Język rapanui
Język rapanui, także rapanuański[1] (Vananga Rapa nui) – język ze wschodniej gałęzi rodziny polinezyjskiej języków austronezyjskich, używany przez rdzennych mieszkańców należącej do Chile Wyspy Wielkanocnej na południowo-wschodnim Pacyfiku. Morfologicznie najbardziej zbliżony do języka markiskiego, fonologicznie – do maoryskiego. W ostatnich dekadach, w związku z migracjami ludności, język ten rozprzestrzenił się także na kontynentalną część Chile oraz inne wyspy Pacyfiku (zwłaszcza na Tahiti). Posługuje się nim w sumie blisko 5 tysięcy ludzi.
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
ok. 5 tys. | ||
| Pismo/alfabet |
łacińskie, dawniej rongorongo | ||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| Status oficjalny | |||
| UNESCO | 4 poważnie zagrożony↗ | ||
| Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-2 | rap | ||
| ISO 639-3 | rap | ||
| IETF | rap | ||
| Glottolog | rapa1244 | ||
| Ethnologue | rap | ||
| WALS | rap | ||
| SIL | FJI | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Zagrożony wymarciem, znajduje się pod presją języka hiszpańskiego, który jest powszechnie używany[2]. Wykazuje silnie zaznaczone wpływy hiszpańskiego i tahitańskiego[3]. Jako jedyny spośród języków Oceanii posiadał formę pisaną jeszcze przed przybyciem chrześcijańskich misjonarzy w XIX wieku. Zapisywany był pismem rongorongo, rytym w drewnie. Pismo to pozostaje nieodczytane, ponieważ w XIX wieku peruwiańscy handlarze niewolników uprowadzili większą część ludności wyspy, a pozostała na wyspie ludność nie umiała czytać. Badaczka Katherine Routledge przypadkiem trafiła na umierającego Tomenika, który najprawdopodobniej potrafił odczytać pismo rongorongo. Działo się to w 1914 roku. Badaczka odwiedziła go w domu dla trędowatych, starając się kilkakrotnie nawiązać kontakt z umierającym. Tubylec jednak nie chciał wyjawić tajemnicy pisma obcej osobie. Istnieje teoria, że na wyspie pozostawił swoich uczniów (umiejętność czytania i pisania była przekazywana z pokolenia na pokolenie). Badania mające na celu odczytanie pisma trwają nadal.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 95, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
- ↑ Wurm 2007 ↓, s. 534.
- ↑ Viktor Krupa: The Polynesian Languages: A Guide. London: Routledge & Kegan Paul, 1982, s. 4. ISBN 978-0-7100-9075-1. OCLC 8475402. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Stephen A. Wurm: Australasia and the Pacific. W: Christopher Moseley (red.): Encyclopedia of the World’s Endangered Languages. Abingdon–New York: Routledge, 2007, s. 425–577. DOI: 10.4324/9780203645659. ISBN 978-0-203-64565-9. OCLC 47983733. (ang.).