BALKAN AGREEMENT BETWEEN YUGOSLAVIA, GREECE, ROMANIA, AND TURKEY. rastko.rs. [dostęp 2016-04-17]. (ang.).
  8. ↑ wojna światowa II, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-04-17].
  9. ↑ a b c d e f g h i Instytut Pamięci Narodowej: Rumunia. rok1989.pl, 2009. [dostęp 2016-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-26)].
  10. ↑ a b Tomasz Leszkowicz: 25 lat temu zaczął się upadek rządów Ceaușescu. histmag.org, 2014-12-16. [dostęp 2016-04-17].
  11. ↑ a b c d e Michał Wasiucionek: „Śmierć inteligentom!” 21. rocznica najsłynniejszej mineriady. histmag.org, 2011-06-13. [dostęp 2017-09-02].
  12. ↑ Konstytucja Rumunii z dnia 21 listopada 1991 r.. libr.sejm.gov.pl. [dostęp 2016-04-17].
  13. ↑ a b c Bratu Iulian: REZULTATE ALEGERI PREZIDENȚIALE 2014. Rezultate înregistrate la alegeri prezidențiale, din 1990 până în 2009. dcnews.ro, 2014-10-29. [dostęp 2016-04-17]. (rum.).
  14. ↑ Dlaczego Rumuni się zbuntowali?. newsweek.pl, 2017-02-06. [dostęp 2017-09-02].
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Kalendarium_historii_Rumunii&oldid=72300979”