Brygada Nordycko-Polska
Brygada Nordycko-Polska (ang. Nordic-Polish Brigade – NORDPOLBDE) – międzynarodowa brygada sił pokojowych NATO, stacjonująca na terytorium Bośni i Hercegowiny, wykonująca zadania w ramach IFOR w latach 1995–1996 i SFOR w latach 1996–2000.
| IFOR (1995-1996) SFOR (1996-2000) | |
 Znak Brygady Nordycko-Polskiej | |
| Historia | |
| Państwa wystawiające |
|
|---|---|
| Państwa mandatowe | |
| Rozpoczęcie misji |
20 grudnia 1995 |
| Zakończenie misji |
5 stycznia 2000 |
| Liczba zmian |
8 |
| Dowódcy | |
| Pierwszej zmiany |
gen. bryg. Finn Særmark-Thomsen |
| Ostatniej zmiany |
gen. bryg. Kjell Grandhagen |
| Konflikt zbrojny | |
| Wojna w Bośni i Hercegowinie | |
| Organizacja | |
| Typ |
operacyjny |
| Podporządkowanie |
Wielonarodowa Dywizja Północ |
| Skład |
5 batalionów, 3 kompanie |
| Liczebność |
ok. 3000-4500 żołnierzy |
| Dyslokacja |
Doboj (dowództwo) |
Historia
edytuj14 grudnia 1995 strony wojny domowej w Bośni i Hercegowinie zawarły układ w Dayton – porozumienie pokojowe kończące konflikt. Na jego mocy wojska serbskie i bośniacko-chorwackie wstrzymały działania bojowe i rozpoczęły demilitaryzację. Nad wprowadzeniem w życie zapisów układu miały czuwać działające na podstawie mandatu Rady Bezpieczeństwa ONZ Siły Implementacyjne – IFOR, dowodzone przez NATO. Przejęły one odpowiedzialność od nieskutecznych Sił Ochronnych ONZ – UNPROFOR.
Jednymi z oddziałów które przeszły z jurysdykcji UNPROFOR do IFOR były bataliony państw nordyckich: NORDBATT 2 (batalion nordycki z przewagą pododdziałów szwedzkich) i NORLOGBAT (norweski batalion logistyczny) w Tuzli oraz DANBATT (duński batalion operacyjny) w trakcie relokacji z Chorwacji do północno-wschodniej Bośni. Zgrupowanie to było zbyt małe wobec wymogów NATO: brygady piechoty zmotoryzowanej z zapleczem logistycznym i inżynieryjnym. Zwrócono się o wsparcie ze strony Polski, Finlandii i państw bałtyckich (Litwy, Łotwy i Estonii)[1].
W październiku rozpoczęto formowanie Brygady Nordyckiej, a pierwsze szkolenie sztabu nowej jednostki 15 grudnia 1995. Pięć dni później dowódca brygady (duński gen. bryg. Kjell Grandhagen) i pierwsza grupa dowództwa i sztabu zostali przetransportowani do Bośni, reszta kontyngentu dołączyła między 10 stycznia a 8 lutego 1996. W jego skład początkowo wchodziły: dowództwo i sztab brygady w Doboju, bataliony operacyjny z Danii, Polski i Szwecji, logistyczny z Norwegii i budowlany z Finlandii. W Peczu na Węgrzech stacjonowała Nordycko-Polska Grupa Zaopatrzenia. Sama brygada podlegała Wielonarodowej Dywizji Północ pod dowództwem amerykańskim (1 Dywizja Pancerna/Task Force Eagle)[2].
10 lutego 1996 Brygadę Nordycką przemianowano na Brygadę Nordycko-Polską. Wielonarodowość brygady początkowo stwarzała problemy językowe i organizacyjne: znajomość języka angielskiego w dowództwie brygady i pododdziałach nie była powszechna, a część kontyngentów nie działała jeszcze strukturach jednostek Paktu Północnoatlantyckiego.
Do głównych zadań NORDPOLBDE należało:
- zapewnienie bezpieczeństwa cywilom i siłom międzynarodowym,
- demilitaryzacja podporządkowanego rejonu (początkowo 4896 km², zwiększono do 5880 km²),
- likwidacja pól minowych (ok. 4 tys. zidentyfikowanych),
- wsparcie relokacji uchodźców,
- wsparcie pomocy humanitarnej,
Brygada wykonywała je w ramach Operacji Joint Guard (Wspólna straż), po której rozpoczęciu stan osobowy NORDPOLBDE został zmniejszony o 10% w celu uzyskania większej mobilności oddziałów[3].
Po wygaśnięciu mandatu IFOR ich miejsce zajęły Siły Stabilizacyjne – SFOR, zredukowano o połowę w stosunku do poprzednich sił (32 tys. wobec 60 tys.). Zmiany objęły także Brygadę Nordycko-Polską:
- kontyngent poszczególnych państw redukowano,
- w grudniu 1996 Norwegia zastąpiła batalion logistyczny batalionem piechoty zmotoryzowanej,
- w czerwcu 1998 Finlandia zastąpiła batalion budowlany batalionem piechoty zmotoryzowanej, Stany Zjednoczone wycofały baterię artylerii M109 SPH,
- we wrześniu 1998 plutony z państw bałtyckich utworzyły oddzielną kompanię (BALTCON) w batalionie duńskim,
- w październiku 1998 norweską kompanię medyczną zastąpiono szwedzką,
- zwiększono strefę odpowiedzialności NORDPOLBDE[4].
Postępująca normalizacja sytuacji na terenie Bośni i Hercegowiny i utworzenie sił wielonarodowych KFOR w Kosowie skutkowały zmniejszeniem liczebności SFOR oraz zmianami w strukturze organizacyjnej. 5 stycznia 2000 Brygadę Nordycko-Polską oficjalnie zredukowano do formy Nordycko-Polskiej Grupy Bojowej (NORDPOLBG), stanowiącej odpowiednik batalionu[5].
Struktura organizacyjna
edytuj
|
Struktura organizacyjna Brygady Nordycko-Polskiej w lutym 1996[6][7]:
łącznie ok. 4500 żołnierzy |
Struktura organizacyjna Brygady Nordycko-Polskiej w grudniu 1998[8][9]:
łącznie ok. 3000 żołnierzy. |
Dowódcy
edytuj| Zmiana | Początek | Koniec | Państwo | Dowódca |
|---|---|---|---|---|
| 1-2 | 12.1995 | 01.1997 |  Dania
|
gen. bryg. Finn Særmark-Thomsen |
| 3 | 01.1997 | 07.1997 | Dania
|
gen. bryg. Karsten Jakob Møller |
| 6 | 07.1998 | 01.1999 |  Polska
|
gen. bryg. Mieczysław Bieniek |
| 7 | 01.1999 | 07.1999 |  Szwecja
|
gen. bryg. Hakan Espmark |
| 8 | 07.1999 | 01.2000 |  Norwegia
|
gen. bryg. Kjell Grandhagen |
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Artur Bliski: War and peacekeeping mission of the Nordic-Polish Brigade in Bosnia-Herzegovina. Monterey: Calhoun: The NPS Institutional Archive, 2001, s. 28-30.
- ↑ Artur Bliski: War and peacekeeping mission.... s. 30-31.
- ↑ Marek Strzoda: Zespoły zadaniowe w organizacji. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 2004, s. 69-71.
- ↑ Artur Bliski: War and peacekeeping mission.... s. 32-33.
- ↑ One missiom, one team. SFOR. [dostęp 2020-02-26]. (ang.).
- ↑ Artur Bliski: War and peacekeeping mission.... s. 30-31, 34.
- ↑ Marek Strzoda: Zespoły zadaniowe w organizacji. s. 70.
- ↑ Artur Bliski: War and peacekeeping mission.... s. 32-34.
- ↑ Marek Strzoda: Zespoły zadaniowe w organizacji. s. 71.
Bibliografia
edytuj- Artur Bliski: War and peacekeeping mission of the Nordic-Polish Brigade in Bosnia-Herzegovina. Monterey: Calhoun: The NPS Institutional Archive, 2001.
- Grzegorz Ciechanowski: Polskie kontyngenty wojskowe w operacjach pokojowych 1990-1999. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2010. ISBN 978-83-7611-531-3.
- Marek Strzoda: Zespoły zadaniowe w organizacji. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 2004.