Franciszek Krasiński (1525–1577)
Franciszek Krasiński herbu Ślepowron (ur. 10 kwietnia[1] 1525 prawdopodobnie we wsi Krasne[2], zm. 16 marca 1577 w Bodzentynie[2]) – biskup krakowski 1572–1577, podkanclerzy koronny od 1568[3] lub 1569[2][4] do 1572[3] lub 1574[2], od 1560 sekretarz królewski, prepozyt płockiej kapituły katedralnej w latach 1568–1574[5], archidiakon kaliski, kanonik płockiej kapituły katedralnej[6].
 Portret Franciszka Krasińskiego drzeworyt wg rysunku Jana Matejki. | ||
| ||
| Kraj działania | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
10 kwietnia 1525 | |
| Data i miejsce śmierci | ||
| Sekretarz królewski | ||
| Okres sprawowania |
1560–1577 | |
| Biskup krakowski | ||
| Okres sprawowania |
1572–1577 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Nominacja biskupia |
2 czerwca 1572 | |
| Sakra biskupia |
6 stycznia 1573 | |
| Data konsekracji |
6 stycznia 1573 |
|---|---|
| Konsekrator |
Rodzina
edytujFranciszek był synem zmarłego w 1546[7] Jana Krasińskiego, stolnika ciechanowskiego i Katarzyny (określanej mianem: Mrokowska z Murowanego Mniszewa[8] lub pochodzącej z pieczętującej się Lubiczem rodziny Miszewskich[3]). Był bratem m.in.: sekretarza królewskiego i archidiakona krakowskiego Stanisława, sędziego ziemskiego ciechanowskiego Andrzeja, kanonika krakowskiego i kustosza kruszwickiego Mikołaja oraz kasztelana sierpeckiego Wojciecha[9]. Stryj m.in. syna Wojciecha podkomorzego różańskiego Mikołaja[10] oraz synów Andrzeja: sekretarza królewskiego Jana Andrzeja, kasztelana ciechanowskiego Franciszka oraz wojewody płockiego Stanisława. W przypadku swoich bratanków (synów Andrzeja) był ich protektorem dzięki niemu odebrali oni staranne wykształcenie humanistyczne[11]. Był także krewnym prymasa Mikołaja Dzierzgowskiego[3], u którego pełnił funkcję sekretarza[4].
Studia
edytujKształcił się początkowo w Zgorzelcu, a następnie studiował w Wittenberdze i w Krakowie, a później we Włoszech: w Bolonii i Rzymie[4]. Na początku lat 50. XVI wieku uzyskał we Włoszech stopień doktora obojga praw[3].
Kariera duchowna i państwowa
edytujW 1555 mianowany kanonikiem krakowskim, w 1556 kanonikiem gnieźnieńskim. W 1560 został sekretarzem króla Zygmunta Augusta. Uczestniczył w synodzie w Warszawie w 1561 roku jako przedstawiciel kapituły gnieźnieńskiej[12]. Posłował m.in. do Wiednia, gdzie na dworze cesarskim przebywał jako ambasador[13] w latach 1565–1568. Od tego objął urząd podkanclerzego koronnego (sprawował go do 1572). Krasiński, kierując jako podkanclerzy kancelarią królewską, wywierał wielki wpływ na sprawy państwowe, w szczególności rozwinął żywą działalność przy dojściu do skutku unii lubelskiej w r. 1569. Równocześnie, w latach 1568–1574 był prepozytem kapituły płockiej, a po śmierci w 1569 Jana Makowieckiego objął także godność archidiakona warszawskiego i prepozyta łomżyńskiego, które pełnił najpewniej do 1572. Był sygnatariuszem aktu unii lubelskiej 1569 roku[14].
Biskup krakowski
edytuj2 czerwca 1572 otrzymał prowizję papieską na biskupstwo krakowskie, którego ster objął 10 lipca 1572. Przez pierwsze dwa lata (do 1574) łączył ją z funkcją prepozyta kapituły płockiej. Krytykował papieską inkwizycję oraz postanowienia soboru trydenckiego. Tolerancyjny dla innowierców[15]. Wbrew naciskom nuncjatury i całego episkopatu był jedynym polskim biskupem, który podpisał akt konfederacji warszawskiej[16], akt o wolności sumienia w r. 1573, legalizujący swobodę wyznania w Polsce, dającą formalne uprawnienia protestantyzmowi. Tym aktem naraził się na falę krytyki i oburzenia, został upomniany przez kapitułę krakowską za swoje postępowanie i wezwany, aby w sprawach dotyczących wiary wykazywać większą stanowczość. Jako biskup krakowski wydał statuty porządkujące działalność kapituły krakowskiej, popierał rozwój i działalność instytucji charytatywnych (tzw. "banków pobożnych") oraz rozwój osadnictwa na terenach biskupiego "Państwa Muszyńskiego". Chory na gruźlicę często przebywał na zamku biskupów krakowskich w Bodzentynie. Tam zmarł i zgodnie z ostatnią wolą został pochowany w bodzentyńskim kościele parafialnym, gdzie do dziś istnieje jego pomnik pochodzący z warsztatu Hieronima Canavesiego.
Był uczestnikiem zjazdu w Knyszynie 31 sierpnia 1572 roku[17]. W 1573 roku potwierdził elekcję Henryka III Walezego na króla Polski[18]. Był uczestnikiem zjazdu w Stężycy w 1575 roku[19]. W 1575 roku podpisał elekcję cesarza Maksymiliana II Habsburga[20].
Przypisy
edytuj- ↑ Bishop Franciszek Krasiński (catholic-hierarchy.org)
- ↑ a b c d Krasiński Franciszek, [w:] Wielka Encyklopedia PWN, Jan Wojnowski (red.), t. 14, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2003, s. 542, ISBN 83-01-13793-2, ISBN 83-01-13357-0, OCLC 830466204.
- ↑ a b c d e T. Żebrowski, Proboszczowie kościoła parafialnego w Łomży, a następnie prepozyci kościoła parafialnego Świętych Michała Archanioła i Jana Chrzciciela do początku XIX wieku, „Studia Płockie”, t. XXXI (2003), s. 197. ISSN 0137-4362.
- ↑ a b c P. Nitecki, Biskupi kościoła w Polsce : w latach 965-1999. Słownik biograficzny, Wyd. II, Warszawa 2000, szpalta 225-226. ISBN 83-211-1311-7.
- ↑ Antoni Julian Nowowiejski, Płock : monografia historyczna / napisana podczas wojny wszechświatowej i wydrukowana w roku 1930, Płock [1931], s. 354.
- ↑ Antoni Julian Nowowiejski, Płock : monografia historyczna / napisana podczas wojny wszechświatowej i wydrukowana w roku 1930, Płock [1931], s. 333.
- ↑ T. Zielińska, Poczet polskich rodów arystokratycznych, Poznań 1997, s. 113. ISBN 83-02-06429-7.
- ↑ T. Zielińska, Poczet polskich rodów arystokratycznych, Poznań 1997, s. 113-114. ISBN 83-02-06429-7.
- ↑ T. Zielińska, Poczet polskich rodów arystokratycznych, Poznań 1997, s. 113-114, 118. ISBN 83-02-06429-7.
- ↑ T. Zielińska, Poczet polskich rodów arystokratycznych, Poznań 1997, s. 114. ISBN 83-02-06429-7.
- ↑ T. Zielińska, Poczet polskich rodów arystokratycznych, Poznań 1997, s. 118-119. ISBN 83-02-06429-7.
- ↑ Wojciech Góralski, Synod prowincjonalny warszawski z 1561 r., w: Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 28/3-4, 1985, s. 208.
- ↑ Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 kwietnia 1938, Warszawa 1938, s. 42.
- ↑ Volumina Legum, t. II, Petersburg 1859, s. 88.
- ↑ Marek Borucki, Jak w dawnej Polsce królów obierano. Warszawa 1976, s.190.
- ↑ Paweł Jasienica, Rzeczpospolita Obojga Narodów. Srebrny Wiek PIW Warszawa 1982, s. 42.
- ↑ Karol Sienkiewicz, Skarbiec historii polskiej. t. II, Paryż 1840, s. 40.
- ↑ Świętosława Orzelskiego bezkrólewia ksiąg ośmioro 1572-1576, Kraków 1917, s. 149.
- ↑ Paweł Rybak, Zjazd Szlachty w Stężycy (Maj–Czerwiec 1575 r.). Na tle drugiego bezkrólewia, Toruń 2002, s. 203.
- ↑ Leszek Kieniewicz, Senat za Stefana Batorego, Warszawa 2000, s. 299.