Honorowi obywatele Poznania

Honorowi obywatele Poznania – lista osób, którym Rada Miasta Poznania przyznała „Honorowe Obywatelstwo Miasta Poznania” – szczególny tytuł otrzymywany za wyjątkowe zasługi dla Polski i Poznania. Wyróżnione tytułem osoby otrzymują dyplom, kwiaty oraz statuetkę.

Honorowe Obywatelstwo Miasta Poznania

Herb miasta Poznań
Nagroda za	wyjątkowe zasługi dla Polski i Poznania
Przyznający	Rada Miasta Poznania (wręcza Przewodniczący Rady Miasta Poznania)
Państwo	Polska
Lokalizacja	Polska, Poznań
Ostatnie rozdanie	2024

Uregulowania prawne

Historycznie, od pierwszego przyznanego wyróżnienia „Honorowego Obywatelstwa Miasta Poznania”, za honorowanie osób odpowiedzialna była Rada Miejska Poznania. Pierwsze tytuły „Honorowego Obywatelstwa Miasta Poznania” po przywróceniu w Polsce demokratycznego samorządu przyznawano wyłącznie na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 14 ustawy o samorządzie terytorialnym. Miejscowe zasady przyznawania „Honorowego Obywatelstwa Miasta Poznania” regulowane były natomiast uchwałą Rady Miasta Poznania I kadencji nr XXX/172/91 z dnia 4 czerwca 1991 roku. Jak zapisano w treści uchwały, tytuł ten nadawała Rada w drodze uchwały podjętej na wniosek Radnych, Przewodniczącego Rady lub Prezydenta Miasta – bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej 2/3 ustawowego składu Rady. Rada Miasta Poznania mogła ponadto, w drodze uchwały, pozbawić honorowych wyróżnień w razie stwierdzenia utraty praw honorowych przez odznaczonego. Założenia te zmieniono uchwałą Rady Miasta Poznania IV kadencji nr XIX/140/IV/2003 z dnia 3 czerwca 2003 roku, w której usunięto zapis o wymogu bezwzględnej większości głosów oraz możliwości pozbawienia wyróżnienia, a także uzupełniono możliwość zgłaszania kandydatur do tytułu przez komisje Rady, po zasięgnięciu opinii klubów radnych działających w Radzie Miasta Poznania. Wręczenia wyróżnień honorowych dokonuje Przewodniczący Rady w obecności Prezydenta Miasta, zazwyczaj na uroczystej sesji Rady Miasta, w dzień Patronów Poznania – Świętych Piotra i Pawła. Ewidencję przyznanych wyróżnień prowadzi Biuro Rady Miasta. Ostatnie zmiany w zasadach przyznawania wyróżnień przyjęła Rada Miasta Poznania V kadencji w uchwale nr LXXII/1000/V/2010 z dnia 15 maja 2010 roku zaznaczając, iż wyróżnienie przyznaje się wyłącznie osobom żyjącym i nie więcej niż jednej osobie w roku.

Honorowe Obywatelstwo Miasta Poznania do 1918 roku

Hugo Ludwig von Below otrzymał 11 czerwca 1885 roku zgodę na przyjęcie honorowego obywatelstwa miasta Poznania. Tytuł ten posiadali też Robert von Zedlitz-Trützschler, Richard von Seeckt, Richard Witting, Wilhelm von Waldow oraz Erich Ludendorff. Wybuch I wojny światowej spowodował, iż Rada Miejska Poznania – licząc na odzyskanie niepodległości dzięki możliwemu zwycięstwu Cesarstwa Niemieckiego, postanowiła wyróżnić tytułem „Honorowego Obywatela Miasta Poznania” niemieckiego feldmarszałka Paula von Hindenburga argumentując, „że ocalił Poznań i Księstwo od najazdu Rosjan i od spustoszenia”. Tytuł przyznany dowódcy 28 października 1914 roku został mu jednak odebrany w 1919 roku w wyniku działań podejmowanych po zwycięstwie strony polskiej w powstaniu wielkopolskim. Na podstawie uchwały magistratu z 29 czerwca 1920 zdecydowano o wykreśleniu z ksiąg wszystkich mianowanych przed 1 stycznia 1919 honorowych obywateli miasta Poznania.

Honorowe Obywatelstwo Miasta Poznania w dwudziestoleciu międzywojennym

Pierwszym „Honorowym Obywatelem Miasta Poznania” po odzyskaniu niepodległości był Ignacy Jan Paderewski, któremu tytuł ten przyznała Rada Miejska Poznania uchwałą z dnia 21 stycznia 1920 roku. Drugim wyróżnionym był Wojciech Trąmpczyński, który swój tytuł otrzymał na podstawie uchwały z dnia 28 września 1920 roku. Po czternastu latach przerwy w przyznawaniu wyróżnień, uchwałą z dnia 25 kwietnia 1934 roku wyróżniono trzecią, a zarazem ostatnią osobę przed II wojną światową – Cyryla Ratajskiego.

Lista laureatów (lata 1920 oraz 1934)

Rok	Laureat		Źródło
1920		Ignacy Jan Paderewski
		Wojciech Trąmpczyński
1934		Cyryl Ratajski

Honorowe Obywatelstwo Miasta Poznania od 1990 roku

W okresie powojennym tytułu nie przyznawano przez kilka dziesięcioleci. Od 1990 do 2024 roku tytuł przyznano 38 osobom. Wyróżnienia nie przyznano w czterech latach: 1994, 1998, 1999 oraz 2002. W 1992 oraz 1996 roku tytuł przyznano nie jednej (jak jest to przyjęte zwyczajowo), a trzem osobom, natomiast w 2005, 2006 oraz 2009 roku – dwóm osobom. Jedynymi uhonorowanymi osobami pochodzącymi spoza Polski zostali Margaret Thatcher oraz Árpád Göncz. Wśród wyróżnionych znalazło się 12 kobiet oraz 26 mężczyzn.

Lista laureatów (od 1990 roku)

Rok	Laureat		Uzasadnienie
1990		Edward Raczyński	„w uznaniu ogromnych zasług położonych dla Poznania i Wielkopolski”
1991		Helena Przybyłek-Porębna	„składając hołd bohaterskiej postawie Pani Heleny Przybyłek-Porębnej w czasie pamiętnych wydarzeń czerwcowych 1956 roku”
1992		Wiktor Dega	„w uznaniu całokształtu pracy naukowej, badawczej i wychowawczej w dziedzinie ortopedii i rehabilitacji fizycznej inwalidów, organizowania nowoczesnego kompleksu kliniki Medycyny Rehabilitacyjnej i Zakładu Rehabilitacji Przemysłowej, tak bardzo związanej z naszym miastem i z działalnością medyczną na rzecz miasta”
		Zbigniew Zakrzewski	„w uznaniu całokształtu pracy naukowej, badawczej i wychowawczej prowadzonej podczas wieloletniej pracy w Akademii Ekonomicznej w Poznaniu oraz w uznaniu roli popularyzatora historii i zabytków naszego miasta wyrażającej się w szeregu książek przypominających naszym mieszkańcom ich chlubną przeszłość”
		Stefan Stuligrosz	„uznając wyjątkowy wkład Profesora w działalność kulturalną na terenie Poznania, szczególnie zaś za zorganizowanie i nieprzerwane – od 1939 roku – kierowanie Chórem Chłopięcym i Męskim „Poznańskie Słowiki”, który szybko zyskał uznanie w całym kraju i poza jego granicami, stając się chlubą i symbolem naszego miasta”
1993		Janusz Ziółkowski	„uznając wybitną działalność samorządową, naukową, społeczną i polityczną Profesora, Jego wielki wkład w przemiany społeczno-polityczne, wprowadzane w Poznaniu, naszym województwie i w Polsce od Sierpnia 1980 roku”
1995		Stanisław Broniewski	„uznając wybitny wkład w walkę o wyzwolenie Polski spod okupacji hitlerowskiej podczas II wojny światowej, jak również wielkie zasługi dla poznańskiego harcerstwa”
1996		Margaret Thatcher	„uznając wybitną osobowość oraz zasługi dla rozwoju kontaktów brytyjsko-polskich, a zwłaszcza dla wspierania rozwoju gospodarki rynkowej oraz edukacji ekonomicznej w Poznaniu”
		Árpád Göncz	„uznając wybitną osobowość oraz zasługi dla rozwoju demokracji, z okazji rocznicy „Poznańskiego Czerwca 1956 r.” oraz 40 rocznicy Powstania na Węgrzech”
		Jerzy Stroba	„uznając szczególne zasługi Metropolity Poznańskiego dla kształtowania życia Miasta Poznania i regionu oraz ogromną odpowiedzialność i wsparcie duszpasterskie w trudnym okresie przemian społeczno-gospodarczych”
1997		Jan Paweł II	„w dowód wdzięczności za udział w życiu duchowym mieszkańców Poznania i wieloletnie związki z miastem, w uznaniu ogromnego autorytetu moralnego i religijnego, jako wyraz przywiązania i szacunku”
2000		Jan Nowak-Jeziorański	„uznając wybitną osobowość oraz zasługi dla rozwoju demokracji”
2001		Wanda Błeńska	„w dowód uznania za zasługi podczas długoletniej, pełnej poświęceń pracy wśród osób trędowatych w Afryce”
2003		Przemysław Bystrzycki	„wyrażając wdzięczność i uznanie za ofiarną służbę Ojczyźnie, w szczególności w latach II wojny światowej – w szeregach Armii Polskiej i „cichociemnych” żołnierzy Armii Krajowej oraz za wyjątkowe zasługi dla intelektualnego i społecznego życia naszego Miasta”
2004		Gerard Labuda	„wyrażając uznanie dla wielkich osiągnięć naukowych, olbrzymiego wkładu badawczego w poznanie polskich dziejów, dbałości o patriotyczne nauczanie młodzieży akademickiej oraz doceniając wyjątkowe zasługi dla rozwoju poznańskiego środowiska naukowego i godną postawę uczonego”
2005		Marian Żelazek	„wyrażając wdzięczność, uznanie oraz głęboki szacunek za wybitnie humanitarną działalność, podporządkowaną wartości życia ludzkiego i godności człowieka oraz pomocy chorym ubogim, w szczególności trędowatym w Indiach”
		Karol Pospieszalski	„wyrażając wielkie uznanie dla dorobku badawczego, szacunek dla niezłomnej postawy uczonego i patrioty, całym życiem oddanego Ojczyźnie członka struktur konspiracyjnych w latach niemieckiej okupacji, doceniając wyjątkowe zasługi w odkrywaniu prawdy o współczesnych dziejach Polski, a w szczególności jej Ziem Zachodnich”
2006		Zenon Grocholewski	„wyrażając uznanie oraz głęboki szacunek dla wybitnej działalność publicznej i naukowej, w szczególności w zakresie nauk prawniczych”
		Włodzimierz Gedymin	„wyrażając uznanie za skuteczne działania 2 września 1939 roku w obronie przestrzeni powietrznej nad Poznaniem oraz wytrwałą i waleczną służbę w obronie Ojczyzny w czasie II Wojny Światowej”
2007		Jan Góra	„wyrażając uznanie oraz głęboką wdzięczność za 30 lat pracy duszpasterskiej i wychowawczej z poznańską młodzieżą i studentami oraz promowanie Poznania w Polsce i Europie”
2008		Stanisław Barańczak	„wyrażając wielkie uznanie dla wybitnych dokonań literackich i naukowych oraz głęboki szacunek dla szlachetnej postawy w trudnych latach naszej historii”
2009		Lech Wałęsa	„wyrażając najwyższe uznanie dla wybitnych dokonań w demokratycznej przebudowie Państwa Polskiego oraz głęboki szacunek dla pełnej poświęcenia i konsekwencji postawy w przełomowych latach naszej historii”
		Tadeusz Mazowiecki
2010		Teresa Rabska	„w uznaniu dla dorobku naukowego, ze szczególnym uwzględnieniem pracy na rzecz odbudowy samorządności w Polsce i budowy społeczeństwa obywatelskiego”
2011		Lech Trzeciakowski	„wyrażając uznanie dla dorobku naukowego ze szczególnym uwzględnieniem badań nad dziejami Wielkopolski i Poznania oraz doceniając zasługi w kształceniu młodzieży akademickiej”
2012		Hanna Suchocka	„wyrażając najwyższe uznanie wobec zasług dla rozwoju niepodległej Rzeczypospolitej oraz głęboki szacunek dla postawy życiowej, uosabiającej patriotyzm i tradycyjne wielkopolskie wartości”
2013		Izabella Cywińska	„wyrażając uznanie dla wybitnych osiągnięć i zasług dla Miasta Poznania oraz kultury narodowej”
2014		Andrzej Legocki	„wyrażając uznanie dla dorobku naukowego oraz doceniając zasługi dla rozwoju poznańskiego środowiska naukowego ze szczególnym uwzględnieniem działań na rzecz Polskiej Akademii Nauk”
2015		Agnieszka Duczmal	„w uznaniu dla wybitnych osiągnięć muzycznych ze szczególnym uwzględnieniem dorobku Orkiestry Kameralnej Polskiego Radia „Amadeus” oraz doceniając zasługi dla kształtowania artystycznego oblicza Poznania”
2016		Jan Węglarz	„wyrażając uznanie dla wybitnego dorobku naukowego oraz doceniając zasługi dla rozwoju nauki polskiej ze szczególnym uwzględnieniem działań na rzecz budowy społeczeństwa informatycznego”
2017		Hanna Kóčka-Krenz	„wyrażając uznanie dla wybitnych osiągnięć naukowych z zakresu archeologii i historii wczesnego średniowiecza ze szczególnym uwzględnieniem prac badawczych na Ostrowie Tumskim w Poznaniu i odnalezienia rezydencji pierwszych Piastów”
2018		Ryszard Krynicki	„wyrażając uznanie dla wybitnego dorobku literackiego i edytorskiego oraz głęboki szacunek dla niezłomnej postawy w trudnych latach naszej historii”
2019		Andrzej Wituski	„w uznaniu zasług dla rozwoju miasta Poznania ze szczególnym uwzględnieniem osiągnięć w dziedzinie kultury i sztuki”
2020		Maria Siemionow	„wyrażając uznanie dla dorobku naukowego i dydaktycznego w zakresie nauk medycznych ze szczególnym uwzględnieniem wybitnych osiągnięć w dziedzinie transplantologii”
2021		Teresa Zarzeczańska-Różańska	„w uznaniu zasług dla rozwoju sportu i wychowania młodzieży, a także osiągnięć sportowych, ze szczególnym uwzględnieniem osiągnięć w pływaniu na długich dystansach”
2022		Wojciech Łączkowski	„wyrażając uznanie dla wieloletniej pracy na rzecz rozwoju demokracji oraz dla dorobku naukowego i dydaktycznego z zakresu prawa i finansów”
2023		Andżelika Borys	„wyrażając uznanie dla wieloletniej, pełnej poświęceń pracy na rzecz obrony demokracji, praw człowieka i wolności słowa oraz działań podejmowanych w obronie kultury polskiej na Białorusi”
2024		Jadwiga Rotnicka	„wyrażając uznanie dla osiągnięć naukowych i dydaktycznych, a także za zaangażowanie w budowę Polski samorządnej i demokratycznej”