Espadon (1926)
Espadon (Q129) – francuski oceaniczny okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, dziewiąta zamówiona jednostka typu Requin. Okręt został zwodowany 28 maja 1926 roku w stoczni Arsenal de Toulon, a do służby w Marine nationale wszedł w grudniu 1927 roku. Jednostka pełniła służbę na Morzu Śródziemnym, a od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami znajdowała się pod kontrolą rządu Vichy. W grudniu 1942 roku okręt został przejęty przez Niemców w Bizercie i przekazany Włochom. W Regia Marina jednostka otrzymała oznaczenie FR 114 i rozpoczęto jej przebudowę na podwodny transportowiec, jednak prac nie ukończono. Po zawarciu przez Włochy zawieszenia broni z Aliantami okręt został 13 września 1943 roku częściowo samozatopiony w Castellammare, a następnie przejęty przez Niemców i ostatecznie zatopiony 28 września 1943 roku.
 Jednostka bliźniacza „Espadona” – „Morse” | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Projekt |
C4 |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
1924 |
| Wodowanie |
28 maja 1926 |
 Marine nationale
| |
| Wejście do służby |
grudzień 1927 |
| Wycofanie ze służby |
8 grudnia 1942 |
 Regia Marina
| |
| Nazwa |
FR 114 |
| Los okrętu |
samozatopiony 28 września 1943 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość |
78,25 m |
| Szerokość |
6,84 m |
| Zanurzenie |
5,1 m |
| Zanurzenie testowe |
80 m |
| Rodzaj kadłuba |
dwukadłubowy |
| Napęd | |
| 2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 2900 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1800 KM 2 śruby | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg |
powierzchnia: 7700 Mm przy 9 w. |
| Uzbrojenie | |
| 16 torped, 1 działo kal. 100 mm, 2 km kal. 8 mm | |
| Wyrzutnie torpedowe |
10 × 550 mm |
| Załoga |
51 |
Projekt i budowa
edytuj„Espadon” zamówiony został na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1923 roku[1][2]. Projekt (o sygnaturze C4[3]) był pierwszą od zakończenia wojny koncepcją francuskiego okrętu podwodnego, powstałą po analizie doświadczeń wojennych i eksploatacji ex-niemieckich jednostek otrzymanych w ramach reparacji wojennych[1]. Okręt przeznaczony był do służby kolonialnej, działań na liniach komunikacyjnych potencjalnego przeciwnika i rozpoznania[1][3]. Posiadał spory zasięg i dużą dopuszczalną głębokość zanurzenia; wadami była słaba manewrowość i zbyt mała prędkość osiągana na powierzchni[1][4]. Konstruktorem okrętu był inż. Jean-Jacques Roquebert[4].
„Espadon” zbudowany został w Arsenale w Tulonie[1][2]. Stępkę okrętu położono w 1924 roku[3][a], został zwodowany 28 maja 1926 roku[1][4], a do służby w Marine nationale przyjęto go w grudniu 1927 roku[3]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q129.
Dane taktyczno–techniczne
edytuj„Espadon” był dużym, oceanicznym okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej[1][4]. Długość całkowita wynosiła 78,5 metra, szerokość 6,84 metra i zanurzenie 5,1 metra[1][2]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 947 ton (normalna 1150 ton), a w zanurzeniu 1441 ton[1][3][b]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne (Schneider lub Sulzer) o łącznej mocy 2900 koni mechanicznych (KM)[1][2]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1800 KM[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 15 węzłów na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu[1][2][c]. Zasięg wynosił 7700 Mm przy prędkości 9 węzłów (6400 Mm przy 12 węzłach lub 3000 Mm przy 15 węzłach) w położeniu nawodnym oraz 70 Mm przy prędkości 5 węzłów pod wodą[1][4][d]. Zbiorniki paliwa mieściły 116 ton oleju napędowego (plus 51 ton w zbiornikach balastowych)[1], a energia elektryczna magazynowana była w bateriach akumulatorów typu D liczących 248 ogniw[7][8]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, a autonomiczność 30 dób[1][3].
Okręt wyposażony był w 10 wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery wewnętrzne na dziobie, dwie na rufie oraz dwa podwójne obrotowe zewnętrzne aparaty torpedowe (zamontowane przed i za kioskiem), z łącznym zapasem 16 torped[1][2][e]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kal. 100 mm M1925 L/50 oraz dwa karabiny maszynowe kal. 8 mm (2 x I)[1][2].
Załoga okrętu składała się z 51 oficerów, podoficerów i marynarzy[1][4][f].
Służba
edytujW latach 1935–1937 okręt przeszedł gruntowny remont, połączony z wymianą siłowni[1][2]. W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc w skład 10. dywizjonu 6. eskadry 4. Flotylli stacjonującej w Bizercie[10]. Dowódcą jednostki był w tym okresie kpt. mar. P.E. Jalabert[10]. W październiku 1939 roku okręt został poddany remontowi stoczniowemu[10]. W czerwcu 1940 roku jednostka stacjonowała w Bejrucie, a jej dowódcą był kmdr ppor. C.F. Sevellec[11]. Okręt uczestniczył w tym miesiącu w patrolowaniu rejonu Dodekanezu, na wschód od Leros[12]. Po zawarciu zawieszenia broni między Francją a Niemcami „Espadon” znalazł się pod kontrolą rządu Vichy[13]. Na przełomie 1941 i 1942 roku okręt został wycofany z czynnej służby[5]. Po rozpoczęciu przez Niemcy okupacji terenów podległych rządowi Vichy, 8 grudnia 1942 roku okręt został przejęty przez Niemców w Bizercie i przekazany Włochom[1][4]. Jednostka w Regia Marina otrzymała oznaczenie FR 114 i została przebazowana do Castellammare, gdzie podjęto jej przebudowę na podwodny transportowiec[14][15]. Z okrętu usunięto uzbrojenie torpedowe i artyleryjskie (montując jedynie dwa wkm plot. kal. 13,2 mm); miał zabierać 50 ton ładunku i 145 ton paliwa[14]. Po zawarciu przez Włochy zawieszenia broni z Aliantami okręt został 13 września 1943 roku częściowo samozatopiony, a następnie przejęty przez Niemców i ostatecznie zatopiony 28 września 1943 roku[14][15].
Uwagi
edytuj- ↑ J. Labayle-Couhat podaje błędnie, że stępkę okrętu położono w 1927 roku[2].
- ↑ J. Labayle-Couhat oraz J. Lipiński podają, że wyporność nawodna wynosiła 974 tony[2][5].
- ↑ Według Jane's Fighting Ships 1934 i Jane's Fighting Ships 1940 prędkość nawodna wynosiła 16 węzłów[6][7].
- ↑ J. Labayle-Couhat podaje, że zasięg nawodny wynosił 5650 Mm przy 10 węzłach, a podwodny 105 Mm przy 5 węzłach[2], a według Jane's Fighting Ships 1940 oraz J. Lipińskiego zasięg nawodny wynosił 7000 Mm przy 9 węzłach, a podwodny 105 Mm przy 5 węzłach[5][7].
- ↑ Według Jane's Fighting Ships 1934 i Jane's Fighting Ships 1940 okręt przenosił 32 torpedy (24 sztuki model 1922 i 8 sztuk model 1919)[6][7].
- ↑ J. Labayle-Couhat i A. Perepeczko podają, że załoga składała się z 54 osób[2][9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: 1980, s. 272.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: 1971, s. 75.
- ↑ a b c d e f g Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara: 2007, s. 182.
- ↑ a b c Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999, s. 539.
- ↑ a b Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: 1934, s. 199.
- ↑ a b c d Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: 1941, s. 193.
- ↑ Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989, s. 131.
- ↑ Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: 2014, s. 402.
- ↑ a b Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999, s. 653.
Bibliografia
edytuj- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Ivan Gogin: REQUIN submarines (1926-1928). Navypedia. [dostęp 2017-03-23]. (ang.).
- Ivan Gogin: FR111 ex-French large submarines (1928/1943). Navypedia. [dostęp 2017-03-23]. (ang.).
- Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-23]. (ang.).
- Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-23]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 2 of 4) Saturday 8th – Friday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2017-04-04]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, NOVEMBER 1940 (Part 2 of 2) Friday 15th – Saturday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-23]. (ang.).
- Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
- Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
- Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
- Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.).
- Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1.
- Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.).