Wikipedia

Fresnel (1929)

francuski okręt podwodny
Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Fresnel (Q143) – francuski oceaniczny okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z 31 jednostek typu Redoutable. Okręt został zwodowany 8 czerwca 1929 roku w stoczni Ateliers et Chantiers de Saint-Nazaire Penhoët(inne języki) w Saint-Nazaire, a do służby w Marine nationale wszedł w lutym 1932 roku. Podczas wojny jednostka pełniła służbę na Morzu Śródziemnym i Atlantyku, a od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami znajdowała się pod kontrolą rządu Vichy. 27 listopada 1942 roku „Fresnel” został samozatopiony w Tulonie. Podniesiony przez Włochów, został ponownie zatopiony przez alianckie samoloty 11 marca 1944 roku.

Fresnel (Q143)
Ilustracja
Jednostka bliźniacza „Fresnel” – „Ajax”
Klasa

okręt podwodny

Typ

Redoutable

Projekt

M6

Historia
Stocznia

Ateliers et Chantiers de Saint-Nazaire Penhoët(inne języki), Saint-Nazaire

Położenie stępki

7 lipca 1927

Wodowanie

8 czerwca 1929

 Marine nationale
Wejście do służby

22 lutego 1932

Zatopiony

samozatopiony 27 listopada 1942

Los okrętu

powtórnie zatopiony 11 marca 1944

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


1570 ton
2084 t

Długość

92,3 m

Szerokość

8,2 m

Zanurzenie

4,7 m

Zanurzenie testowe

80 m

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 6000 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


17 węzłów
10 w.

Zasięg

powierzchnia: 10 000 Mm przy 10 w.
zanurzenie: 100 Mm przy 5 w.

Uzbrojenie
1 działo kal. 100 mm, 2 wkm kal. 13,2 mm, 13 torped
Wyrzutnie torpedowe

7 × 550 mm
2 × 550/400 mm

Załoga

61

Projekt i budowa

edytuj

„Fresnel” zamówiony został na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1925 roku[1][2]. Projekt (o sygnaturze M6[3]) był ulepszeniem pierwszych powojennych francuskich oceanicznych okrętów podwodnych – typu Requin[1]. Poprawie uległa krytykowana w poprzednim typie zbyt mała prędkość osiągana na powierzchni oraz manewrowość[1][4]. Posiadał duży zasięg i silne uzbrojenie; wadą była ciasnota wnętrza, która powodowała trudności w dostępie do zapasów prowiantu i amunicji[4]. Konstruktorem okrętu był inż. Jean-Jacques Roquebert(inne języki)[4].

„Fresnel” zbudowany został w stoczni Ateliers et Chantiers de Saint-Nazaire Penhoët(inne języki) (numer stoczniowy Z5)[3][5]. Stępkę okrętu położono 7 lipca 1927 roku[6], a zwodowany został 8 czerwca 1929 roku[5][7].

Dane taktyczno–techniczne

edytuj

„Fresnel” był dużym, oceanicznym okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej[1][4]. Długość całkowita wynosiła 92,3 metra (92 metry między pionami), szerokość 8,2 metra i zanurzenie 4,7 metra[5][8]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 1384 tony (normalna 1570 ton), a w zanurzeniu 2084 tony[5][7][a]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Sulzer(inne języki) o łącznej mocy 6000 KM[5][9][b]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM[4][5][c]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 17 węzłów na powierzchni i 10 węzłów w zanurzeniu[5][10][d]. Zasięg wynosił 10 000 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 17 węzłów) oraz 100 Mm przy prędkości 5 węzłów w zanurzeniu[1][2]. Zbiorniki paliwa mieściły 95 ton oleju napędowego[3][5]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, a czas zanurzenia 45-50 sekund[1][4]. Autonomiczność okrętu wynosiła 30 dób[3][11].

Okręt wyposażony był w siedem wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery na dziobie i jeden potrójny zewnętrzny aparat torpedowy. Prócz tego za kioskiem znajdował się jeden podwójny dwukalibrowy (550 lub 400 mm) aparat torpedowy[3][4]. Na pokładzie było miejsce na 13 torped, w tym 11 kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm[3][4]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kalibru 100 mm M1925 L/45 oraz zdwojone stanowisko wielkokalibrowych karabinów maszynowych Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76[3][4].

Załoga okrętu składała się z 4 oficerów oraz 57 podoficerów i marynarzy[2][5][e].

Służba

edytuj

„Fresnel” został przyjęty do służby w Marine nationale 22 lutego 1932 roku[6][f]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q143[3]. W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc w skład 3. dywizjonu 3. eskadry 1. Flotylli okrętów podwodnych okrętów podwodnych w Tulonie (jednostka przechodziła remont, który zakończył się 14 września 1939 roku)[12]. Dowódcą okrętu był w tym okresie kpt. mar. P.G. Daussy[12]. 7 października „Fresnel”, „Le Glorieux” i „Redoutable” opuściły Tulon i w eskorcie niszczyciela „La Railleuse”(inne języki) udały się do Gibraltaru, a stamtąd 10 października eskortowane przez niszczyciel „Lynx”(inne języki) wyszły w rejs do Casablanki, docierając do miejsca przeznaczenia 13 października[13]. W dniach 19 grudnia 1939 roku – 19 stycznia 1940 roku okręt wziął udział w poszukiwaniach niemieckiego rajdera „Admiral Graf Spee”, a po jego samozatopieniu – okrętu zaopatrzeniowego „Altmark”[14]. 29 grudnia 1939 roku „Fresnel” wykonał atak na napotkany statek handlowy, który odpowiedział ogniem zmuszając okręt do odwrotu. Niedoszłym niemieckim łamaczem blokady okazał się aliancki parowiec „Highland Patriot” (14 172 BRT)[14]. 27 marca 1940 roku „Fresnel” i „Espadon” w eskorcie uzbrojonego trawlera „Victoria” opuściły Casablankę i przepłynęły do Gibraltaru, a stamtąd „Fresnel” eskortowany przez niszczyciel „Simoun”(inne języki) wypłynął do Tulonu, który osiągnął 30 marca[15].

W czerwcu 1940 roku okręt znajdował się w Bizercie w składzie 3. dywizjonu okrętów podwodnych, a jego dowódcą był nadal kpt. mar. P.G. Daussy[16]. 10 czerwca, po wypowiedzeniu wojny przez Włochy jednostka opuściła bazę, udając się na patrol[17]. 22 czerwca, w dniu zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami, okręt przebywał w Bizercie[18]. W wyniku jego postanowień „Fresnel” znalazł się pod kontrolą rządu Vichy w składzie 3. grupy okrętów podwodnych w Tulonie, gdzie został rozbrojony[19]. 10 kwietnia 1941 roku „Fresnel” opuścił Tulon i w towarzystwie bliźniaczych jednostek „Henri Poincaré” i „Actéon” pokonał Cieśninę Gibraltarską i dotarł 16 kwietnia do Casablanki (w eskorcie awiza „La Batailleuse(inne języki)”)[20]. 8 listopada 1942 roku okręt wziął udział w próbie odparcia desantu aliantów na Oran, jednak atak na siły inwazyjne nie powiódł się i ścigana przez eskortę jednostka musiała szukać schronienia na hiszpańskich wodach terytorialnych, a następnie dopłynęła do Tulonu[6][21]. 27 listopada 1942 roku, podczas ataku Niemców na Tulon, jednostka została samozatopiona[1][4]. 29 stycznia 1943 roku okręt został podniesiony przez Włochów, lecz 19 lutego znowu zatonął[6]. Podniesiony 4 maja 1943 roku, 11 marca 1944 roku został ponownie zatopiony przez alianckie samoloty[6][22].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Parkes 1934 ↓, s. 199 podaje wyporność 1644/2080 ton, zaś Lipiński 1999 ↓, s. 539 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 – 1384/2080 ton.
  2. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 187 podaje, że okręt posiadał cztery silniki Diesla, zaś według Parkes 1934 ↓, s. 199 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 okręt posiadał dodatkowo pomocniczy silnik Diesla o mocy 750 KM.
  3. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75 podaje, że łączna moc silników elektrycznych wynosiła 1000 KM.
  4. ↑ Parkes 1934 ↓, s. 199 podaje, że prędkość na powierzchni wynosiła 18 węzłów, zaś według Lipiński 1999 ↓, s. 539 okręt osiągał na powierzchni 19,5 węzła.
  5. ↑ Parkes 1934 ↓, s. 199 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 podają, że załoga okrętu liczyła 67 osób.
  6. ↑ Gogin 2015 ↓ podaje, że okręt został przyjęty do służby w lutym 1931 roku.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 274.
  2. ↑ a b c Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 76.
  3. ↑ a b c d e f g h Gogin 2015 ↓.
  4. ↑ a b c d e f g h i j Fontenoy 2007 ↓, s. 187.
  5. ↑ a b c d e f g h i Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 273.
  6. ↑ a b c d e Helgason 2019 ↓.
  7. ↑ a b Fontenoy 2007 ↓, s. 186.
  8. ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 539.
  9. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75.
  10. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 192.
  11. ↑ Parkes 1934 ↓, s. 199.
  12. ↑ a b Kindell 1939a ↓.
  13. ↑ Kindell 1939b ↓.
  14. ↑ a b Kindell 1939c ↓.
  15. ↑ Kindell 1940a ↓.
  16. ↑ Kindell 1940b ↓.
  17. ↑ Kindell 1940c ↓.
  18. ↑ Kindell 1940d ↓.
  19. ↑ Kindell 1940e ↓.
  20. ↑ Kindell 1941a ↓.
  21. ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 242.
  22. ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 273-274.

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Fresnel_(1929)&oldid=75379702”