Wiktor Dega
Wiktor Marian Dega (ur. 7 grudnia 1896 w Poznaniu[2], zm. 16 lutego 1995 tamże) – polski lekarz, profesor Uniwersytetu Poznańskiego, a później AM w Poznaniu, naukowiec, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk, jeden ze współzałożycieli Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego. Pierwszy Kawaler Orderu Uśmiechu – odznaczenie to odebrał 6 lutego 1969 w Poznaniu[3]. Następnie członek Międzynarodowej Kapituły tego orderu, członek Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu od 1971 do 1983. Budowniczy Polski Ludowej.
 Wiktor Dega podczas operacji (1975 r.) | |
| Pełne imię i nazwisko |
Wiktor Marian Dega |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
7 grudnia 1896 |
| Data i miejsce śmierci |
16 lutego 1995 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
lekarz |
| Narodowość | |
| Tytuł naukowy |
profesor |
| Rodzice |
Wiktor |
| Odznaczenia | |
        
| |
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie Wiktora, wicedyrektora Zakładu Ubezpieczeń, i Zofii z domu Korzbok-Tuchołka. Uczył się w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, jednak nie ukończył tam nauki z powodu wybuchu I wojny światowej. Podczas nauki w tej placówce należał do Towarzystwa Tomasza Zana. W 1915 powołany został do armii niemieckiej, w której służył do końca I wojny światowej[2]. Od 28 grudnia 1918 do maja 1919 uczestniczył w powstaniu wielkopolskim[2] i z 10 p. Strz. Wlkp. brał udział w walkach o lotnisko na Ławicy, walkach pod Kcynią, Rynarzewem i nad Notecią w stopniu sierżanta. W maju 1919 został przeniesiony do batalionu Zapasowego 68 p.p. i następnie skierowany na kurs medyczny, po którym został podporucznikiem, a w rok później porucznikiem i przydzielony w 1920 do 7 komp. Zapasowej sanitariatu[4].
Jeszcze podczas służby w armii niemieckiej w 1919 zdał maturę w Koblencji, a następnie rozpoczął studia medyczne na uniwersytecie w Berlinie. Po opuszczeniu armii w 1920 wznowił przerwane studia na Uniwersytecie Warszawskim, a 1922 przeniósł się na Wydział Lekarski Uniwersytetu Poznańskiego, na którym uzyskał tytuł doktora wszechnauk lekarskich w 1924. Po studiach specjalizował się w ortopedii i chirurgii ortopedycznej w Klinice Ortopedii Uniwersytetu Poznańskiego pod kierunkiem prof. Ireneusza Wierzejewskiego. W latach 1925–1926 pogłębiał swoją wiedzę w zakresie ortopedii, pracując u prof. Nove-Josseranda w Lyonie oraz prof. Ombredanne’a w Paryżu. Od 1926, jako asystent, prowadził dla studentów wychowania fizycznego UP wykłady z gimnastyki leczniczej i masażu, a w 1928 został kierownikiem Poradni Sportowo-Lekarskiej w Poznaniu. W 1931 został prymariuszem Poznańskiego Zakładu Ortopedycznego im. B. S. Gąsiorowskiego. W 1932 ponownie wyjechał za granicę, gdzie nawiązał kontakty prof. Puttim z Bolonii oraz prof. Patrikiem Haglundem ze Sztokholmu. W rok później (1933) habilitował się, pisząc rozprawę „Badania z dziedziny etiologii i patogenezy wrodzonego zwichnięcia biodra”. W tym okresie został członkiem honorowym poznańskiej Korporacji Akademickiej „Icaria”. W listopadzie 1937 był ordynatorem zbudowanego i zorganizowanego według jego planów Oddziału Ortopedycznego Szpitala Miejskiego w Bydgoszczy. Funkcję tę pełnił do 31 sierpnia 1939, kiedy został zmobilizowany.
Brał udział w kampanii wrześniowej. W stopniu kapitana służył w Armii Pomorze, został ranny w bitwie pod Kutnem, a 17 września 1939 wraz ze szpitalem polowym, w którym pracował, dostał się do niewoli. W kwietniu 1940 został zwolniony, po czym objął stanowisko ordynatora Oddziału Chirurgii Dziecięcej w warszawskim Szpitalu Karola i Marii. Podczas powstania warszawskiego był chirurgiem w punkcie opatrunkowym „Sano” przy ul. Lwowskiej. Po kapitulacji ewakuował się ze szpitalem Karola i Marii do Włodzimierzowa k. Piotrkowa Trybunalskiego, gdzie pracował aż do wkroczenia Armii Czerwonej.
Zaraz po wojnie powrócił do Poznania, gdzie podjął nauczanie na Uniwersytecie. W grudniu 1945 otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego i posadę kierownika Katedry i Kliniki Ortopedycznej. Po reformie w 1950 wraz z kierowaną przez siebie katedrą i kliniką przeszedł do nowo utworzonej Akademii Medycznej w Poznaniu. Zorganizowanie pracy kliniki od podstaw pozwoliło mu na wdrożenie własnego programu kompleksowego leczenia chorych z upośledzoną czynnością narządu ruchu. W 1956 został mianowany profesorem zwyczajnym. W latach 1957–1967 był ekspertem WHO w zakresie readaptacji, a w okresie 1959–1962 – rektorem AM. W 1960 jako jednemu ze światowych pionierów rehabilitacji udało mu się w Poznaniu utworzyć pierwszą na świecie Katedrę Medycyny Rehabilitacyjnej. Jego sukcesy sprawiły, że w 1969 Ministerstwo Zdrowia włączyło rehabilitację w ramy organizacji opieki medycznej. W tym samym roku otrzymał doktorat honoris causa swojej uczelni. W następnym roku Europejskie Biuro WHO uznało jego program kompleksowej rehabilitacji obecnej na każdym etapie leczenia za modelowy.
Na dorobek naukowy prof. W. Degi składa się ponad 250 prac, z czego około 60 dotyczy wrodzonych zwichnięć stawu biodrowego. Jego badania w tej dziedzinie stały się podstawą do opracowania metody operacyjnego leczenia nazywanej osteotomią transiliakalną. Sam profesor był również autorem kilku technik operacyjnych.
Jego osiągnięcia były wielokrotnie doceniane zarówno przez naukowców, jak i pacjentów:
- doktoraty honoris causa Akademii Medycznych w Poznaniu (1968), Krakowie (1974), Wrocławiu (1973), Łodzi (1977), AWF w Poznaniu i Uniwersytetu w Halle – Wittenberg (1977[5])
- członek korespondent (od 1962), członek rzeczywisty (od 1969), w latach 1963–1968 członek prezydium Polskiej Akademii Nauk[6]
- członek dziewięciu krajowych i zagranicznych towarzystw naukowych
- członek honorowy czterech krajowych i szesnastu zagranicznych towarzystw.
Był honorowym członkiem Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania im. Cyryla Ratajskiego[7]. 11 lutego 1992 uchwałą Rady Miasta Poznania otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Poznania[8].
Zmarł 16 lutego 1995 roku w Poznaniu, pochowany na cmentarzu Junikowskim (pole 3 kwatera 1-7-10)[4].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Order Budowniczych Polski Ludowej (1964)[9]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1971)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (22 lipca 1953)[10]
- Złoty Krzyż Zasługi (1 maja 1952)[11]
- Wielkopolski Krzyż Powstańczy (15 czerwca 1990)[12]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (28 marca 1955)[13]
- Odznaka honorowa „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” (1 kwietnia 1951)[14]
- Kawaler Orderu Uśmiechu (1969, jako pierwszy w historii)[3]
Nagrody
edytuj- Nagroda Państwowa III stopnia za prace w zakresie chirurgii rehabilitacyjnej (1951)[15]
- Nagroda im. Alberta Laskera (1966, najwyższa światowa nagroda w dziedzinie rehabilitacji przyznawana przez Międzynarodowe Towarzystwo Rehabilitacji)
- Nagroda Państwowa I stopnia (21 lipca 1968)[16]
Upamiętnienie
edytujW roku 1996 Państwowy Szpital Kliniczny nr 4 w Poznaniu otrzymał imię Wiktora Degi[17].
Przypisy
edytuj- ↑ Poznańskie cmentarze w: poznan.pl.
- ↑ a b c Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa: Wyd. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe: na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 136.
- ↑ a b Poznańscy Kawalarowie Orderu Uśmiechu w: poznan.naszemiasto.pl z 2013-02-06.
- ↑ a b Plan Poznania – Cmentarze [online], www.poznan.pl [dostęp 2024-07-20].
- ↑ Kronika. Międzynarodowa współpraca naukowa, [w:] Życie Szkoły Wyższej, nr 11/1977, s. 109.
- ↑ Członkowie PAN: Skorowidz.
- ↑ TMMP – Towarzystwo Miłośników Miasta Poznania – Honorowi Członkowie TMMP [online], www.tmmp.poznan.pl [dostęp 2020-05-10].
- ↑ Honorowi i zasłużeni obywatele Miasta Poznania. [dostęp 2013-02-17].
- ↑ Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 2, nr 170 z 20 lipca 1964.
- ↑ M.P. z 1953 r. nr 93, poz. 1275 „za zasługi w pracy dydaktycznej i naukowej w dziedzinie medycyny”.
- ↑ M.P. z 1952 r. nr 47, poz. 645 „za zasługi w pracy zawodowej”.
- ↑ Lista odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym [online], powstancy-wielkopolscy.pl [dostęp 2024-07-20].
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 104, poz. 1411 – Uchwała Rady Państwa z dnia 28 marca 1955 r. nr 0/441 – na wniosek Ministra Zdrowia.
- ↑ M.P. z 1953 r. nr 64, poz. 785 – Załącznik nr 4 – Wykaz osób odznaczonych przez Ministra Zdrowia Odznaką „Za wzorową pracę w służbie zdrowia”.
- ↑ Nagrody państwowe za 1951 r. za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego i sztuki. „Głos Koszaliński”. Rok III, Nr 201 (822), s. 6, 26 lipca 1951. Koszalin: KW PZPR. [dostęp 2024-07-20].
- ↑ Nowiny Rzeszowskie, nr 172 (5927), 20-21-22 lipca 1968, s. 2.
- ↑ Historia Szpitala [online], Ortopedyczno-Rehabilitacyjny Szpital Kliniczny im. W. Degi UM w Poznaniu, 16 września 2019 [dostęp 2023-08-20] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.) Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa-Poznań 1983, PWN, ISBN 83-01-02722-3.
Linki zewnętrzne
edytuj- Wiktor Dega: Zapiski do autobiografii, cz. 1 „Moja droga życiowa do wiedzy i zawodu”, [w:] Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, R. 29:1985, z. 2, s. 259–322.