Kabaret Dudek

polski kabaret

Kabaret „Dudek”kabaret założony i kierowany przez cały czas istnienia przez Edwarda Dziewońskiego. Zainaugurował działalność w styczniu 1965. Przedstawienia kabaretu odbywały się w kawiarni „Nowy Świat” przy ulicy Nowy Świat 63 w Warszawie.

Kabaret Dudek
Ilustracja
Budynek przy ul. Nowy Świat 63, w którym odbywały się przedstawienia kabaretu
Nazwa

Kabaret Dudek

Data założenia

1965

Data rozwiązania

1989

Pochodzenie

Warszawa

Aktywność

1965–1975
1987–1989

W ciągu 10 lat działalności kabaretu odbyło się około 1000 przedstawień, na które złożyło się blisko 200 skeczy, monologów i piosenek kilkudziesięciu kompozytorów i autorów.

Po oficjalnym zakończeniu działalności w 1975, kabaret odbywał sporadyczne występy np. dla potrzeb telewizji. W 1987 Edward Dziewoński spróbował reanimować działalność Kabaretu w nieco zmienionej formule i z obsadą rozszerzoną o aktorów młodszej generacji. Jednak ta próba nie była dla niego satysfakcjonująca, co było jedną z przyczyn podjęcia decyzji o definitywnym zakończeniu działalności Kabaretu Dudek dwa lata później.

Programy

edytuj

Zespół

edytuj

Wykonawcy

edytuj

Pięcioro aktorów tworzyło grupę gwiazd, która była filarem kabaretu i najsilniej jest z nim utożsamiana:[1]

Obsada poszczególnych programów (poza wymienionymi powyżej):

Autorzy tekstów i muzyki

edytuj
 
Edward Dziewoński, założyciel kabaretu

Wojciech Młynarski został zaproszony do współpracy przez Dziewońskiego już w momencie organizowania Dudka pod koniec 1964. Był wtedy laureatem m.in. nagrody na opolskim festiwalu piosenki, ale jak sam podkreśla, w tym kabarecie nauczył się pisania dla konkretnych wykonawców, a jego talent mógł w pełni się rozwinąć. Stanisław Tym rozpoczynając współpracę z Dudkiem był jednym z bardziej wziętych autorów STS-u, z Jerzym Dobrowolskim pisał dla kabaretu Owca.

Młynarski i Tym otwierają listę autorów, których teksty były najczęściej prezentowane. Publiczność często bawiły także numery autorstwa Andrzeja Bianusza i Andrzeja Waligórskiego.

W trakcie programów aktorom akompaniowali pianiści Juliusz Borzym (często na organach; od drugiego programu), Eugeniusz Majchrzak, Tadeusz Suchocki i gitarzysta Jan Czekalla (od trzeciego programu).

Autorzy:[2]

Kompozytorzy:[3]

Sprawy techniczne i administracyjne

edytuj

Logo kabaretu i projekty kabaretowych dokumentów (afisze, bilety, zaproszenia itp.) przygotowywał Eryk Lipiński. Maria Lipińska i Alicja Wirth projektowały scenografię przedstawień i kostiumy dla aktorów.

Inspicjentem kabaretu był Krzysztof Chmielowski. Obsługę techniczną przedstawień w salce na Nowym Świecie stanowili: oświetleniowiec Ryszard Hryniewicz, akustycy Bohdan Kryspin, Wojciech Nowak i Jerzy Steger.

Oficjalny impresariat państwowy nad działalnością kabaretu sprawował warszawski oddział Zjednoczenia Przedsiębiorstw Rozrywkowych "Estrada", a w nim nad sprawami Dudka czuwała Halina Studzińska.

Najbardziej znane

edytuj

Skecze

edytuj
Tytuł Autor Wykonawcy
Sęk Konrad Tom E. Dziewoński, W. Michnikowski
Ucz się, Jasiu[4] Stanisław Tym[5] J. Kobuszewski, W. Gołas, W. Michnikowski
Karolkowa Andrzej Bianusz, Stanisław Tym W. Gołas, W. Michnikowski
Przyjęcie Eryk Lipiński I. Kwiatkowska, M. Krajewska,
J. Kobuszewski, W. Michnikowski
Wyskocz pan Jeremi Przybora I. Kwiatkowska, W. Gołas,
J. Kobuszewski, W. Michnikowski
Climy Stanisław Tym B. Kobiela, I. Kwiatkowska,
J. Kobuszewski, W. Gołas, E. Dziewoński
Co tam i co tu Stanisław Tym E. Dziewoński, B. Kobiela
Duet fortepianowy
Kikut i Bezpalczyk
Andrzej Bianusz J. Kobuszewski, E. Dziewoński
Duży sęk Stanisław Tym E. Dziewoński, B. Pawlik
Dwie kolejki Stanisław Tym[5] Zespół
Fantomas contra Dudek Stanisław Tym A. Fedorowicz, E. Dziewoński
Kompromitacja wieszcza Andrzej Waligórski E. Dziewoński, W. Pokora
Króla Błystka
z Koszałkiem Opałkiem dyskurs
Andrzej Waligórski, Aleksander Fredro E. Dziewoński, B. Pawlik
Kto się boi Marii Konopnickiej Stanisław Tym T. Lipowska, B. Baer, B. Pawlik, J. Kobuszewski
Na wyrębie Stanisław Tym J. Kobuszewski, B. Pawlik
Nasz Robinson Jerzy Pomianowski, Ilf i Pietrow E. Dziewoński, J. Kobuszewski
Ogórki małosolne Wojciech Młynarski E. Dziewoński, J. Kobuszewski
Półpanek Andrzej Jarecki E. Dziewoński, W. Gliński
Przed sądem Julian Tuwim J. Gajos, J. Kobuszewski, W. Michnikowski

Monologi

edytuj
Tytuł Autor Wykonawca
Dwanaście butelek oprac. Bolesław Kielski E. Dziewoński
Ciąg logiczny Andrzej Waligórski E. Dziewoński
Dobrze, że jesteś Stanisław Tym W. Gołas
Upupa epops Aleksander Antoniewicz E. Dziewoński i Zespół
Kronika kulturalna Jerzy Jurandot W. Gołas
Latarnik Wojciech Młynarski E. Dziewoński
Pieprzna ballada[6] Wojciech Młynarski E. Dziewoński
Pisać, pisać, pisać Stanisław Tym[7] J. Kobuszewski
Przedziwne zdarzenie[8] Andrzej Rumian J. Kobuszewski
Wynurzenia jednego takiego Stanisław Dejczer E. Dziewoński

Piosenki

edytuj
Tytuł Autorzy Wykonawca
A wójta się nie bójta słowa W. Młynarski, muzyka A. Zieliński J. Kobuszewski
Aria ze śmiechem[9] słowa W. Młynarski, muzyka J. Wasowski W. Gołas
Artysto, czy ci nie żal słowa A. Bianusz, muzyka St. Moniuszko Zespół
Ballada o dzikim zachodzie słowa W. Młynarski, muzyka T. Suchocki W. Gołas i J. Kobuszewski
Bawmy się! słowa W. Młynarski, muzyka J. Wasowski E. Dziewoński
Coquelicot słowa M. Hemar E. Wiśniewska
Czas miłości słowa W. Młynarski, muzyka J. Wasowski B. Rylska
Garden party lady Marty słowa J. Przybora, muzyka J. Wasowski I. Kwiatkowska
Ladies and Gentelmen słowa W. Młynarski, muzyka J. Borzym Zespół
Korespondencja z nieba[10] słowa M. Zembaty, melodia oryg. J. Kobuszewski, W. Gołas, E. Dziewoński, B. Kobiela
Krzyżówka słowa i muzyka M. Hemar I. Kwiatkowska
Małpa słowa A. Bianusz, muzyka Rembowski J. Kobuszewski
Mija mi słowa W. Młynarski, muzyka Wilson W. Gołas
Po co babcię denerwować słowa W. Młynarski, muzyka F. Leszczyńska A. Dymszówna, A. Seniuk
Po kompocie słowa J. Przybora, muzyka J. Wasowski E. Dziewoński
Pięciu panów słowa L. Górski, muzyka J. Borzym W. Gliński
Piosenka niekochającego słowa R.M. Groński[11], muzyka oryginalna Jan Kobuszewski
Piosenka o Maryni słowa W. Młynarski, muzyka T. Suchocki E. Dziewoński, W. Gołas, J. Kobuszewski, B. Pawlik
Przyjdzie walec i wyrówna słowa W. Młynarski, muzyka J. Wasowski
Sierotka słowa A. Jarecki, muzyka A. Kurylewicz B. Baer
Spotkanie z Galileuszem słowa J. Jurandot, muzyka J. Wasowski E. Dziewoński
Story słowa J. Kofta, muzyka S. Dembowski W. Gliński
Tupot białych mew słowa W. Młynarski[12] W. Gołas
W co się bawić słowa W. Młynarski, muzyka J. Wasowski W. Gołas
W Polskę idziemy słowa W. Młynarski, muzyka J. Wasowski W. Gołas
Zagadnienie krasnoludków słowa M. Zembaty, muzyka J. Borzym B. Pawlik

Upamiętnienie

edytuj
 
Tablica pamiątkowa na budynku przy ul. Nowy Świat 63
  • W 2013 na fasadzie budynku przy ul. Nowy Świat 63, w którym odbywały się przedstawienia kabaretu, odsłonięto tablicę pamiątkową[13].

Inne informacje

edytuj
  • Kawiarnia "Nowy Świat" została zamknięta w 2008. Budynek - własność miasta - jest od listopada 2009 siedzibą Centrum Kultury Nowy Wspaniały Świat[14], a od 2016 roku - Nowego Świata Muzyki[15]. Memorabilia (czyli rzeczy wiekopomne, godne zapamiętania) po Dudku, które wcześniej zdobiły wejście do kawiarni, nie powróciły.
  • Napis Upupa epops, który wisiał nad sceną w trakcie przedstawień, to łacińska nazwa dudka.
  • Przedstawienia kabaretu odbywały się kilka razy w tygodniu, np. w środy, soboty i niedziele. Zawsze późnym wieczorem, ponieważ występujący aktorzy docierali do kabaretu po skończeniu spektakli w macierzystych teatrach.
  • Spotkamy się na Nowym Świecie, piosenka śpiewana przez zespół na zakończenie kabaretu, była wcześniej śpiewana przez Ludwika Sempolińskiego. W ostatnim programie (13 stycznia 1975) słowa refrenu zostały zmienione na Spotkamy się na tamtym świecie.
  • Kabaret często podróżował po świecie, dając występy dla Polonii. M.in. program Playboyland powstał po tournée Dudka po USA, w którym kabaretowi towarzyszyła Anna Prucnal.
  • Zostały wydane dwie wersje audio ostatniego programu. Jedna na 2 kasetach Wifonu, około 1977 roku, gdzie np. skecz Na wyrębie dzieje się w 1968 roku. Druga na 3 kasetach Polskich Nagrań, wydana w 1992 roku (z materiałów zarejestrowanych w grudniu 1974 i w styczniu 1975), gdzie skecz Na wyrębie dzieje się w 1975 roku i jest uwspółcześniony. Pozostałe skecze też nie są takie same, np. Przyjdzie walec i wyrówna Wojciecha Młynarskiego ma dłuższy wstęp w wersji Polskich Nagrań.
  • W 1986 firma ITI zorganizowała i później wydała na wideo revival kabaretu.
  • W komedii Jerzego Ziarnika z 1973 roku Niebieskie jak Morze Czarne zaprezentowanych jest kilka numerów Kabaretu: piosenki W Polskę idziemy i Tajemnice wiary mej oraz monolog Rozum, związanych tematycznie z akcją filmu. Film opowiada o wycieczce zagranicznej grupy dyrektorów - wykorzystane numery Dudka poruszają problematykę alkoholową i rolę szefa. Na ekranie pojawiają się członkowie i muzycy Dudka, którzy wykonywali te numery w kabarecie, z jedną tragiczną zmianą spowodowaną śmiercią Bogumiła Kobieli – "jego" zwrotkę Tajemnic... śpiewa Dziewoński.
  • Jerzy Ziarnik w 1967 r. zrealizował film dokumentalny Co to jest "Dudek"?[16], przedstawiający od kulis powstawanie programu Playboyland: nocne próby, zabiegi administracyjne Dziewońskiego o sprzęt nagłośnieniowy i rekwizyty oraz sondę uliczną, w której przechodniom stawiano tytułowe pytanie.
  • Aktorzy kabaretu po raz pierwszy pracowali z Ziarnikiem w 1966 r. przy jego filmie krótkometrażowym Nowy pracownik (na ekranie Damięcki, Dziewoński, Gołas, Kobiela, Zawadzka), a następnie przy jego rozszerzonej wersji Nowy[17] (1969; na ekranie również Prucnal, Kobuszewski, Pawlik, Baer), przedstawiających w komediowy sposób proces adaptacji robotnika w pierwszym w życiu zakładzie pracy. Niektóre postaci (i aktorzy: Dziewoński, Pawlik, Gołas, Kobuszewski, Baer) z Nowego pojawiły się także w następnej fabule Ziarnika pt. Kłopotliwy gość[18] (1971).

Przypisy

edytuj
  1. We wszystkich programach wzięli udział Kobuszewski i Dziewoński.
    Ponadto przedstawiony powyżej podział na aktorów, autorów i administrację wymaga wyjaśnienia. W większości wspomnień związanych z Dudkiem osób podkreślana jest wzajemna życzliwość i dobra współpraca wszystkich tam pracujących ludzi, niezależnie od pełnionej funkcji. Ponieważ wysiłek nad przygotowaniem poszczególnych programów był wspólny, grupa miała wspólne poczucie sukcesu, bez wyróżniania kogokolwiek.
  2. Piszący dla kabaretu i ci, których twórczość wykorzystano w repertuarze.
  3. Komponujący dla kabaretu i ci, których utwory wykorzystano w repertuarze.
  4. Skecz znany także pod tytułami Hydraulik i Wężykiem.
  5. a b W programie podpisany pseudonimem Andrzej Kill.
  6. Melorecytacja zilustrowana muzyką J. Borzyma.
  7. W programie podpisany pseudonimem Andrzej Kill
  8. Skecz znany także pt. Rozum.
  9. Piosenka znana także pt. Nie wytrzymuję.
  10. Piosenka znana także pt. Tajemnice wiary mej.
  11. W programie podpisany pseudonimem Ryszard Marek.
  12. W programie nie podano autorstwa muzyki, ale informacja ta została uzupełniona w późniejszych wydaniach fonograficznych. Piosenka była adaptacją ówczesnego hitu Franka Sinatry Strangers in the night, do którego muzykę skomponowali wspólnie Ivo Robić i Bert Kaempfert. Poza Dudkiem piosenkę tę wykonywał m.in. sam Młynarski, ale z inną melodią, autorstwa Janusza Senta.
  13. Jerzy S. Majewski: Upamiętnili kabaret Dudek i jego twórcę. Jest tablica. warszawa.wyborcza.pl, 1 lutego 2013. [dostęp 2022-03-27].
  14. Już jutro rusza Nowy Wspaniały Świat - Warszawa - NaszeMiasto.pl [online], warszawa.naszemiasto.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
  15. O NAS [online], mysite [dostęp 2019-03-16] (ang.).
  16. Co to jest "Dudek"? w bazie filmpolski.pl
  17. Nowy w bazie filmpolski.pl
  18. Kłopotliwy gość w bazie filmpolski.pl

Bibliografia

edytuj
  • Edward Dziewoński, W życiu jak w teatrze, Wydawnictwo „Czytelnik”, Warszawa 1989, ISBN 83-07-01708-4.
  • Roman Dziewoński, Sęk z Dudkiem, Wydawnictwo "Prószyński i S-ka", Warszawa 1999, ISBN 83-7255-390-4.

Linki zewnętrzne

edytuj