HMS Botha
HMS Botha, później Almirante Williams[a] – brytyjski niszczyciel z okresu I wojny światowej. Pierwotnie okręt został zamówiony w Wielkiej Brytanii przez rząd Chile jako jedna z sześciu jednostek typu Almirante Lynch i zwodowany 2 grudnia 1914 roku jako „Almirante Williams Rebolledo” w stoczni J. Samuel White w Cowes. W trakcie wyposażania jednostka została zarekwirowana i zakupiona przez Wielką Brytanię, wchodząc w skład Royal Navy w marcu 1915 roku, już jako HMS „Botha”. Po zakończeniu działań wojennych niszczyciel został odsprzedany pierwotnemu zamawiającemu i w maju 1920 roku wszedł do służby w Armada de Chile pod nazwą „Almirante Williams” (według innych źródeł „Almirante Riveros”). Jednostka została skreślona z listy floty w 1933 roku.
 HMS „Botha” między 1915 a 1918 r. | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
czerwiec 1912 |
| Wodowanie |
2 grudnia 1914 |
Zamówiony dla  Armada de Chile
| |
| Nazwa |
„Almirante Williams Rebolledo” |
 Royal Navy
| |
| Nazwa |
HMS „Botha” |
| Wejście do służby |
marzec 1915 |
| Wycofanie ze służby |
maj 1920 |
| Armada de Chile
| |
| Nazwa |
„Almirante Williams” |
| Wejście do służby |
maj 1920 |
| Wycofanie ze służby |
1933 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
normalna: 1610 ton |
| Długość |
100,8 metra całkowita |
| Szerokość |
9,91 m |
| Zanurzenie |
3,53 m |
| Napęd | |
| 3 zespoły turbin parowych Parsonsa o łącznej mocy 30 000 KM 6 kotłów, 3 śruby | |
| Prędkość |
31 węzłów |
| Zasięg |
2750 Mm przy prędkości 15 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| 6 dział kal. 102 mm (6 x I) 1 działko plot. kal. 40 mm 2 km kal. 7,7 mm (2 x I) | |
| Wyrzutnie torpedowe |
4 × 533 mm (2 x II) |
| Załoga |
197 |
Projekt i budowa
edytujNiszczyciele typu Almirante Lynch zostały zamówione przez rząd Chile w Wielkiej Brytanii na początku 1911 roku[1]. W momencie budowy okręty te należały do największych i najsilniej uzbrojonych jednostek tej klasy na świecie[1][2]. Z zamówionych sześciu niszczycieli tylko dwa zostały ukończone do wybuchu I wojny światowej i odebrane przez Armada de Chile; pozostałe cztery zostały zarekwirowane przez rząd brytyjski i wcielone do Royal Navy jako „Faulknor”, „Broke”, „Botha” i „Tipperary”[1][2][b]. Przejęte przez Brytyjczyków niszczyciele zostały lekko zmodyfikowane w stosunku do pierwowzoru: zamontowano na nich wyrzutnie torpedowe o kalibrze 533 mm i pojedyncze działko przeciwlotnicze kal. 40 mm (zamiast dwóch karabinów maszynowych kal. 7,7 mm), a większa masa zainstalowanego uzbrojenia spowodowała wzrost wyporności okrętów[3].
Przyszły HMS[c] „Botha” zbudowany został podobnie jak okręty bliźniacze w stoczni J. Samuel White w Cowes[4]. Stępkę okrętu położono w czerwcu 1912 roku, a zwodowany został 2 grudnia 1914 roku[3][5]. Początkowo miał nosić nazwę „Almirante Williams Rebolledo”, upamiętniająca admirała Juana Williamsa[6].
Dane taktyczno-techniczne
edytujOkręt był dużym niszczycielem o długości całkowitej 100,8 metra (97,5 metra między pionami), szerokości 9,91 metra i zanurzeniu 3,53 metra[3][6]. Wyporność normalna wynosiła 1610 ton, zaś pełna 2000 ton[3][6]. Siłownię okrętu stanowiły trzy zestawy turbin parowych systemu Parsonsa o łącznej mocy 30 000 KM, do których parę dostarczało sześć kotłów White-Forster[3][7]. Prędkość maksymalna napędzanego trzema śrubami okrętu wynosiła 31 węzłów[3][6]. Okręt zabierał zapas 433 ton węgla i 83 tony paliwa płynnego, co zapewniało zasięg wynoszący 2750 Mm przy prędkości 15 węzłów[3][6].
Na uzbrojenie artyleryjskie okrętu składało się sześć pojedynczych dział kalibru 102 mm (4 cale) L/40 Armstrong, pojedyncze działko przeciwlotnicze Vickers kal. 40 mm L/39 Mark II i dwa pojedyncze karabiny maszynowe kal. 7,7 mm L/94[3][6]. Broń torpedową stanowiły dwa podwójne aparaty kal. 533 mm (21 cali)[3][6].
Załoga okrętu składała się z 197 oficerów, podoficerów i marynarzy[3][6][d].
Służba
edytujRoyal Navy
edytujBędący w trakcie budowy niszczyciel został wkrótce po wybuchu wojny we wrześniu 1914 roku zakupiony przez rząd brytyjski i przemianowany na HMS „Botha”[8]. Po wodowaniu i ukończeniu według brytyjskich standardów, wszedł do służby w Royal Navy 30 marca 1915 roku[9]. Jednostka z racji wielkości była klasyfikowana jako przewodnik flotylli[3]. Podczas służby w brytyjskiej marynarce okręt nosił numery taktyczne H5C, G60, F61, F50 i D80[3]. HMS „Botha” początkowo został drugim przewodnikiem 1. Flotylli Niszczycieli (obok okrętu flagowego w postaci krążownika lekkiego), przewodzącym półflotylli, zastępując tam bliźniaczego „Faulknora”[10]. W przeciwieństwie do okrętów bliźniaczych, nie wziął udziału w bitwie jutlandzkiej na przełomie maja i czerwca 1916 roku, znajdując się w remoncie[10].
6 czerwca 1917 roku niszczyciel wziął udział w porannym ostrzale Ostendy (wraz z monitorami „Erebus” i „Terror” oraz niszczycielami „Faulknor”, „Lochinvar”, „Lance”, „Manly”, „Mentor”, „Moorsom” i „Miranda”), w wyniku którego zniszczono urządzenia portowe oraz zatopiono trzy i uszkodzono trzy jednostki pływające[11].
21 marca 1918 roku okręt uczestniczył w odparciu ataku niemieckich niszczycieli i torpedowców na Dunkierkę[12]. Większości napastników udało się ujść pościgowi stacjonujących w porcie niszczycieli (oprócz HMS „Botha” były to: brytyjski HMS „Morris” oraz francuskie „Bouclier”, „Obusier”, „Magon” i „Capitaine Mehl”), lecz „Botha” zatopił po ostrzelaniu i staranowaniu torpedowiec SMS A 19, a „Bouclier” i „Capitaine Mehl” zatopiły A 7[12][13]. Podczas akcji „Botha” został przypadkowo storpedowany i staranowany przez „Capitaine Mehl”, który wziął brytyjski okręt za jednostkę wroga[13].
W 1919 roku okręt poddano modernizacji: zdemontowano cztery pojedyncze działa kal. 102 mm, instalując w zamian dwie armaty kal. 120 mm L/45 BL Mk I[3].
Armada de Chile
edytujW 1920 roku niszczyciel został odsprzedany Chile i w maju tego roku wszedł do służby w marynarce tego kraju pod nazwą „Almirante Williams”[5][14]. Według jednak A. Daszjana, fotografie wskazują, że zachodzi omyłka co do przyporządkowania okrętów i HMS „Botha” w rzeczywistości przemianowano na „Almirante Riveros”[a]. Uzbrojenie okrętu podczas służby w Armada de Chile przedstawiało się następująco: dwa pojedyncze działa kal. 120 mm L/45 BL Mk I, dwa pojedyncze działa kal. 102 mm L/45 QF Mk VI, dwa pojedyncze działka przeciwlotnicze Vickers kal. 40 mm L/39 Mark II i dwie podwójne wyrzutnie torped kal. 533 mm; liczebność załogi wzrosła do 205 osób[14]. Jednostka została skreślona z listy floty z powodu znacznego zużycia w 1933 roku[14][15].
Uwagi
edytuj- ↑ a b Według Daszjan 2007 ↓, s. 27, powszechnie przyjęta w literaturze wersja, że „Botha” został wcielony do służby jako „Almirante Williams” jest mylna, a analiza fotografii z pewnością wskazuje na to, że „Botha” to późniejszy „Almirante Riveros”, a „Almirante Williams” to „Faulknor”.
- ↑ W 1920 roku Brytyjczycy zwrócili Chile zarekwirowane niszczyciele, z wyjątkiem utraconego w bitwie jutlandzkiej HMS „Tipperary”[1].
- ↑ HMS – His/Her Majesty’s Ship – Okręt Jego/Jej Królewskiej Mości.
- ↑ Moore 1990 ↓, s. 67 podaje, że załoga liczyła 205 osób.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Gogin 2015A ↓.
- ↑ a b Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 409.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Gogin 2015F ↓.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 78.
- ↑ a b Colledge i Warlow 2006 ↓, s. 45.
- ↑ a b c d e f g h Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 77.
- ↑ Moore 1990 ↓, s. 67.
- ↑ Daszjan 2007 ↓, s. 18.
- ↑ Daszjan 2007 ↓, s. 28.
- ↑ a b Daszjan 2007 ↓, s. 22.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski i Wywerka Prekurat 1994 ↓, s. 376.
- ↑ a b Gozdawa-Gołębiowski i Wywerka Prekurat 1994 ↓, s. 434.
- ↑ a b Destroyers 2 ↓.
- ↑ a b c Gogin 2015AW ↓.
- ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 422.
Bibliografia
edytuj- British DESTROYERS - Part 2 of 2. Naval History Homepage. [dostęp 2018-12-10]. (ang.).
- J.J. Colledge, Ben Warlow: Ships of the Royal Navy: The Complete Record of all Fighting Ships of the Royal Navy. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-281-8. (ang.).
- Aleksandr Daszjan. Lidery tipa «Almirante Lynch». „Morskaja Kampanija”. nr 2/2007, 2007. Moskwa: OOO Kollekcyja. (ros.).
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Ivan Gogin: ALMIRANTE LYNCH destroyers (1913-1914). Navypedia. [dostęp 2018-12-10]. (ang.).
- Ivan Gogin: ALMIRANTE WILLIAMS destroyers (1914-1915/1920). Navypedia. [dostęp 2018-12-10]. (ang.).
- Ivan Gogin: FAULKNOR flotilla leaders (1914-1915). Navypedia. [dostęp 2018-12-10]. (ang.).
- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
- John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).