Kabaret Dudek
Kabaret „Dudek” – kabaret założony i kierowany przez cały czas istnienia przez Edwarda Dziewońskiego. Zainaugurował działalność w styczniu 1965. Przedstawienia kabaretu odbywały się w kawiarni „Nowy Świat” przy ulicy Nowy Świat 63 w Warszawie.
 Budynek przy ul. Nowy Świat 63, w którym odbywały się przedstawienia kabaretu | |
| Nazwa |
Kabaret Dudek |
|---|---|
| Data założenia |
1965 |
| Data rozwiązania |
1989 |
| Pochodzenie | |
| Aktywność |
1965–1975 |
W ciągu 10 lat działalności kabaretu odbyło się około 1000 przedstawień, na które złożyło się blisko 200 skeczy, monologów i piosenek kilkudziesięciu kompozytorów i autorów.
Po oficjalnym zakończeniu działalności w 1975, kabaret odbywał sporadyczne występy np. dla potrzeb telewizji. W 1987 Edward Dziewoński spróbował reanimować działalność Kabaretu w nieco zmienionej formule i z obsadą rozszerzoną o aktorów młodszej generacji. Jednak ta próba nie była dla niego satysfakcjonująca, co było jedną z przyczyn podjęcia decyzji o definitywnym zakończeniu działalności Kabaretu Dudek dwa lata później.
Programy
edytuj- Spotkajmy się na Nowym Świecie - premiera 13 stycznia 1965
- Nowy wspaniały świat – 13 listopada 1965
- Playboyland – 24 stycznia 1967
- Kto się boi Marii Konopnickiej – 13 stycznia 1968
- Naokoło czterech Dudków – 13 marca 1969
- Dudek contra Fantomas – 13 marca 1970
- 7 – czyli do tego doszło – 13 marca 1972
- Gołoledź – 13 października 1973
- Każdego dnia trochę inaczej – 23 października 1974
- Po 13 latach, czyli DUDEK wiecznie żywy – 13 listopada 1987
Zespół
edytujWykonawcy
edytujPięcioro aktorów tworzyło grupę gwiazd, która była filarem kabaretu i najsilniej jest z nim utożsamiana:[1]
Obsada poszczególnych programów (poza wymienionymi powyżej):
Autorzy tekstów i muzyki
edytuj
Wojciech Młynarski został zaproszony do współpracy przez Dziewońskiego już w momencie organizowania Dudka pod koniec 1964. Był wtedy laureatem m.in. nagrody na opolskim festiwalu piosenki, ale jak sam podkreśla, w tym kabarecie nauczył się pisania dla konkretnych wykonawców, a jego talent mógł w pełni się rozwinąć. Stanisław Tym rozpoczynając współpracę z Dudkiem był jednym z bardziej wziętych autorów STS-u, z Jerzym Dobrowolskim pisał dla kabaretu Owca.
Młynarski i Tym otwierają listę autorów, których teksty były najczęściej prezentowane. Publiczność często bawiły także numery autorstwa Andrzeja Bianusza i Andrzeja Waligórskiego.
W trakcie programów aktorom akompaniowali pianiści Juliusz Borzym (często na organach; od drugiego programu), Eugeniusz Majchrzak, Tadeusz Suchocki i gitarzysta Jan Czekalla (od trzeciego programu).
Autorzy:[2]
Kompozytorzy:[3]
Sprawy techniczne i administracyjne
edytujLogo kabaretu i projekty kabaretowych dokumentów (afisze, bilety, zaproszenia itp.) przygotowywał Eryk Lipiński. Maria Lipińska i Alicja Wirth projektowały scenografię przedstawień i kostiumy dla aktorów.
Inspicjentem kabaretu był Krzysztof Chmielowski. Obsługę techniczną przedstawień w salce na Nowym Świecie stanowili: oświetleniowiec Ryszard Hryniewicz, akustycy Bohdan Kryspin, Wojciech Nowak i Jerzy Steger.
Oficjalny impresariat państwowy nad działalnością kabaretu sprawował warszawski oddział Zjednoczenia Przedsiębiorstw Rozrywkowych "Estrada", a w nim nad sprawami Dudka czuwała Halina Studzińska.
Najbardziej znane
edytujSkecze
edytuj| Tytuł | Autor | Wykonawcy |
|---|---|---|
| Sęk | Konrad Tom | E. Dziewoński, W. Michnikowski |
| Ucz się, Jasiu[4] | Stanisław Tym[5] | J. Kobuszewski, W. Gołas, W. Michnikowski |
| Karolkowa | Andrzej Bianusz, Stanisław Tym | W. Gołas, W. Michnikowski |
| Przyjęcie | Eryk Lipiński | I. Kwiatkowska, M. Krajewska, J. Kobuszewski, W. Michnikowski |
| Wyskocz pan | Jeremi Przybora | I. Kwiatkowska, W. Gołas, J. Kobuszewski, W. Michnikowski |
| Climy | Stanisław Tym | B. Kobiela, I. Kwiatkowska, J. Kobuszewski, W. Gołas, E. Dziewoński |
| Co tam i co tu | Stanisław Tym | E. Dziewoński, B. Kobiela |
| Duet fortepianowy Kikut i Bezpalczyk |
Andrzej Bianusz | J. Kobuszewski, E. Dziewoński |
| Duży sęk | Stanisław Tym | E. Dziewoński, B. Pawlik |
| Dwie kolejki | Stanisław Tym[5] | Zespół |
| Fantomas contra Dudek | Stanisław Tym | A. Fedorowicz, E. Dziewoński |
| Kompromitacja wieszcza | Andrzej Waligórski | E. Dziewoński, W. Pokora |
| Króla Błystka z Koszałkiem Opałkiem dyskurs |
Andrzej Waligórski, Aleksander Fredro | E. Dziewoński, B. Pawlik |
| Kto się boi Marii Konopnickiej | Stanisław Tym | T. Lipowska, B. Baer, B. Pawlik, J. Kobuszewski |
| Na wyrębie | Stanisław Tym | J. Kobuszewski, B. Pawlik |
| Nasz Robinson | Jerzy Pomianowski, Ilf i Pietrow | E. Dziewoński, J. Kobuszewski |
| Ogórki małosolne | Wojciech Młynarski | E. Dziewoński, J. Kobuszewski |
| Półpanek | Andrzej Jarecki | E. Dziewoński, W. Gliński |
| Przed sądem | Julian Tuwim | J. Gajos, J. Kobuszewski, W. Michnikowski |
Monologi
edytuj| Tytuł | Autor | Wykonawca |
|---|---|---|
| Dwanaście butelek | oprac. Bolesław Kielski | E. Dziewoński |
| Ciąg logiczny | Andrzej Waligórski | E. Dziewoński |
| Dobrze, że jesteś | Stanisław Tym | W. Gołas |
| Upupa epops | Aleksander Antoniewicz | E. Dziewoński i Zespół |
| Kronika kulturalna | Jerzy Jurandot | W. Gołas |
| Latarnik | Wojciech Młynarski | E. Dziewoński |
| Pieprzna ballada[6] | Wojciech Młynarski | E. Dziewoński |
| Pisać, pisać, pisać | Stanisław Tym[7] | J. Kobuszewski |
| Przedziwne zdarzenie[8] | Andrzej Rumian | J. Kobuszewski |
| Wynurzenia jednego takiego | Stanisław Dejczer | E. Dziewoński |
Piosenki
edytuj| Tytuł | Autorzy | Wykonawca |
|---|---|---|
| A wójta się nie bójta | słowa W. Młynarski, muzyka A. Zieliński | J. Kobuszewski |
| Aria ze śmiechem[9] | słowa W. Młynarski, muzyka J. Wasowski | W. Gołas |
| Artysto, czy ci nie żal | słowa A. Bianusz, muzyka St. Moniuszko | Zespół |
| Ballada o dzikim zachodzie | słowa W. Młynarski, muzyka T. Suchocki | W. Gołas i J. Kobuszewski |
| Bawmy się! | słowa W. Młynarski, muzyka J. Wasowski | E. Dziewoński |
| Coquelicot | słowa M. Hemar | E. Wiśniewska |
| Czas miłości | słowa W. Młynarski, muzyka J. Wasowski | B. Rylska |
| Garden party lady Marty | słowa J. Przybora, muzyka J. Wasowski | I. Kwiatkowska |
| Ladies and Gentelmen | słowa W. Młynarski, muzyka J. Borzym | Zespół |
| Korespondencja z nieba[10] | słowa M. Zembaty, melodia oryg. | J. Kobuszewski, W. Gołas, E. Dziewoński, B. Kobiela |
| Krzyżówka | słowa i muzyka M. Hemar | I. Kwiatkowska |
| Małpa | słowa A. Bianusz, muzyka Rembowski | J. Kobuszewski |
| Mija mi | słowa W. Młynarski, muzyka Wilson | W. Gołas |
| Po co babcię denerwować | słowa W. Młynarski, muzyka F. Leszczyńska | A. Dymszówna, A. Seniuk |
| Po kompocie | słowa J. Przybora, muzyka J. Wasowski | E. Dziewoński |
| Pięciu panów | słowa L. Górski, muzyka J. Borzym | W. Gliński |
| Piosenka niekochającego | słowa R.M. Groński[11], muzyka oryginalna | Jan Kobuszewski |
| Piosenka o Maryni | słowa W. Młynarski, muzyka T. Suchocki | E. Dziewoński, W. Gołas, J. Kobuszewski, B. Pawlik |
| Przyjdzie walec i wyrówna | słowa W. Młynarski, muzyka J. Wasowski | |
| Sierotka | słowa A. Jarecki, muzyka A. Kurylewicz | B. Baer |
| Spotkanie z Galileuszem | słowa J. Jurandot, muzyka J. Wasowski | E. Dziewoński |
| Story | słowa J. Kofta, muzyka S. Dembowski | W. Gliński |
| Tupot białych mew | słowa W. Młynarski[12] | W. Gołas |
| W co się bawić | słowa W. Młynarski, muzyka J. Wasowski | W. Gołas |
| W Polskę idziemy | słowa W. Młynarski, muzyka J. Wasowski | W. Gołas |
| Zagadnienie krasnoludków | słowa M. Zembaty, muzyka J. Borzym | B. Pawlik |
Upamiętnienie
edytuj
- W 2013 na fasadzie budynku przy ul. Nowy Świat 63, w którym odbywały się przedstawienia kabaretu, odsłonięto tablicę pamiątkową[13].
Inne informacje
edytuj- Kawiarnia "Nowy Świat" została zamknięta w 2008. Budynek - własność miasta - jest od listopada 2009 siedzibą Centrum Kultury Nowy Wspaniały Świat[14], a od 2016 roku - Nowego Świata Muzyki[15]. Memorabilia (czyli rzeczy wiekopomne, godne zapamiętania) po Dudku, które wcześniej zdobiły wejście do kawiarni, nie powróciły.
- Napis Upupa epops, który wisiał nad sceną w trakcie przedstawień, to łacińska nazwa dudka.
- Przedstawienia kabaretu odbywały się kilka razy w tygodniu, np. w środy, soboty i niedziele. Zawsze późnym wieczorem, ponieważ występujący aktorzy docierali do kabaretu po skończeniu spektakli w macierzystych teatrach.
- Spotkamy się na Nowym Świecie, piosenka śpiewana przez zespół na zakończenie kabaretu, była wcześniej śpiewana przez Ludwika Sempolińskiego. W ostatnim programie (13 stycznia 1975) słowa refrenu zostały zmienione na Spotkamy się na tamtym świecie.
- Kabaret często podróżował po świecie, dając występy dla Polonii. M.in. program Playboyland powstał po tournée Dudka po USA, w którym kabaretowi towarzyszyła Anna Prucnal.
- Zostały wydane dwie wersje audio ostatniego programu. Jedna na 2 kasetach Wifonu, około 1977 roku, gdzie np. skecz Na wyrębie dzieje się w 1968 roku. Druga na 3 kasetach Polskich Nagrań, wydana w 1992 roku (z materiałów zarejestrowanych w grudniu 1974 i w styczniu 1975), gdzie skecz Na wyrębie dzieje się w 1975 roku i jest uwspółcześniony. Pozostałe skecze też nie są takie same, np. Przyjdzie walec i wyrówna Wojciecha Młynarskiego ma dłuższy wstęp w wersji Polskich Nagrań.
- W 1986 firma ITI zorganizowała i później wydała na wideo revival kabaretu.
- W komedii Jerzego Ziarnika z 1973 roku Niebieskie jak Morze Czarne zaprezentowanych jest kilka numerów Kabaretu: piosenki W Polskę idziemy i Tajemnice wiary mej oraz monolog Rozum, związanych tematycznie z akcją filmu. Film opowiada o wycieczce zagranicznej grupy dyrektorów - wykorzystane numery Dudka poruszają problematykę alkoholową i rolę szefa. Na ekranie pojawiają się członkowie i muzycy Dudka, którzy wykonywali te numery w kabarecie, z jedną tragiczną zmianą spowodowaną śmiercią Bogumiła Kobieli – "jego" zwrotkę Tajemnic... śpiewa Dziewoński.
- Jerzy Ziarnik w 1967 r. zrealizował film dokumentalny Co to jest "Dudek"?[16], przedstawiający od kulis powstawanie programu Playboyland: nocne próby, zabiegi administracyjne Dziewońskiego o sprzęt nagłośnieniowy i rekwizyty oraz sondę uliczną, w której przechodniom stawiano tytułowe pytanie.
- Aktorzy kabaretu po raz pierwszy pracowali z Ziarnikiem w 1966 r. przy jego filmie krótkometrażowym Nowy pracownik (na ekranie Damięcki, Dziewoński, Gołas, Kobiela, Zawadzka), a następnie przy jego rozszerzonej wersji Nowy[17] (1969; na ekranie również Prucnal, Kobuszewski, Pawlik, Baer), przedstawiających w komediowy sposób proces adaptacji robotnika w pierwszym w życiu zakładzie pracy. Niektóre postaci (i aktorzy: Dziewoński, Pawlik, Gołas, Kobuszewski, Baer) z Nowego pojawiły się także w następnej fabule Ziarnika pt. Kłopotliwy gość[18] (1971).
Przypisy
edytuj- ↑ We wszystkich programach wzięli udział Kobuszewski i Dziewoński.
Ponadto przedstawiony powyżej podział na aktorów, autorów i administrację wymaga wyjaśnienia. W większości wspomnień związanych z Dudkiem osób podkreślana jest wzajemna życzliwość i dobra współpraca wszystkich tam pracujących ludzi, niezależnie od pełnionej funkcji. Ponieważ wysiłek nad przygotowaniem poszczególnych programów był wspólny, grupa miała wspólne poczucie sukcesu, bez wyróżniania kogokolwiek. - ↑ Piszący dla kabaretu i ci, których twórczość wykorzystano w repertuarze.
- ↑ Komponujący dla kabaretu i ci, których utwory wykorzystano w repertuarze.
- ↑ Skecz znany także pod tytułami Hydraulik i Wężykiem.
- ↑ a b W programie podpisany pseudonimem Andrzej Kill.
- ↑ Melorecytacja zilustrowana muzyką J. Borzyma.
- ↑ W programie podpisany pseudonimem Andrzej Kill
- ↑ Skecz znany także pt. Rozum.
- ↑ Piosenka znana także pt. Nie wytrzymuję.
- ↑ Piosenka znana także pt. Tajemnice wiary mej.
- ↑ W programie podpisany pseudonimem Ryszard Marek.
- ↑ W programie nie podano autorstwa muzyki, ale informacja ta została uzupełniona w późniejszych wydaniach fonograficznych. Piosenka była adaptacją ówczesnego hitu Franka Sinatry Strangers in the night, do którego muzykę skomponowali wspólnie Ivo Robić i Bert Kaempfert. Poza Dudkiem piosenkę tę wykonywał m.in. sam Młynarski, ale z inną melodią, autorstwa Janusza Senta.
- ↑ Jerzy S. Majewski: Upamiętnili kabaret Dudek i jego twórcę. Jest tablica. warszawa.wyborcza.pl, 1 lutego 2013. [dostęp 2022-03-27].
- ↑ Już jutro rusza Nowy Wspaniały Świat - Warszawa - NaszeMiasto.pl [online], warszawa.naszemiasto.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
- ↑ O NAS [online], mysite [dostęp 2019-03-16] (ang.).
- ↑ Co to jest "Dudek"? w bazie filmpolski.pl
- ↑ Nowy w bazie filmpolski.pl
- ↑ Kłopotliwy gość w bazie filmpolski.pl
Bibliografia
edytuj- Edward Dziewoński, W życiu jak w teatrze, Wydawnictwo „Czytelnik”, Warszawa 1989, ISBN 83-07-01708-4.
- Roman Dziewoński, Sęk z Dudkiem, Wydawnictwo "Prószyński i S-ka", Warszawa 1999, ISBN 83-7255-390-4.
Linki zewnętrzne
edytuj- Kabaret Dudek. Upupa epops w Katalogu Polskich Płyt Gramofonowych
- Kabaret Dudek w Katalogu Polskich Płyt Gramofonowych
- Zdjęcia z filmu Kabaret Dudek w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”