Zenon Wiktorczyk
Zenon Bolesław Wiktorczyk (ur. 17 lipca 1918 w Stanisławowie, zm. 27 marca 1997 w Warszawie) – polski aktor estradowy, reżyser teatralny[1], satyryk, konferansjer, dziennikarz, porucznik Armii Krajowej, uczestnik kampanii wrześniowej, powstaniec warszawski.
| Imię i nazwisko |
Zenon Bolesław Wiktorczyk |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
17 lipca 1918 |
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód | |
| Odznaczenia | |
        
| |
 Grób aktora i satyryka Zenona Wiktorczyka na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie | |
 porucznik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
17 lipca 1918 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1939–1945 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca kompanii |
| Główne wojny i bitwy | |
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie Tadeusza, zawodowego oficera, i Zofii z domu Polak[2]. Miał młodszą siostrę[1]. Przed wojną ukończył Liceum im. Tadeusza Reytana w Warszawie (1936)[3] i rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie studia medyczne[1].
Żołnierz kampanii wrześniowej 1939, bronił stolicy dowodząc plutonem w 21. Pułku Piechoty „Dzieci Warszawy”. Później działał w konspiracji jako oficer Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego, był dowódcą „Oddziału II Georga” IV Kompanii i 8. kompanii w batalionie Bełt. 2 października 1944 rozkazem nr 38 komendanta Okręgu Warszawskiego AK został awansowany do stopnia porucznika. Nosił pseudonimy „Wiktor” i „Wik”[1]. Po upadku powstania więziony w obozach jenieckich: Stalagu 344 Lamsdorf (Łambinowice), później przeniesiony do Sandbostel i ostatecznie do Oflagu X-C Lübeck, w którym doczekał wyzwolenia. W 1945 wraz z kolegami z oflagu założył w Lubece teatr rewiowy.
W 1946 powrócił do kraju i zamieszkał w Katowicach. Parał się dziennikarstwem, pisał recenzje teatralne, występował w audycjach radiowych. W 1949 przeniósł się do Warszawy i związał się z radiem, które przyniosło mu wielką popularność. W 1954 ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim[4].
Był założycielem warszawskiego Teatru Buffo, Kabaretu Szpak, członkiem radiowego Studia Piosenki Zespołu Dziewiątka i Teatrzyku piątej klepki[1]. Znany przede wszystkim jako współtwórca i gospodarz audycji radiowej Podwieczorek przy mikrofonie, którą prowadził przez ponad trzy dekady.
W latach 1950–1983 pełnił funkcje kierownicze w Polskim Radiu w Warszawie. W latach 1950–1968 kierował Redakcją Humoru i Satyry, a w latach 1973–1983 Redakcją Rozrywki. Był także wieloletnim działaczem ZASP-u, m.in. przewodniczącym Sekcji Estrady oraz członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
Zmarł 27 marca 1997 w Warszawie, pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 29-6-3)[5].
Filmografia
edytuj- Miś (1980), reż. Stanisław Bareja – minister Władek Złotnicki
Publikacje
edytuj- Estrada – Materiały repertuarowe dla estrad Cz. 3, Kabaret Szpak, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa, 1975
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (3 listopada 1995)[6]
- Krzyż Walecznych (2 października 1944)[1]
- Krzyż Zasługi z Mieczami (15 września 1944)[1]
- Złoty Krzyż Zasługi (8 lipca 1954)[7]
- Warszawski Krzyż Powstańczy (1981)[8]
- Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” (1985)
- Srebrny Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” (1977)
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1971)
- Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1978)
- Honorowa Odznaka Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (1977)
- Medal 30-lecia Polskiej Estrady (1979)
- Medal 75-lecia ZASP (1993)
Nagrody i wyróżnienia
edytuj- III nagroda w konkursie Polskiego Radia na słuchowisko rozrywkowe, za tekst Tajemnica skradzionego słuchowiska (1963)
- Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za reżyserię radiowych audycji satyrycznych: Radio-kabaret, Trzy po trzy oraz Radio-variete (1965)
- Nagroda Ministra Obrony Narodowej za kierownictwo i reżyserię programów zespołu estradowego POW – Czarne berety (1967)
- I nagroda na międzynarodowym festiwalu w Barcelonie za słuchowisko Pistolet (1969)
- II nagroda w konkursie Naczelnej Redakcji Programu III PR na słuchowisko współczesne – za tekst Weekend (1970)
- „Złoty Mikrofon” za całokształt działalności aktorskiej i reżyserskiej za polu satyry radiowej i audycji rozrywkowych oraz twórcze poszukiwania w dziedzinie słuchowisk (1973)
- Nagroda I stopnia Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za całokształt twórczości i działalności w Polskim Radiu (1982)
Źródło:[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h Zenon Wiktorczyk, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2023-04-15].
- ↑ Powstańcze Biogramy - Zenon Wiktorczyk [online], www.1944.pl [dostęp 2024-09-02] (pol.).
- ↑ Wojciech Rylski: Absolwenci Reytana 1936. wne.uw.edu.pl. [dostęp 2023-04-15].
- ↑ Zenon Bolesław Wiktorczyk. 1944.pl. [dostęp 2023-04-16].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ZENON WIKTORCZYK, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19].
- ↑ M.P. z 1996 r. nr 11, poz. 117 „za wybitne zasługi w pracy artystycznej”.
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 98, poz. 1160 „w 10 rocznicę Polski ludowej za zasługi w pracy zawodowej”.
- ↑ Lista odznaczonych Warszawskim Krzyżem Powstańczym. „ Stolica”. Rok XXXVII, Nr 21 (1794), s. 15, 8 sierpnia 1982. Warszawa: Warszawskie Wyd. Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”. [dostęp 2024-09-02].
Bibliografia
edytuj- Zenon Wiktorczyk w bazie filmpolski.pl
- Zenon Wiktorczyk w bazie Filmweb
- Zenon Wiktorczyk, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-10].
- Katalogi Biblioteki Narodowej
Linki zewnętrzne
edytuj- Zenon Wiktorczyk w bazie IMDb (ang.)
- Zenon Wiktorczyk w bazie Filmweb
- Zenon Wiktorczyk w bazie filmpolski.pl
- Zenon Wiktorczyk, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].